Minverva
Een vakbond op de werkplek maakt het verschil ‘
Bij de vakbonden heb ik een dubbel gevoel. Ja, Maarten Hermans heeft gelijk: ze maken een verschil. Het is duidelijk: daar waar er sterke vakbonden zijn, hebben de werkers het beter.
Noteer dat ik systematisch weiger te spreken over “werknemers”; en nog veel meer over “werkgevers”. Deze woorden horen bij “schoonspraak”: ze zijn bedoeld om de boel te misleiden. Let op het woordje “gever”: de ondernemer “geeft” werk aan de werker. Hoe nobel ? En moet de werker nu dankbaar zijn om zoveel goedheid van de ondernemer ? In werknemer vind je de onderliggende betekenis van werk “aan nemen”. Hij neemt de gift aan van de werkgever… Waarom is dit schoonspraak ? Welnu, omdat het totale leugen is.
Als een jongere afstudeert, komt hij op de arbeidsmarkt. Wat is hij daar: vraag of aanbod ? Neen, het gaat niet over de psychologie van die jongere, maar over het markteconomisch gebeuren. En daarin is hij niet de vraag, maar het aanbod: hij biedt zich aan op de arbeidsmarkt. Als er veel jongeren zich aanbieden, stijgt het aanbod en daalt dus de prijs van de arbeid: dan dalen de lonen. En omgekeerd. De ondernemer is hier de vraag: hij heeft arbeid, werkvolk nodig en betaalt daarvoor. Als hij veel werkvolk nodig heeft en er dus veel vraag is, zullen de lonen stijgen.
Het is dus juist omgekeerd: de arbeider is de werkgever/aanbieder en de ondernemer de werknemer/vrager. Maar ja, dan zou de ondernemer merci moeten zeggen tegen een arbeider en dat is toch ondenkbaar, nietwaar ? En zo manipuleert “men” de geesten van de mensen om ze te doen aanvaarden dat de ondernemer – zeg maar de kapitalist – boven de werker staat. Kapitaal staat boven arbeid. Dat is het kapitalisme.
Een van de slechtste pausen uit de moderne geschiedenis, de Poolse narcist Johannes Paulus II, heeft toch éénmaal iets goeds gezegd: in zijn encycliek Laborem Excercens, stelt hij dat arbeid boven kapitaal staat omdat arbeid over mensen gaat, en kapitaal over dingen (de productiemiddelen). Natuurlijk heeft hij de consequenties daarvan niet doorgetrokken, want dan zou hij zich moeten bekeerd hebben tot het communisme dat hij op de meest achterbakse manier heeft bestreden. Door dit te zeggen, verdedig ik zeker niet het Sovjet-Russische communisme.
Het spel van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt wordt bij ons afgezwakt: een stijging van aanbod van arbeid zal niet dadelijk tot daling van de lonen leiden. Dat is zo dank zij de vakbonden. Overigens zal een daling van het aanbod ook niet tot stijging van de lonen leiden…
Neen, ik ben dus voor vakbonden.
En toch: tot de basisideologie van de vakbonden hoort dat ze het kapitalisme aanvaarden en het niet als zodanig bestrijden. Vakbonden bestrijden het kapitaal, maar niet het systeem waarin dat kapitaal per definitie de bovenhand heeft. Ze kiezen er voor om in een permanente strijdmodus te blijven, in plaats van om het systeem te overwinnen en dan tot vrede te komen. Oorlog of vrede ? De vakbonden kiezen voor een oorlog zonder einde… Nog erger: een oorlog die ze, precies omwille van de structuur en de wetten van het systeem niet kunnen winnen. Als het er op aankomt zal het kapitaal – de kapitalist – altijd de winnaar zijn. Als puntje bij paaltje komt, moeten de vakbonden altijd opnieuw vaststellen dat ze machteloos staan. Of hebben de vakbonden de sluitingen van de grote auto-assemblage-bedrijven (Renault, Volkswagen, Ford…) kunnen verhinderen ? De Parti Socialiste regeert met vaste hand in Wallonië met als machtsbasis de vakbonden. Maar als die vakbonden dan echt zo sterk waren, waarom is dan de hele zware industrie van Wallonië toch verdwenen, en heeft deze verdwijning Wallonië achter gelaten op een economisch kerkhof waarop het nog altijd ronddwaalt ? De macht van de PS teert op een heimwee naar een verleden tijd die aantoont dat ze eigenlijk machteloos is.
Nu hoor ik sommigen onder jullie al zeggen: maar wat wil je ? Als die bedrijven verlieslatend zijn, of zelfs als de eigenaars van die bedrijven denken om elders meer winst te maken, is het toch normaal dat die bedrijven sluiten of verhuizen ? En zo toon je zeer juist aan waar het om gaat: alle structuren en wetten van het systeem zijn er op gericht om winst te maken in een concurrentiële omgeving. Als je het systeem aanvaardt, aanvaard je dat de winst primeert op alles, en dus is de sluiting van de bedrijven gewoon normaal. Een vakbondsleider die zich over die sluiting verontwaardigd druk maakt is hypocriet: hij heeft voor dat systeem gekozen.
Het kan onbewust zijn, of gewoon om het artikel overzichtelijk te houden, maar het valt me op dat Maarten wel het belang van de vakbonden op de werkvloer benadrukt, maar het totaal niet heeft over de rol van de vakbonden in onze sociale zekerheid. Voor fatsoenlijke arbeidstoestanden zijn vakbonden noodzakelijk. Ze zijn ook noodzakelijk voor onze sociale zekerheid. Zonder vakbonden na de tweede wereldoorlog zouden we geen sociale zekerheid hebben. Vakbonden zijn ook noodzakelijk voor het in standhouden van onze sociale zekerheid. Waarom zegt Maarten daar niets over, al is het maar zijdelings ? Is het omdat ondertussen duidelijk is geworden dat daar de onmacht van de vakbonden nog veel pijnlijker is ?
Iedereen is het er over eens dat onze sociale zekerheid in afbouw is. Verenigd links heeft moord en brand geschreeuwd over de neoliberale en neo-kapitalistische politiek van de regering Michel. (Die politiek was al bezig onder de vuurrode Di Rupo ! ) En wat hebben de vakbonden gedaan ? Niéts ! Ze hebben wat verklaringen de wereld in gestuurd om een en ander aan te klagen, maar ze zijn de strijd niet aangegaan. Integendeel: als ze al eens een betoging organiseerden was dat duidelijk niet om een doel te bereiken, maar om de domme massa een uitlaatklep te geven, en op die manier kalm te houden. De reden is simpel: ze beseffen hun machteloosheid. Ze wéten gewoon dat onze sociale zekerheid niet houdbaar is. Je weet wel: de structuren en wetten van het systeem, met als nieuwe factor de globalisering. Daar is nog veel over te zeggen. Als jullie braaf zijn en goed leren wil ik het jullie ooit nog wel eens uitleggen.