Knack
‘Waar zijn de armoededoelstellingen?’
Wim Van Lancker is zeker een geleerde mens. Hij heeft veel geleerd, maar kan niet denken. Als je een computer de juiste gegevens inlepelt, kan ook die machine dit artikel schrijven. Het komt er op neer dat die geleerde mensen – met alle goede bedoelingen – zo zijn gedrild in een bepaald stramien van denken, dat het geen denken, doch slechts nog een toepassing van formules is.
Ik heb het gehad met al die doelstellingen. Of het nu over het klimaat, de migratie, de titel van Anderlecht of de armoede gaat: iedereen wil tegenwoordig doelstellingen horen. En als iemand een beetje realistisch doelstellingen formuleert wordt hij er op aangevallen dat ze niet ambitieus genoeg zijn. Greta en Anuna zijn ook al zo’n gedrilde aapjes die dit soort praat zonder denken uit hun strotjes krijgen.
Doelstellingen dienen nergens voor. Ze helpen de zaak niets vooruit. Het enige wat telt is: ga je doen wat in je macht ligt ? Ga je er àlles voor doen ? En dan zie je wel waar je uitkomt. Doelstellingen zijn een typisch voorbeeld van het nuttigheids- en efficiëntie-denken dat de huidige materialistische samenleving kenmerkt. Welnu, die samenleving is sterk aan ’t ontmenselijken. En al dat doel gestel hoort thuis in die ontmenselijking. Doelstellingen zijn denkproducties. Laat het ons over mensen hebben. In dit geval over armen.
Het hele betoog van de geleerde komt er op neer dat je mensen die eigenlijk te weinig verdienen om fatsoenlijk te leven door hulp toch tot een fatsoenlijke levensstandaard wil brengen. Welnu, of je het nu sociale woningen noemt, of kinderbijslag, schooltoelagen of kinderopvang.. het blijft hulp.
Dat is het rare van de geleerde Van Lancker: hij houdt ons voortdurend het juiste principe voor: iedereen moet een voldoende groot inkomen hebben. Maar in zijn volgende stap aanvaardt hij dat mensen dat niet hebben, en daarom moeten geholpen worden om dat inkomen toch te bereiken. Welnu, mensen moéten niet geholpen worden. Het zou niet mogen dat mensen moeten geholpen worden. Mensen moeten een menswaardig inkomen hebben door hun werk, en niet door hulp. Maar wij leven in een samenleving waarin dat minder en minder mogelijk wordt. Dààr had Van Lancker moeten over nadenken.
En weet je wat het rare is ? Die vermaledijde rechtsen zitten meer op dat spoor dan Van Lancker, want zij willen meer inzetten op meer mensen aan het werk, zodat tenminste al de armoede die het gevolg is van werkloosheid vermindert. Natuurlijk is dat redelijk hypocriet van die rechtsen – daarvoor zijn het rechtsen – want zij weten ook dat de jobs waarvoor die armen in aanmerking komen onderbetaalde flexi-jobs zijn, en dat we evolueren naar Duitse toestanden – in navolging van Amerika – waarbij mensen méér dan één job nodig hebben om rond te komen.
Van Lancker heeft het in al zijn geleerdheid ook niet over het geld dat nodig is om zijn sociale politiek uit te voeren. Je kan het draaien of keren zoals je wil, dat geld zal van de middenklasse moeten komen. Die klasse moet ondertussen de cultuursector bedruipen, de wachtlijsten in de zorg wegwerken, de Lijn elektriseren, het onderwijs moderniseren, het openbaar vervoer tegelijk rendabel en efficiënt maken, de invoer van elekrtische auto’s met voldoende laadpalen, de oprichting van windmolens… en een ambitieus ( ! ) klimaatplan financieren. En de begroting moet in evenwicht zijn, wat betekent dat er eigenlijk geen verdere schulden meer mogen gemaakt worden.
En al die doelstellingen zijn terecht. Iedere groep die zich ergens achter zet, heeft gelijk. Maar als je inderdaad de middenklasse dit laat betalen, krijg je een middenklasse die zo arm is dat ook zij moet gesteund worden met sociale woningen, kindertoelagen, schooltoelagen… en dan zal er geen middenklasse meer zijn waar je het geld kan halen.
En begin nu niet te zeveren over het geld van de rijken. Daar mag je over beginnen, als je ook over het kapitalisme begint. Als je het daarbij niet over het kapitalisme hebt, verkoop je gewoon platte populistische praat. Want in het kapitalisme is het kapitaal de baas. En wie de baas is, is de baas over het geld.
Waar ik Van Lancker ook geen woord over hoor zeggen, is de cultuurarmoede. Dat gaat samen met de vraag die dus niet gesteld wordt: wat is eigenlijk de oorzaak van de armoede ?
Het is duidelijk dat er een armoede is, die veroorzaakt wordt door economische omstandigheden: werkloosheid, te laag loon… Maar er is zeker ook een armoede die te wijten is aan cultuurgegevens. Daarbij denk ik in de eerste plaats aan generatie-armoede: mensen met een leefcultuur die gewoon niet meekunnen in de samenleving, het op de duur ook niet meer proberen, en die houding doorgeven aan hun kinderen. Daar schieten alle oplossingen van Van Lancker te kort.
En waarom lees ik nergens onderzoek naar de band tussen een bepaalde islamitische cultuur en armoede ? Tegenwoordig wordt alles onderzocht. Als ik de armoedecijfers voor Vlaanderen opzoek, blijkt wel onderzocht dat er een verband is tussen werkloosheid, eenoudergezinnen, en huren. Maar het verband tussen armoede en de moslimbevolking blijkt niet onderzocht. Als iemand me die cijfers kan bezorgen, zal ik hem heel dankbaar zijn. Nochtans is het duidelijk dat er armere en rijkere wijken zijn. En ook zijn die armere wijken dikwijls bevolkt door moslims… Zou dat geen reden kunnen zijn om toch eens te gaan kijken wat daar aan de hand is.
Nu gaat het me zelfs niet om de islam op zich. Je zou ook de vraag kunnen stellen naar de moeilijkheden die nieuwkomers ondervinden om zich aan te passen door de grote cultuurverschillen. Ik denk dan, bijvoorbeeld, aan culturen waarin het ondenkbaar is dat de vrouw buitenshuis zou gaan werken. Maar als deze cultuurverschillen (mede)-oorzaak zijn van armoede moet er daar toch een andere armoede-politiek gevoerd worden ?