Ignis
Loslaten is een levenskunst van de eerste orde
We leven in een rare tijd. Dezelfde mensen die met sympathie naar de ramadan kijken, maken het christelijke vasten belachelijk. En dezelfde mensen die van het ene dieet naar het andere snellen, acties voeren tegen tabak, meedoen aan de Tournée Minérale… vinden christelijke onthechting dwaas. Omdat de inspiratie van het christelijk vasten religieus is ?
Ik doe niet mee aan de vasten omdat ik al het hele jaar door vast. Toch is de vastenperiode voor mij belangrijk, precies om opnieuw expliciet de religieuze inspiratie tot leven te brengen.
Als je op wikipedia Vasten ingeeft vind je nogal wat aandacht voor “gezondheidsvasten”. Maar dit vasten is ik-gericht, en eigenlijk sluit het me op in mezelf. Hetzelfde geldt voor het “prestatievasten”. Dat sluit dan weer aan bij het vasten onder sociale druk. Ook wie vast om goede punten te halen bij zijn God, zal niet bevrijd worden van zichzelf.
Dat soort vasten staat diametraal tegenover het christelijke vasten.
In de christelijke godsidee vind je twee elementen. Eén daarvan is typisch christelijk: “God is liefde”.
Dat brengt met zich mee dat christelijk vasten altijd moet leiden tot intenser meeleven met anderen en meer zorg voor mekaar. Je kan dat ook maatschappelijk situeren. Broederlijk Delen is een beleving hiervan. Dit element is essentieel.
Maar even essentieel is het andere element en dat is diep religieus, al zal ook hier natuurlijk de idee van de liefde een essentieel element zijn.
Het is niet gemakkelijk om dit te beschrijven. Maar laat me het kort samenvatten met “overgave aan het leven zelf”. Het besef dat ons leven slechts een deelname is aan het grote gebeuren van de schepping, de kosmos… noem het zoals je wil. En het vertrouwen dat dit gebeuren goed is, ook al is het niet vrij van pijn.
De pijn van het leven kan ons er toe brengen om dat besef te verliezen. Pijn maakt dat mensen bezig zijn met wat ze voelen en dus met zichzelf. Dat terugplooien op zichzelf is een normale reactie. Maar wie de pijn een plaats kan geven, staat sterker.
Kan je de pijn zien als iets wat bij het goede hoort ? Ik weet dat dit raar klinkt, en ik bedoel daarmee helemaal niet dat pijn goed is, maar wel dat ik kan beseffen dat het goede niet verdwijnt omdat er ook pijn is. Kan ik aanvaarden dat pijn bij het leven hoort, maar dat het leven daardoor niet “slecht” wordt ?
Nogmaals: terugplooien op zichzelf is normaal. Het vraagt dus een aanhoudende “geestelijke oefening” om het besef van het goede van het leven levend te houden. Wie pas op zoek gaat naar dit besef als de pijn er is, zal het moeilijker hebben dan iemand die het besef cultiveert.
De vasten is er om mij er aan te herinneren en opnieuw op weg te zetten om het besef van Gods grootheid levend te houden in mij. Als iemand liever het woord God er niet bij betrekt, mij niet gelaten. Het is de betekenis die telt.
Het gaat hier natuurlijk niet zozeer om fysieke pijn. Daarvoor heb je wiet.
Afscheid is een van de voorname pijnpunten in het leven.
Neem nu dat je moet afscheid nemen van een geliefde. Natuurlijk lijd je daaronder. En dan is er iemand in je omgeving die zegt: je moet loslaten. Spontaan interpreteren we dat – en zo is het waarschijnlijk ook bedoeld – alsof we de geliefde moeten loslaten. Maar het is niet de geliefde die we moeten loslaten, maar onszelf.
Mensen zeggen dan dat je verstrooiing moet zoeken. Er zijn mensen die wegvluchten in hun werk. En tijd heelt alle wonden, precies omdat herinnering vervaagt. Maar het gaat er niet om om de mens die vertrokken is te vergeten; er niet meer aan te denken. Afscheid nemen betekent precies dat we de herinnering levend houden. Afscheid betekent niet dat iemand weg is, maar dat hij op een andere manier aanwezig is. Een mens kan fysisch weg zijn, maar de liefde voor hem in mijn hart is daarom niet weg. Afscheid nemen bestaat er in om de fysische afwezigheid te aanvaarden en de liefde levend te houden. Je laat de andere niet los, maar je laat jezelf los, want die aanvaarding gaat over jezelf. Je zou kunnen zeggen dat afscheid een uitpuring van liefde is. Het is de aanvaarding van gemis dat pijn doet, maar ook zonder de aanwezigheid de liefde blijven beleven. Als ik een slecht karakter had, zou ik zeggen dat liefde na het afscheid een sterkere liefde is. Ik denk dat dit zo is, maar natuurlijk hoop ik dat ik zo weinig mogelijk tot die liefde zal geroepen worden. We moeten de kunst van het loslaten cultiveren, maar dat wil niet zeggen dat we naar loslaten moeten streven.
In elke beleving van liefde is loslaten van zichzelf aanwezig. Je zou het de bepaling van liefde kunnen noemen. Afscheid is de ultieme beleving van dit loslaten.
En zo wordt afscheid deel van het leven dat goed is. Het is niet meer zo maar negatief want het hoort bij de schepping waaraan ik deelneem.
Wie het leven, met al zijn pijn, kan aanvaarden als een geschenk, staat mentaal sterker.
Maar ja, nu keer ik terug naar mezelf. Ben ik toch weer fout bezig.
Gelukkig duurt de vasten nog even.