Ecologie en armoede

MO*

‘De tegenstelling tussen armoede en klimaat is vals’

Andermans armoede als cynisch excuus voor eigen gebrekkig klimaatbeleid

Of ik een verschil maak?’ Henri, een man van vijftig met terugwijkende hoogblonde haren, kijkt me over zijn leesbril heen licht spottend aan. Het is een blik waarmee hij geleerd heeft naar het leven te kijken. Omdat een vorm van meewarigheid helpt als het leven de neiging heeft in je kuiten te bijten. Hij houdt zijn duim en wijsvinger een paar millimeter van elkaar en zegt: ‘0,001 procent.’ Hij stopt zijn leesbril weg en klikt zijn fietstas dicht. ‘Maar dat is nog altijd beter dan niets.’

Een goed artikel van Tine Hens. Soms past ze de zaken wel wat aan om haar punt te maken. Maar ten gronde heeft ze gelijk: op zich mag de kostprijs van een ecologisch beleid geen  beletsel zijn voor dat beleid.

Ondertussen  zit Tine wel met een tegenspraak: als de arme mensen dan toch zo ecologisch leven, waarom zou men hen dan vanuit ecologisch standpunt uit de armoede halen ? Moeten we de planeet dan niet redden door meer armoede ? Dat is natuurlijk nonsens. Maar het wijst wél op iets essentieels:  ecologisten moeten er voor oppassen om geen fundamentalisten te worden die enkel nog met ecologie bezig zijn. Een menselijke ecologische beweging is een sociale ecologische beweging. En om écht menselijk te zijn moet de sociale bekommernis niet enkel door ecologische overwegingen ingegeven zijn. Ecologisten moeten de armoede niet bestrijden omdat ze daarmee de ecologie vooruit helpen, maar om de armoede zelf. Of nog: het heeft geen zin om een planeet te redden die dan bevolkt is door armoezaaiers. 

Het is duidelijk dat dat geen zin heeft. Maar het is wel wat er bezig is. Want ik heb nog geen enkele ecologist horen zeggen dat ecologie en kapitalisme niet samen gaan. Kristof Calvo noemt zichzelf een liberaal, en dat zegt genoeg. Ik kan het nog anders stellen: als de ecologische beweging een sociale beweging wil zijn, zoals hierboven beschreven, kan ze niet anders dan een antikapitalistische beweging zijn, want armoede is een essentieel onderdeel van het kapitalisme. Ik vind het triestig als ik mensen met hogere diploma’s hoor beweren dat een kapitalistische wereld zonder armoede mogelijk is. Of nog erger: dat het kapitalisme de enige manier is om de armoede tegen te gaan. Als dat waar zou zijn, zouden we allemaal liberaal moeten stemmen, onze sociale zekerheid afbouwen, het onderwijs weer betalend maken, de sociale woningen afschaffen, en ga zo maar door. Het kapitalisme zal het dan wel oplossen.

En, lieve ecologische vrienden, maak je geen illusies: het neokapitalisme is er; onze sociale zekerheid wordt bewust zeer geleidelijk afgebouwd volgens het kikkerprincipe: als je een kikker in kokend water werpt (sorry, diervrienden !) springt hij er dadelijk weer uit. Maar zet hem in koud water, en breng dat langzaam aan de kook, dan blijft hij zitten, en laat zich koken. Zo wordt onze bevolking langzaam gaar gestoomd om zich te schikken in een kapitalisme zonder sociale zekerheid. En vergis je niet: dat is niet omdat politici dat willen. Ja, er zijn er die dat willen. Maar ook zij die het niet willen, werken er toch aan mee omdat het niet anders kan: je kan de economische werkelijkheid niet ontkennen. 

Samenvattend: echte ecologie is sociaal. Het kapitalisme is asociaal en kan niet anders dan asociaal zijn. Ecologie is niet mogelijk binnen het kapitalisme.