Knack
Matthias Somers heeft natuurlijk gelijk. Maar wat wil hij eigenlijk ? We leven toch in het kapitalisme ? Wat voor zin heeft het om iets aan te klagen dat bij het systeem hoort ?
Hier stoten we op hét probleem van de socialen: ze klagen aan – terecht; ze proberen er iets aan te doen -soms lukt dat even; maar ze gaan niet door naar de essentie. De échte oorzaak pakken ze niet aan.
Ik ben voor onze sociale zekerheid, maar eigenlijk is ze symptoombestrijding.
Ok, laat ons nu even veronderstellen dat de aanklacht van Somers wordt gehoord en dat bij het volgende bezoek van de koning, ergens te lande, de schoonmaakploeg wél met proper gewassen handen de koninklijke in de ogen mag kijken… is er dan iets opgelost ?
En veronderstel dat dat systeem van die onderaannemingen wordt opgedoekt en de schoonmakers effectief personeel van Pfizer worden… is er dan iets opgelost ?
Natuurlijk is dat gedoe met die onderaannemers gewoon pervers. Als je aan de toestanden in de bouw denkt wordt het aanstootgevend. En ja dus: dat zou moeten aangepakt worden.
Maar Somers kan hier dat perverse wel aantonen, en iedereen kan wel moord en brand schreeuwen en verontwaardiging etaleren over de doden in de bouw, heb jij ergens ook maar een glimp van een voorstel gezien om het systeem van onderaannemingen af te schaffen ? Ja, ik lees ideeën om de scherpste kantjes er van af te vijlen. Maar ten gronde ? Niets !
Het is simpel: het hoort bij het kapitalistische systeem. Binnen dat systeem kan je wat zalfjes smeren op houten benen, maar meer ook niet.
Toch wordt ons altijd de indruk gegeven dat het wél mogelijk is binnen het systeem. De hele sociale boel heeft zich bij het systeem neergelegd en aanvaardt het dweilen met de kraan open. Niemand probeert die kraan dicht te draaien.
Het is nog erger: niemand beseft dat er een kraan open staat. Ik ken weinig mensen die zich vragen stellen bij het kapitalisme als systeem. Er lopen linksen rond die denken dat ze het systeem aanvallen als ze voor een rijkentaks pleiten.
Je hebt natuurlijk de vakbonden. Die vechten tegen het kapitaal en de kapitalisten, maar niet tegen het systeem. Ondertussen geven die vakbonden hun personeel opslag in de vorm van bedrijfswagens. Dat ze daarmee de financiering van de sociale zekerheid onderuit halen deert hen niet.
Nu, van de vakbonden verwacht ik niets meer. De top is verkocht aan het kapitaal en de basis machteloos.
De vakbonden zijn een onbeduidende factor geworden. Je kan zelfs de vraag stellen of de top nog wil dat ze beduidend zijn.
Een mooi voorbeeld is Cortebeeck, eerder voorzitter van het ACV. Ik herinner me de tijd van Houthuys. Iedereen in het ACV wist dat die verkocht was. Toen Houthuys stopte en werd opgevolgd door Luc Cortebeeck waren de militanten enthousiast, want Cortebeeck ging door voor echt links. Enkele jaren later schoot er van dat enthousiasme niets meer over. Wat wil je, zo iemand wordt dan regent bij de Nationale Bank en begint zich thuis te voelen in het pluche van de rijken en de macht. Totaal onverwacht en normaal veel te vroeg nam Cortebeeck ontslag. De enkel gefluisterde reden: Arco. Cortebeeck ontvluchtte het zinkend schip. Dat legde hem geen windeieren want hij promoveerde tot vicevoorzitter van de Raad van Bestuur van de Internationale Arbeidsorganisatie, een club van omhooggevallen niets die geregeld een congres organiseert in chique hotels en daar een dik document produceert dat dan ergens in een schuif verdwijnt. Overigens is de vroegere voorzitter van het ABVV Rudy De Leeuw in het zelfde bedje ziek.
Wil iemand me eens uitleggen waarom het Europees Verbond van Vakverenigingen er nog nooit in geslaagd is om een actie op Europees niveau te organiseren ? Waarom is de staking bij de sluiting van Ford Genk niet uitgebreid tot stakingen in Keulen, Valencia… ? Bij mijn weten is het zelfs nog nooit geprobeerd.
Ik ben ooit voorstander geweest van het Rijnlandmodel zoals dat ook in belgië heeft bestaan: een kapitalisme dat door de macht van de vakbond sociaal wordt gecorrigeerd, wat zich dan uit in een sociale zekerheid. De scherpe kantjes van het kapitalisme worden dan wat afgezwakt. Dat model heeft in West-Europa goed gefunctioneerd en geleid tot een streek waar het voor de overgrote meerderheid van de mensen goed was om leven.
Maar dat model is voorbij. Door, onder andere, de globalisering die wereldwijde concurrentie meebracht is het onhoudbaar geworden. Onze sociale zekerheid is een rest die wordt afgebroken; langzaam om onrust te vermijden. Nu horen we op wereldniveau nog bij de winnaars door onze technologische voorsprong. Dat zal niet lang meer duren.
Een tijd lang heb ik gedacht dat het mogelijk was om het Rijnlandmodel ook uit te breiden tot andere streken en continenten, misschien zelfs wereldwijd. Dat zou dan vorm geven aan een aanvaardbaar kapitalisme. Maar als je naar de geschiedenis kijkt is er nooit sprake geweest van evolutie in die richting.
Dat brengt dan de vraag: wat voor mens ben ik als ik aanvaard om een goed leven te hebben als er geen mogelijkheid is om dat ook mogelijk te maken voor anderen ? Nog erger: ik leid mijn goed leven ten koste het goed leven van die anderen (aan de andere kant van de wereld).
Ook zonder die afbraak van het Rijnlandmodel had mijn analyse me al tot de overtuiging gebracht dat een echt menselijke samenleving binnen het kapitalisme niet mogelijk is. Met het geleidelijk verdwijnen van het Rijnlandmodel wordt dit overduidelijk. Telkens opnieuw kom ik tot de vaststelling dat er voor geen enkel groot maatschappelijk probleem een oplossing bestaat binnen het kapitalisme.
Nu leef ik tussen mensen die totaal gemanipuleerd zijn om het kapitalisme te aanvaarden en zelfs op geen enkele manier in vraag te stellen. Als ik dat wel doe, bekijken ze me raar.
Ik ben graag raar.