MO*
‘Europees voorzitterschap moet neutraal zijn’
EU-lidstaten laten zich sponsoren door bedrijven. ‘Hoe kan dat?’
Wist je dat wetenschappelijk is vastgesteld dat producten, verpakt in rood-wit, beter verkopen ? Op de tweede plaats komt blauw-wit.
In een proeving van koffie bood men de proevers twee kopjes koffie aan met de vraag welke koffie ze het lekkerste vonden ? De koffie werd gezet in hun bijzijn. Daarbij kwam de ene koffie uit een bruine zak, de andere uit een rood-witte. De overgrote meerderheid van de mensen vond de koffie uit de rood-witte zak de lekkerste. Het ging nochtans om dezelfde koffie… Zelfs de smaakervaring wordt beïnvloed door de kleuren. Dat weet iedere kok. Maar dat dit ook geldt voor de verpakking…
Nu is zo ’n proef op zich natuurlijk geen sluitende wetenschap. Misschien werd de smaak niet beïnvloed door de kleur, maar door de plaats en hebben mensen een voorkeur voor wat links staat boven wat rechts staat (of andersom). Maar als zo ’n proef door andere proeven wordt bevestigd, wordt de wetenschappelijke waarde natuurlijk groter.
Ik daag je uit om in de rekken van je supermarkt producten te zoeken waarbij er op de verpakking nergens een combinatie van rood en wit te zien is.
In de tijd dat filmbeelden nog een kwestie waren van een opeenvolging van foto-negatiefjes, smokkelde men in een plaatselijk TV station van een middelgrote Amerikaanse stad de naam van een koffiemerk in de soaps en films die werden vertoond, door tussen de negatiefjes geregeld er een bij te plakken met de naam van die koffie. Die beeldjes verschijnen natuurlijk op het scherm. Maar de kijker herkent ze niet als dusdanig omwille van de snelheid. De mensen zijn zich dus niet bewust van de reclame. Nochtans was na een maand de verkoop van die koffie in die stad met meer dan dertig procent gestegen.
Dit soort reclame is in de VS wettelijk verboden.
Een officieel gediplomeerde econome keek graag naar voetbal op TV. Op mijn vraag of de reclamepanelen langs het veld haar niet stoorden, antwoordde ze me dat ze die zelfs niet zag; en dat ze na de match zelfs niet wist waarvoor er reclame gemaakt was. Ze was er dan ook overtuigd dat die reclame op haar geen invloed had en ze had geen enkel probleem met reclame als maatschappelijk probleem. Maar ja het was dan ook maar een econome…
Reclame is een maatschappelijk probleem op de eerste plaats omdat ze manipulatie is. Manipulatie is een vorm van beïnvloeding waarbij argumenten worden gebruikt die met de zaak eigenlijk niets te maken hebben. (De kleur van de verpakking speelt op zich geen rol in de smaak). Daarbij wordt er dikwijls gebruik gemaakt van psychologische archetypes ( de mooie vrouw naast de chique auto). Maar het kwalijkste is het feit dat bij manipulatie de gemanipuleerde zelfs niet beseft dat hij gemanipuleerd wordt, of op zijn minst niet begrijpt hoé hij beïnvloed wordt. Dat maakt dat het niet mogelijk is om zich tegen manipulatie te verzetten. Dit is zo wat de ergste mogelijke vorm van onvrijheid. Het is de onvrijheid van wie zelfs niet beseft dat hij niet vrij is. Tegen die onvrijheid kan je je dus niet verzetten.
Dat reclame door de overgrote meerderheid van de mensen als relatief onschuldig wordt ervaren, is het gevolg van het feit dat er niet enkel binnen de reclame gemanipuleerd wordt, maar ook doordat het economische systeem zelf waarin de reclame functioneert, ons manipuleert om reclame te aanvaarden.
Reclame heeft natuurlijk nog andere negatieve gevolgen.
Reclame er per definitie op gericht om ons te doen kopen. Reclame stimuleert hebzucht en genotzucht en dus egoïsme. Dat is op zich al zorgwekkend. Mensen lachen als ik zeg dat reclame huwelijken doet stranden. En ja, dat is ook om te lachen en ver gezocht, maar toch: als mensen gericht zijn op onmiddellijke behoeftenbevrediging, verzwakt de bereidheid om door een zure appel te bijten en zich door de moeilijke periodes te vechten die eigen zijn aan iedere intieme relatie, gericht op dagelijks samenleven.
Reclame houdt ons voor dat consumeren ons gelukkig maakt. Tegelijkertijd wordt ons ingeprent dat geluk met geld te koop is… Dat kan er enkel toe leiden dat een massa mensen de weg naar het geluk niet vinden.
Natuurlijk is de invloed van reclame niet absoluut. Water kookt op 100 graden. Altijd ! (omdat we hebben afgesproken dat water dat kookt 100 graden meet.) Als ik een bepaalde reclame zie, zal ik niet altijd door die reclame tot het gewenste gedrag gebracht worden.
Maar in een samenleving waarin de reclame constant indringend aanwezig is (straatbeeld, media…) is de invloed van reclame op het denken, voelen en doen van mensen onmiskenbaar. En het is een negatieve invloed.
Een systeem dat niet zonder de reclame kan is een slecht systeem. Het is een systeem dat mensen ongelukkig maakt en hen afremt in hun groei naar volle menselijkheid.
Dat systeem heeft een naam: het kapitalisme.
Als je daarbij rekening houdt met het feit dat reclame een belangrijke factor is in de noodzaak van het systeem om ongebreideld te groeien, en dat deze groei onze planeet naar de verdommenis leidt, zou ik verwachten dat milieu-en klimaatactivisten heftig actie voeren tegen de reclame.
Niet dus: ze zijn gemanipuleerd.
Wie wil vechten tegen het kapitalisme, moet vechten tegen de reclame.
Wie wil vechten tegen de reclame, moet vechten tegen het kapitalisme.
Wakker worden !