De Wereld Morgen
Technopolice: Smile, u wordt gefilmd, getraceerd, geanalyseerd en geclassificeerd
Als je aan mensen vraagt welke de grote wereldproblemen zijn, krijg je op de eerste plaats twee antwoorden: mensen die zich links wanen zullen klimaat en milieu vooropstellen. Eerder rechtsen noemen de migratie. Afghanistan doet een eental mensen de oorlog vooraan zetten. Verder is er natuurlijk de klassieker armoede en ongelijkheid. Daar komt nu de multiculturele samenleving bij, al weigeren de principiële voorstanders de problemen te erkennen.
Bijna niemand noemt de manipulatie. Voor mij staat ze op de eerste plaats.
De mensen van Technopolice Bruxelles geven in dit interview een goed overzicht van wat er technologisch bezig is.
Geeft toe: de technologische mogelijkheden zijn indrukwekkend. Ze zijn even gevaarlijk.
In het interview wordt terecht het onderscheid gemaakt tussen politionele spionage en privé- of commerciële observatie.
Als het gaat over surveillance door de politie zeggen nogal wat mensen: mij maakt dat niet uit. Ik doe niets wat niet mag. Dat klinkt goed en is op zich zelfs juist.
Maar het gaat niet diep genoeg.
Het gaat niet over wat “ze” over mij wéten, maar wat ze er mee doen.
Mijn huisarts weet veel over mij, net zoals mijn psycholoog. Maar ik maak me daar geen zorgen over, want ik wéét – vertrouw er op – dat hij die kennis enkel zal gebruiken om mij te helpen.
Zo kan je ook redeneren over de kennis die de politie over mij heeft via technologische observatie van mijn gedrag. Als de politie die kennis enkel gebruikt om misdadig gedrag op te sporen, zal ik, brave mens, er weinig of geen last van hebben.
Ik ga er van uit dat dit op dit ogenblik nog zo is.
In onze huidige democratische rechtstaat lijken er weinig gevaren te zijn. Maar ben jij er zeker van dat deze toestand zal duren ? In een tijd van verlies van vertrouwen in de democratische overheid en daarmee samengaande van verrechtsing zou het snel kunnen gaan. Wie durft na de verkiezingsresultaten van het vlaams blok nog zeggen dat er niet snel een Vlaamse Orban aan de macht kan komen ?
Hier stoten we op het gebruik van de kennis. Want die kennis kan niet enkel gebruikt worden om feiten te registreren. Ze kan – en wordt al gebruikt om onze politieke overtuiging te bepalen. Facebook is er volop mee bezig. Op dat ogenblik wordt de kennis in handen van de niet meer zo democratische overheid wél extreem gevaarlijk.
Overigens ligt dat gevaar niet enkel bij een rechtse overheid. Er zijn extreem-linkse partijen die even goed bereid zijn om een klein beetje dictatuur te beoefenen.
Er is nog meer. Want de verzameling van gegevens over ons, laat de bollebozen van de algoritmen ook toe om een adequaat psychologisch profiel van ons op te bouwen. Als een beetje geschoolde psycholoog weet welke je politieke overtuiging is; aan welke rayons in een winkel je langer blijft hangen, welke winkels je bezoekt, welke TV-programma’s je bekijkt; welke je muziekvoorkeuren zijn; hoe je je kleedt… kan hij een mooi psychologisch profiel van je in mekaar knutselen.
Denk niet dat “ze” het niet weten. Iedereen die ooit een commercieel product gegoogeld heeft, heeft het meegemaakt dat hij daarna de ene na de andere reclame voor dat product op zijn scherm heeft gekregen. Hij weet dan dat de merken die die reclame sturen, google betaald hebben voor de informatie in die zoekopdracht.
Zückerberg van Facebook is een van de rijkste mensen ter wereld. Nochtans is facebook gratis. Waar haalt hij dat geld ? Zückerberg weet alles over een geregeld bezoeker van zijn Facebook. Hij weet op welke berichten je reageert met een duim naar boven en naar beneden. Neen, likes zijn niet onschuldig. Als de N-va een politieke boodschap om Facebook zet, en jij klikt er op, weet Zückerberg het en even daarna De Wever… Tegenwoordig worden we in Facebook overstelpt door allerlei verenigingen die ons gedacht vragen over allerlei onderwerpen. Wie daarop antwoordt is een goudmijn voor Zückerberg.
Ben je introvert of extravert, van nature gematigd of meer extremistisch, dynamisch of passief, emotioneel of flegmatisch, gemakkelijk te beïnvloeden of eerder vasthoudend, agressief of vredelievend, menslievend of eerder hard voor anderen… “Ze” weten het.
Dat pyschologisch profiel is materiaal voor manipulatie, aangepast aan het individu.
Dàt is het grote verschil met de manipulatie van vroeger, nog zoals die van Goebbels en het fascisme: toen was de manipulatie massa-manipulatie. Nu is het individuele manipulatie. Ik moet er geen tekeningetje bij zetten om duidelijk te maken hoeveel gevaarlijker dit is.
In zowat elke blog zou ik de term “nuttige idioot” kunnen gebruiken. Ik probeer daarin gematigd te zijn omdat ik weet dat er nogal wat mensen zich daardoor gekwetst voelen. Nochtans is die term geen scheldwoord. Je kan hem als een soort technische term zien om iemand aan te duiden die zich, gedreven door de beste bedoelingen, voor een kar laat spannen met andere, gewoonlijk slechte bedoelingen. Dat maakt hem nuttig. Hij is idioot omdat hij het niet beseft. Nuttige idiotie is het resultaat van manipulatie.
Zeg me niet dat je wéét dat je niet gemanipuleerd wordt. Je kàn het gewoon niet weten.
Manipulatie wordt veel gebruikt in de politiek. Poetin is er een meester in en beïnvloedt op die manier de Amerikaanse verkiezingen. Obama kon er ook wat van. In dat soort zaken zou je kunnen stellen dat de manipulatie van de ene kant die van de andere kant in evenwicht houdt. Dat evenwicht werkt relativerend. Als een van de partijen het monopolie krijgt op de manipulatie wordt het extreem gevaarlijk en dramatisch.
Er is ook manipulatie die geen tegengewicht hééft. Zo worden we op dit ogenblik allemaal gemanipuleerd om materialistischer, genotzuchtiger, hebzuchtiger, egoïstischer… te worden, en dus verzoend met het kapitalisme.
Maar het ergste van al: manipulatie is de ergst denkbare vorm van onvrijheid: de onvrijheid van de mens die zelfs niet weet dat hij onvrij is. Op die manier werkt manipulatie ontmenselijkend. Ze haalt de menselijkheid van de mensheid omlaag. Ze is een regressie in de evolutie van de mens naar vol mens-zijn.
Manipulatie is het grootste probleem van deze tijd.
En ik zie er geen verzet tegen. Ah neen: hoe kan je je verzetten tegen iets wat je niet beseft ?
Mijn blogs lezen helpt.