Streven
De lessen en implicaties van de inbeslagname van de bezittingen van Russische oligarchen
Laat me er maar van uitgaan dat Branko Milanovic gelijk heeft in zijn interpretatie van de figuur Poetin. Poetin is een dictator.
Onder andere Willy Claes heeft er al van bij het begin van de oorlog op gewezen dat er een machtsstrijd aan de gang is in het Kremlin. Ook andere bronnen wijzen daar op. Daarbij wordt er dan altijd gesuggereerd dat het voor “ons” belangrijk is om de eventuele tegenstanders van Poetin te steunen om zo tot vrede te komen. Mij lijkt dat nogal naïef. Als Poetin morgen van zijn voetstuk wordt gehaald, is dat helemaal geen garantie dat de oorlog daarmee voorbij is. De hoop dat mét het verdwijnen van Poetin ook de oorlog zal verdwijnen, berust op de overtuiging dat Poetin niet enkel een dictator is, maar ook een wrede persoonlijkheid. Poetin de waanzinnige.
Maar hoe meer ik nadenk over wat er in Oekraïne bezig is, hoe meer ik er van overtuigd geraak dat Poetin helemaal niet waanzinnig is. Integendeel hij handelt zeer rationeel en logisch. Dat ik persoonlijk niet wil meestappen in die logica is totaal onbelangrijk: het is de logica van het geopolitieke spel. Ook Biden handelt volgens diezelfde logica. Het is de logica van de ultieme vorm van het kapitalisme: de oorlog als middel.
Biden is een oorlogshavik, een pion van het Amerikaanse militair-industrieel complex. Hij staat er voor bekend dat hij àlle militaire interventies heeft gesteund die de VS sinds het begin van zijn carrière heeft uitgevoerd – en dat zijn er véél – zelfs tegen zijn eigen partij in ! Maar ik denk niet dat Biden geniet van de miserie die hij door zijn oorlogen aan anderen heeft aangedaan. Hij ziet die miserie gewoon niet.
Voor Poetin geldt hetzelfde. Ik geloof de Westerse propaganda niet die ons probeert wijs te maken dat Poetin aan zijn soldaten het bevel geeft om burgers te vermoorden, gewoon om terreur te zaaien, of om vrouwen te verkrachten als oorlogswapen. Die zaken gebeuren natuurlijk. Als je een bende jonge primitieve mannen maandenlang in de smeerlapperij laat leven terwijl ze beschoten worden en makkers zien sneuvelen, dan moet je niet verbaasd zijn dat het dunne laagje vernis aan menselijkheid snel verdwijnt. Dat geldt overigens ook voor de Oekraïners. Wie mij probeert wijs te maken dat enkel de Russen oorlogsmisdaden plegen, heeft er gelegen. Je kan dan nog wat vluchtredeneringen ontwikkelen over de Russen die toch veel meer misdaden zouden hebben gepleegd, maar daarmee maak je het erger: ik kan je niet meer als gesprekspartner zien. Je bent een aanfluiting voor mijn superieur intellect en intellectueel oneerlijk. En daar kan ik niet tegen.
Poetin is dus een rationeel en logisch handelende dictator in een omgeving waarin ook niet alles koek en ei is.
Ruslandkenners die misschien zelfs Russische propagandisten zijn – in ieder geval geen Westerse propagandisten – beschrijven de relatie van Poetin met de oligarchen zo: Poetin is zelf geen oligarch. Dat hij ondertussen wel wat bezittingen heeft, zal wel zijn, maar die zijn het resultaat van het feit dat hij al zo lang aan de macht is, en niet van het feit dat hij na de val van de Sovjet-Unie de rijkdommen van het land zou gestolen hebben.
Maar voor Poetin aan de macht kwam, werd Rusland wél geleid door een kliek oligarchen die enkel uit waren op eigen profijt en totaal niet begaan met de belangen van Rusland als staat, om maar te zwijgen over de belangen van de Russische gewone man.
Toen Poetin aan de macht kwam heeft hij gepoogd om orde op zaken te stellen en de oligarchen verplicht om bij te dragen aan de opbouw van het land (o.a. door hen belastingen op te leggen). Sommige oligarchen hebben zich daarbij neergelegd. Ze vormen een kliek rond Poetin en aanvaarden zijn leiderschap (tot nu toe). Anderen zijn weggevlucht naar het buitenland en zien Poetin als een vijand. De in het Westen zo bejubelde Navalny is een pion van deze oligarchen die proberen om Poetin weg te krijgen om zo opnieuw vrij spel te krijgen in Rusland.
Die visie op Poetin en de oligarchen lijkt me plausibel.
Bij ons zijn er mensen die er van uitgaan dat de economische sancties er op gericht zijn om de positie van Poetin te verzwakken zodat de waanzinnige van de macht wordt verdreven en vrede dan binnen handbereik komt.
Eerst en vooral zijn de economische sancties niet bedoeld om Poetin van de macht te verwijderen. Biden heeft uitdrukkelijk verklaard dat hij géén regimewissel wil. Hij wil enkel de Russische economie ten gronde richten. Zonder economie ook geen leger. Het gewenste resultaat: een Rusland dat waardeloos wordt als bondgenoot van China. Biden wil dat Poetin aan de macht blijft en dat de oorlog zo lang mogelijk duurt. Ik zeg dat al van voor het uitbreken van de oorlog. (Herinner je je mijn superieur intellect.) Nu begint het ook elders door te dringen en brengt ook de Washington Post (toch een onverdachte bron) berichten in die richting. Biden en de navo willen geen vrede. Ze willen oorlog. De Oekraïners dienen daarbij als kanonnenvlees terwijl Zelensky – die het wél door heeft – zijn eigen volk oppept om enthousiast heldhaftig slachtoffertje te spelen.
Milanovic heeft het over het post-Poetin tijdperk waarin de oligarchen opnieuw aan de macht zouden komen.
Laat ons hopen dat Poetin nog lang aan de macht blijft, want een Rusland dat zou geregeerd worden door oligarchen die de Russische staat gebruiken om eigendomsrecht te garanderen en zo hun fortuinen veilig te stellen, zou sterk gaan gelijken op de VS.
Ook de VS is een oligarchie waarbij verkiezingen er voor dienen om aan te geven welke oligarchen de volgende jaren de macht mogen uitoefenen. Het systeem zit goed in elkaar, want de democratische “check en balances” bieden de verliezers de bescherming die nodig is om de rechtstaat en dus het eigendomsrecht in stand te houden.
En we weten waar dat toe leidt: een opeenvolging van oorlogen, bombardementen, burgerslachtoffers, ontwrichte staten.
Misschien moeten de moreel bewogen burgers die ik tegenkom op facebook en die de navo verdedigen er toch nog maar eens over nadenken: ze verdedigen een wereldorde waarin de macht bij oligarchen ligt, kortom bij dieven.
En neen: dit is geen verdediging van Poetin, noch een pleidooi voor China.