Hebben we economische groei nodig ?

Knack

Willem Vanlaer

‘Growth is good: waarom we juist méér economische groei nodig hebben’

Voor de Universiteit Van Vlaanderen gaat Willem Vanlaer (UHasselt) dieper in op de vraag wat economische groei voor ons kan betekenen

Eigenlijk is het niet te begrijpen. Willem Vanlaer is econoom aan de universiteit van Hasselt. Je gaat er dus vanuit dat het een verstandige mens is. Maar hoe komt het dat zo iemand getuigt van een ontstellend gebrek aan inzicht ? Ik ken hem niet, en het is zeer goed mogelijk dat hij een goed mens is. Waarschijnlijk stemt hij niet voor de Pvda, maar ik ken wel meer mensen die niet voor de Pvda stemmen en toch goede mensen zijn. We stoten hier op het fenomeen van de ideologische blindheid: die mens zit vast in een bepaald denkkader en geraakt daar niet meer uit.

Als ik iemand van zo iets beschuldig, moet ik natuurlijk dadelijk ook de vraag aan mezelf stellen of ik niet in ideologische blindheid verkeer. Is het wel mogelijk om dat bij jezelf te beoordelen ? Als een trouwe lezer me kan helpen…. welkom ! Dat houdt in dat het woord beschuldiging hier ook niet echt op zijn plaats is. Maar goed: terzake.

Het klinkt goed: als de koek groter is, is het gemakkelijker om hem te verdelen. Iedereen stemt daar spontaan mee in. Maar hoe komt het dan dat die verdeling niet echt gebeurt ?

Door de kolonisatie heeft Congo een enorme economische groei gekend. Als je de productie van voor de komst van de witten vergelijkt met de productie nu, dan is het verschil immens. Maar hebben de zwarte kinderen in de mijnen van Oost-Congo het nu beter dan de kinderen van voor Leopold II ?

Denk je dat economische groei in India het lot van de textielarbeidsters daar verbetert ?

Vanlaer geeft China als voorbeeld. En ja, door de economische groei is het lot van de gewone Chinees verbeterd. Maar China is een slecht voorbeeld, want het wordt door de rest van de wereld veroordeeld omwille van communisme. Nu kan je zeggen dat dit communisme sterk verwaterd is, of in ieder geval een ander gelaat heeft gekregen, maar het verschil tussen China en de rest van de wereld ligt er wel nog altijd in dat China de groei ook echt herverdeelt.

Als Vanlaer zijn voorbeeld van China ernstig neemt, dan moet hij er voor pleiten om het Chinese model wereldwijd in te voeren. Mag ik even cynisch zijn: Vanlaer moet hopen dat de Chinezen de oorlog tegen de Amerikanen winnen.

Of nog: groei op zich, betekent niets als er niet ook een sterk mechanisme van herverdeling is. Het is niet omdat er een koek is, dat hij ook verdeeld wordt. Het hangt er van af wie de eigenaar van de koek is. In het kapitalisme is deze eigenaar niet geïnteresseerd in herverdeling. Hij is geïnteresseerd in winst.

Er zijn twee redenen waarvoor een kapitalist wat kruimels van zijn rijkgevulde tafel laat vallen: de nood aan consumptie en de angst voor opstand.

Natuurlijk: als je veel produceert moet er ook veel geconsumeerd worden. Dat mensen meer kunnen consumeren, kan je zien als vermindering van armoede. Het probleem ligt er in dat die mogelijkheid om te consumeren ook weer slecht verdeeld wordt. Als wij hier meer kunnen consumeren, betekent dat nog niet dat ook de Brazilianen in hun favela’s meer kunnen consumeren, zelfs al groeit de economie in Brazilië.

Als het over armoede gaat, heeft economische groei slechts zin in een niet-kapitalistisch systeem.

Is economische groei  nodig voor de klimaattransitie ? Laat het duidelijk zijn dat het in de feiten precies andersom is: de klimaatpaniek wordt door de kapitalistische beleidsvoerders gebruikt om de mensen zover te brengen dat ze bereid zijn om de offers te brengen die nodig zijn voor de economische groei die het gevolg zal zijn van de klimaattransitie. Ik heb het eerder al duidelijk gemaakt: het kapitalisme kampt met een groot probleem van kapitaalaccumulatie. Dat betekent dat er meer nieuwe producten en markten moeten tot stand komen. De klimaatpaniek lost dit op doordat de mensen zich laten overhalen om nieuwe producten (bv. elektrische auto’s) aan te schaffen, ook al zijn de oude nog lang niet versleten. En ja, de armen zullen daar onder lijden, maar daar kan een overtuigde klimaatactivist zich niet door laten tegenhouden. De oplossing wordt ook door Vanlaer aangedragen: subsidies. Die subsidies zullen betaald worden door de gewone mensen. Als de rijken al betalen, zijn het borrelnootjes. Of nog: deze economische groei betekent eigenlijk verarming van de gewone mensen.

Versterkt economische groei de democratie ? In Zuid-Afrika werd de apartheid afgeschaft en dus de democratie versterkt, niet door de economische groei, maar door de nood aan economische groei. Ook hier weer gaat het andersom: de economische groei op zich versterkt de democratie niet, de democratie versterkt de economische groei. Waarom denk je dat de Amerikanen overal waar ze oorlog hebben gevoerd, de democratie willen installeren ? Omwille van de mensenrechten ? In Vietnam kunnen ze daar niet mee lachen, want dat zou betekenen dat de Amerikanen Agent Orange en napalm hebben ingezet om de Vietnamezen de weldaden van de mensenrechten te brengen. Ook nu nog worden er in Vietnam duizenden kinderen geboren met zware afwijkingen als gevolg van Agent Orange.

Ja, de democratie kan een voordeel halen uit een economische factor: als, zoals in Zuid-Afrika de economische groei om hoger opgeleide werkmensen vraagt, kan het peil van die opleiding er aanleiding toe geven dat deze mensen (in casu de zwarten) niet meer zo maar aan de kant kunnen gelaten worden in het bestuur van de staat. Maar ook dan staat de democratie in dienst van het kapitaal en de groei.

Het pleidooi voor economische groei van Vanlaer slaat nergens op. Dat hij dit verpakt als strijd tegen armoede, voor meer democratie, redding van het klimaat, is van een grandioze belachelijkheid. Binnen het kapitalisme is groei van winst, de enige echte reden voor economische groei.

Vanlaer weet dit zeer goed. Misschien is hij toch niet zo ’n goed mens.

 

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *