Het Nieuwsblad
Marathon in minder dan twee uur! Eliud Kipchoge duikt als eerste mens onder magische grens
Dit is van een groteske belachelijkheid, een aanfluiting van de sport.
Ja, ik heb respect voor Kipchoge: hij heeft er alles aan gedaan om zijn talent te ontwikkelen. Maar ik heb geen respect voor zijn record, want ik heb hetzelfde respect voor iemand met weinig talent die er ook alles aan doet, en de marathon loopt in vier uur.
Maar er is fundamentelere kritiek.
Sport is wedstrijd. Wedstrijd vraagt om tegenstanders. Die tegenstanders waren er hier niet. Dat geldt voor de meeste recordpogingen: de tegenstanders moeten weg om het pad te effenen voor de recordjager. Voor hetzelfde geld is de vorige recordhouder al overleden, en heeft hij dus gekampt tegen een dode tegenstander. Nu kan je stellen dat het niet uitmaakt of de tegenstander tegelijkertijd kampt dan niet. Toch wel: een ander tijdstip kent andere omstandigheden. De strijd is dus niet gelijk. Als je die lijn doortrekt, zou iedere recordpoging moeten plaatsvinden in laboratoria.
Maar sport is ook spel. En als er geld bij te pas komt, is het spel over. Ik ben dus principieel tegenstander van beroepssport. Zijn kost verdienen, is geen spel.
Een thema hierin is de concurrentie. Sport is per definitie een cultuur van concurrentie. Maar als sport een beroep wordt, wordt dit een concurrentie op economisch vlak. En daarvan ben ik hartsgrondig tegenstander. Want die concurrentie is de motor van de kapitalistische groei-economie met armoede, migratie, milieuproblemen en oorlog tot gevolg.
In dat systeem ziet iemand zijn inkomen wegvallen, of tenminste verminderen als hij de concurrentiestrijd verliest. Dat is onaanvaardbaar. We moeten naar een economisch systeem waarin de concurrentie weliswaar niet helemaal kan vermeden worden (lees mijn boek Eutopia, op deze website gratis te lezen en/of downloaden ! ) maar wel zo moet georganiseerd worden dat mensen vrijwillig in de concurrentie kunnen stappen, en menswaardig kunnen leven als ze dat niet doen, waarbij het winnen van de concurrentiestrijd hen weliswaar wat voordeel oplevert, maar slechts in zeer beperkte mate, zodat de financiële ongelijkheid tussen mensen slechts beperkt groeit.
Nu moet ik toegeven dat het verlies van een wedstrijd voor, bijvoorbeeld, topvoetballers geen financiële ramp is, omdat ze zoveel verdienen dat het gewoon een schande is, en enkele duizenden euro’s hen niets uitmaken. Het is cynisch dat beroepssport aanvaardbaar wordt omdat de sporters decadent veel verdienen.
Dat decadent veel verdienen, brengt me op de vraag: vanwaar komt het geld dat de sporters incasseren ? Bij wedstrijden zijn er toeschouwers die betalen voor het al dan niet aangename spektakel. Maar iedereen weet dat het toeschouwersgeld slechts een klein deel uitmaakt van de inkomsten van de sporter. Het overgrote deel komt van reclame. En als links voor één zaak zou moeten ijveren, dan is het voor het verbieden en afschaffen van reclame.
Om te beginnen wordt reclame ontwikkeld door toppsychologen die hun talent in dienst stellen van een massale manipulatie van de massa. Manipulatie is onvrijheid. Dat alleen als zou voldoende moeten zijn om reclame uit te roeien. Reclame is een constante hersenspoeling, er op gericht om mensen meer te laten consumeren dan ze nodig hebben. Daarbij wordt een perverse genot- en comfortcultuur gepropageerd en ingeprent in de geesten, die mensen gewoon ongelukkig maakt. Er is niets op tegen van te genieten van de mooie en lekkere dingen van onze aarde, en we moeten het leven niet moeilijker maken dan het is, maar de genotcultuur maakt mensen onvrij. Ze prent mensen in dat genot en comfort zowat het belangrijkste in het leven zijn, en maakt hen slaaf van dat genot. Veel mensen beulen zich af om toch maar genoeg geld te hebben voor comfort en genot. Maar genot en comfort zijn niet het belangrijkste in het leven.
Reclame cultiveert ook hebzucht. Ik heb het er nog niet zo lang geleden al over gehad: ons geluk ligt niet in hebben, maar in zijn.
Beroepssporters zijn de uithangpoppen van de reclame, en dus een verwerpelijk fenomeen.
Maar concurrentie is toch een essentieel onderdeel van sport en spel ?
Ja, en ik denk dus dat concurrentie, gezien de aard van het menselijk wezen, niet helemaal uit te sluiten is. Maar in de kapitalistische concurrentie zit de mens in een arena waar hij niet uit kan. Hij kan niet zo maar zeggen: ik stop met de concurrentie, want dan is hij per definitie de verliezer. De economische concurrentie speelt zich af in de arena van het leven. En daar kan hij niet uitstappen. In de sport zoals ze zou moeten zijn, kan een mens zeggen: ik stop er mee, want ik vind het niet meer fijn. Of ik ga een andere sport doen die me meer ligt. Dàt is juist het spel-karakter van de sport. Dat maakt ook verlies eigenlijk onbelangrijk. Ja, een sporter speelt om te winnen, en winst of verlies kunnen tot grote vreugde of verdriet leiden. Maar dat zijn dan slechts gevoelens van korte duur. Ze veranderen het leven niet. En een sereen mens die de essentie van de sport inziet, zal bijna immuun worden voor zijn verlies.
Ja maar, zou het dan voor Kipchoge een financiële ramp geworden zijn, moest hij het record niet gebroken hebben ? In zijn situatie waarschijnlijk niet. Maar ga eens praten met Vlaamse sporters uit de atletiek (Waalse vind je niet veel) die door minder presteren (om welke reden dan ook) hun steun van het Bloso verliezen… Rijken zoals die voetballers en Kipchoge kunnen een tegenslag wel verwerken. Maar de mindere goden zijn wél slachtoffers bij een tegenslag, of het nu in de beroepssport of in het gewone leven is.
Kipchoge en de hele bende rond hem, wetenschappers incluis, zijn stukken onbenul die geen benul hebben van de bredere betekenis van hun gedoe, en laten zich misbruiken voor het platste materialisme.