VRTnws
Laat me beginnen met te benadrukken dat ik op zich zeker niets heb tegen het voorstel van de Vlaamse Onderwijsraad. Als het slechts één jongere kan helpen, is het de moeite waard.
Ons onderwijs boet steeds meer in aan kwaliteit en legt de lat steeds lager. Het systeem zet er ook toe aan om de laat laag te houden.
Een anekdote van een vriend, leraar in het beroepsonderwijs: bij een eindejaarsdeliberatie blijkt een leerling over de hele lijn onvoldoendes te hebben, ook in de praktijkvakken. De meerderheid in de klassenraad is het er dan ook over eens dat deze leerling niet kan slagen. Tot de directeur fijntjes opmerkt dat hij de klassenraad niet mag beïnvloeden maar dat ze toch moeten weten dat als deze leerling volgend schooljaar niet terugkomt, de afdeling valt met alle gevolgen voor de jobs van de leerkrachten. Resultaat: deze leerling slaagt. Geef toe: dit is een goede directeur: hij verdedigt zijn school, de belangen van zijn leraars en maakt een leerling blij. Vergeef me mijn cynisme.
Weyts probeert dat op te vangen door zijn centraal examen dat in feite de delibererende klassenraad buitenspel zet. Slagen wordt dan enkel nog een zaak van punten tellen. Het menselijke element dat in de klassenraad nog aanwezig was, wordt uitgegomd. De bijdrage van Weyts aan de ontmenselijking van ons onderwijs.
Nu mag ik niet te streng zijn voor Weyts, want hij doet gewoon mee aan een algemene trend in onze samenleving waarin de computer en de controleur de beslissingen neemt.
Maar goed, laat ons wat dieper nadenken.
Gaat het wel echt zo maar om wat er gebeurt in ons onderwijs ?
Natuurlijk spelen er ook elementen mee in het onderwijs zelf. Bijvoorbeeld, de kritische massa aan kinderen zonder voldoende kennis van het Nederlands leidt tot mislukkingen die demotiverend werken.
Maar belangrijker: er is iets aan de hand met onze jongeren – net zoals er iets aan de hand is in de samenleving zelf.
De situaties in ons onderwijs zelf zijn zeker niet de bepalende factor.
Een serieus aantal mensen – niet enkel jongeren ! – sluit niet meer aan bij de samenleving in het algemeen en meer in het bijzonder bij ons onderwijs, zeker daar waar het nog een inspanning vraagt.
Het basisprobleem bij deze jongeren is hun motivatie. Ze zijn niet meer gemotiveerd voor school; velen voor niets meer.
Wat dat onderwijs betreft betekent dit het faillissement van “het moet leuk” zijn.
We hebben een generatie jongeren gekweekt die niet meer functioneren als het niet leuk is. Tja, in het leven is het soms niet leuk …
Van de andere kant hoor ik politiekers voortdurend zeggen dat we ambitieus moeten zijn.
Dat geldt misschien voor hen. Maar die klasse is dan ook totaal verziekt. Ambitieus zijn is een ziekte.
Ambitie als motivatie is al even benedenmenselijk als concurrentie.
De ambitieuze mens past misschien bij deze samenleving. Maar voor wie het nog niet begrepen heeft, zal ik het hier nog maar eens zeggen: onze samenleving is dodelijk ziek. Om het simpel te houden: dat blijkt uit het beangstigend aantal depressies, burn-outs, zelfdodingen, al dan niet met medische hulp, druggebruik, ongevallen met vluchtmisdrijf … het succes van hoogmissen van decadentie zoals de zogenaamde muziekfestivals en de triomf van de gladiatoren in de arena’s van de sport.
De ietwat cultureel ontwikkelden onder jullie zullen zich herinneren dat het succes van de arena’s in het oude Rome samenviel met de decadentie en de ondergang van het oude Roomse Rijk.
Een speciale vermelding verdient de vaststelling van psychologen en psychiaters van de zorgwekkende stijging van het narcisme.
Ook dat is tekenend voor deze zieke samenleving: narcisten gedijen goed: ze functioneren perfect als CEO’s, politiekers … In onze samenleving staan ze aan de top.
Misschien hebben die afhakende jongeren ook wel ergens een punt: wat voor zin heeft het om nog in deze waanzin te willen meedraaien ? Niet dat zij dat zo beseffen, maar er is wel een diep aanvoelen. In ieder geval zijn deze jongeren niet enkel een probleem, maar ook een signaal.
Het gaat dus over motivatie.
Wat motiveert een mens om te presteren – dieper: gewoon om menselijk te leven … ? Eigenlijk zou ik willen schrijven “hoogstaand” menselijk leven, maar als ik dat doe word ik een betuttelaar genoemd.
Mensen moeten niet gemotiveerd zijn door ambitie, ijdelheid of concurrentie (het kapitalisme ! ) … om te presteren, maar door plichtsgevoelen, verantwoordelijkheid voor anderen en voor de samenleving als geheel.
Dat is al heel wat anders dan leuk als motivatie.
Een probleem van vele jongeren: ze hebben geen denkkader om hun identiteit in te vormen. Daardoor blijven ze steken in een aangeboren egocentrisme dat de voedingsbodem is voor het narcisme waar ik het zojuist over had.
Je kan dat denkkader ook een levensbeschouwing noemen. Natuurlijk heeft iedereen een levensbeschouwing, al is het slechts onbewust. Ook dat egocentrisme is een levensbeschouwing. Maar onder levensbeschouwing versta ik hier een coherent geheel van opvattingen, opgebouwd door de ervaring van opeenvolgende generaties.
Die levensbeschouwing is afgebroken door de idiotie van de gelijkheid: ook in ons onderwijs wordt de jongeren voorgehouden dat alle levensbeschouwingen gelijkwaardig zijn. Dat is natuurlijk onzin, misdadige onzin. Want als alle levensbeschouwingen gelijkwaardig zijn, waarom zou ik er dan een kiezen ? Waarom zou ik dan mijn leven laten leiden door één bepaalde levensbeschouwing ?
Zonder levensbeschouwing geen gevormde identiteit.
Waarvoor zouden jongeren zonder identiteit nog gemotiveerd kunnen zijn ?
Op dit ogenblik is zelfverminking een serieuze plaag bij vele jongeren. Ik ben er van overtuigd dat zelfverminking verbonden is met een wanhopige zoektocht naar identiteit en de ervaring dat die niet te vinden is.
Als ik hier nog dieper over doordenk kom ik uit bij religie.
Nogal wat jongeren zijn iedere bekwaamheid tot religieus aanvoelen kwijt gespeeld. Misschien is dat wel de meest fundamentele factor bij de problemen die zich nu stellen.
Morgen is het zondag. Een goede dag om daar wat dieper op in te gaan.