MO*
‘Ik ga op zijn minst honderd kilometer verderop bessen plukken’
De teerzanden: een schandvlek op het groene imago van Canada
Elke groene dit leest zal zeker ongerust worden. Maar wordt hij ook slimmer ?
Hij heeft reden om ongerust te worden, want als je de toestand wereldwijd bekijkt, dan zie je dat elke inspanning om de fossiele energiebronnen te weren, elders weer wordt teniet gedaan. Om het lapidair te zeggen: wij sluiten de steenkoolmijnen en de Amerikanen openen de schaliegasmijnen. De Chinezen willen hun land properder. Ze hebben gedurende enkele jaren de steenkoolproductie verminderd. Maar die fase is alweer voorbij en China investeert opnieuw massaal in steenkoolproductie omdat zon-en wind energie niet volstaat en niet constant is. Maar het kan nog erger:
In Kenia is het Keniaanse bedrijf Amu Power bezig met de voorbereidingen voor de bouw van een twee miljard dollar kostende kolencentrale, de eerste van zijn soort in Oost-Afrika. De centrale wordt gefinancierd met kapitaal uit China, Zuid-Afrika en Kenia en gebouwd door het Chinese staatsbedrijf Power Construction Corporation of China. Deze centrale is slechts een van de vele in Afrika: China investeert er massaal in de bouw van steenkoolcentrales.
Meer algemeen, op wereldvlak: Vanwege de interne en externe expansie van China genereert de energiebron steenkool momenteel volgens de Wereldbank een bijna-decennia record van 40 procent van de elektriciteit in de wereld. Er zijn nu 78 landen die kolen gebruiken om stroom op te wekken, een stijging t.o.v. de 66 landen in 2000, met nog eens 16 landen die plannen hebben of al zijn begonnen om kolengestookte energiecentrales te bouwen. (artikel van april 2020). Ik lees groen optimisme omdat China zich achter de klimaatdoelstellingen schaart. Wel ja: het zal het eigen land properder maken. Maar het zal dat doen ten koste van vervuiling elders in de wereld.
Iedereen heeft recht op zijn optimisme. Maar zelfs de felste optimist moet zich toch vragen gaan stellen: Tinne Van Der Straeten kondigt enthousiast aan dat onze kerncentrales gaan sluiten. Daarmee geeft ze aan dat onze wind-en zon energie met hulp van wat gas, binnenkort zullen volstaan. En zo draagt belgië bij tot de oplossing van het klimaatprobleem. Bij ons geeft dat de indruk dat we op de goede weg zijn. Welnu, genderneutrale optimist, we zijn zelfs niet op weg.
Ja, mijnheer/mevrouw/het Groene zal nu wel ongerust zijn. Maar wordt hij/zij/het ook slimmer en stelt “hzh” zich nu ook de vraag welke dan eigenlijk de bedoeling is van heel dat belgisch/Europees gedoe over windmolens, zonnepanelen, de Green Deal van Ursula von der Kwijlen ? Moeten we echt nog geloven dat het om het klimaat gaat ?
Af en toe doe ik een inspanning om gematigd te zijn. Nu doe ik heel fel mijn best: moeten we echt nog geloven dat het alleen om het klimaat gaat ?
Ik heb eerder al aangegeven dat al enkele tientallen jaren het kapitalisme kampt met een enorme kapitaalaccumulatie. Ik heb hier niet de ruimte om uit te leggen hoe die tot stand komt. Maar ze is een feit dat geen enkele econoom ontkent. Het komt er op neer dat kapitalisten niet meer weten wat te doen met hun centen. Er zijn gewoon te weinig mogelijkheden om hun geld te investeren.
Bill Gates heeft zijn eigen oplossing: hij geeft miljarden die hij te veel heeft weg aan goede doelen Zijn stichting heeft tot doel: de gezondheidszorg van de wereldbevolking verbeteren en extreme armoede terugdringen, en de onderwijsmogelijkheden en toegang tot informatietechnologie in de Verenigde Staten uitbreiden. Feitelijk zijn dat investeringen op een terrein waarop anders niet geïnvesteerd wordt. Dat is wat de kapitaalaccumulatie nodig heeft. Ondertussen weten we dat Gates winst maakt op die investeringen voor het goede doel.
Maar let op de investering in gezondheidszorg.
Gezondheidszorg, net zoals onderwijs, is in veel landen een overheidstaak. belgië is daar een voorbeeld van. Dat betekent dat de investeringen daarvoor van de overheid komen en geen winst opbrengen voor de kapitalist.
Als de kapitalist die overheidstaken kan overnemen, krijgt hij dus een nieuw terrein waarop hij zijn teveel aan kapitaal kan investeren en kan laten opbrengen. Dat betekent: privatiseringen.
Het kapitaal heeft zo zijn oog laten vallen op de dienstensector. Een mooi voorbeeld daarvan is de ouderenzorg: zorgcentra en assistentiewoningen. Het toenemend aantal private instellingen is geen toeval: het maakt deel uit van het kapitalistische proces in het accumulatieverhaal.
Ook, bijvoorbeeld de stemmen die opgaan voor de privatisering van het vervoer passen in het plaatje.
En nu dus ook de Green Deal van Ursula: de overgang van olie en steenkool naar wind en zon; de isolatie van woningen; de overgang naar elektrische auto’s… vraagt enorme investeringen, maar in dit geval gaat het niet om de vraag op zich: het creëert de vraag die door de kapitaalaccumalatie nodig is.
Herken je de plannen van de belgische en Vlaamse regering voor het inzetten van de Europese steun ?
Zal dat geld geïnvesteerd worden in overheidsbedrijven. Natuurlijk niet: de overheid bouwt geen elektrische auto’s. Zijn “onze” windmolenparken op zee eigendom van de belgische staat ? Colruyt is eigenaar.
Maar natuurlijk wordt de kapitaalaccumulatie niet opgelost door enkel nieuwe terreinen voor productie te creëren. Er moet ook nieuwe consumptie op volgen. Met andere woorden: de gewone mens moet het geld hebben om die nieuwe elektrische auto te kunnen kopen, die zonnepanelen te leggen, en zijn huis te isoleren. Tinne Van Der Straeten weet dat door haar politiek van vernieuwing de energie voor de gewone man duurder zal worden. En dus zullen de nieuwe investeringen gepaard gaan met vormen van subsidiëring. En zo wordt het pas echt mooi voor de kapitalist: hij heeft een oplossing voor zijn teveel aan kapitaal en de overheid garandeert zijn winst. En van wie komt het geld van de overheid ? Ja, van jou en mij, belastingbetaler. Wij betalen belastingen waar de niet-belastingbetaler rechtsreeks winst uit haalt.
Ja, waarlijk: het kapitalisme is een geniaal systeem.