Doorbraak
ELENI: ‘Ecologisch, Liberaal en Nieuwe Ideeën…
Ok, als ik “liberaal” lees, heb ik als linkse mens al de neiging om af te haken. Dat is natuurlijk fout. Zelfs de stomste mens kan wel eens iets verstandigs zeggen, en dan is het goed om daarnaar te luisteren.
Maar waar het om gaat: het is niet omdat ik links ben dat ik tegen technologische vooruitgang ben. Integendeel. We zullen de armoede en de opwarming niet uit de wereld helpen zonder technologische vooruitgang.
Ik heb hier al vele malen betoogd dat er binnen een kapitalistische groei geen oplossing mogelijk is voor het klimaatprobleem. Maar op zich heb ik niets tegen groei. Het gaat om de kapitalistische groei; een groei die samen gaat met winst binnen een systeem waarin zoveel mogelijk winst een doel op zich is en door het concurrentiestysteem de kapitalist zelfs moét streven om méér winst te maken dan zijn concurrent, want enkel zo kan hij werken aan de schaalvergroting, nodig om die concurrent te verslaan.
Daarbij is de technologische groei iets heel anders dan economisch groei. Technologische vooruitgang kan gericht zijn op productieverhoging, productieversnelling, onkostenvermindering… Maar nieuwe technologieën kunnen ook gericht zijn op vooruitgang op gebied van comfort en welzijn, medisch, didactisch… En wat kan ik daar als linkse mens op tegen hebben ?
De vraag is niet: is een technologische vernieuwing goed of slecht ? De vraag is: wat doe ik er mee ?
Is kernenergie goed of slecht ? Als ik er een atoombom mee maak, is ze slecht. Als ik er zuivere energie mee maak is ze goed.
Heel het verhaal van liegende Tinne zit vol zwakke punten, onnozelheden en taboedenken. Het ergste is wel dat de strijd voor het klimaat, voor zuivere, betaalbare en zekere energie, wordt opgeofferd aan de belangen van haar politieke partij Groen die hierdoor voor iedere weldenkende groene mens als te mijden zou moeten worden aanzien. Het gaat er over dat Groen aan zijn vorige deelname aan een regering een zware kater heeft overgehouden. Doordat Groen er in die regering niet in geslaagd is om de toen al beloofde kernuitstap te realiseren heeft dat de partij bij de volgende verkiezingen een zware nederlaag bezorgd. Dàt trauma is nog altijd niet verwerkt en daarom moét en zullen die kerncentrales gesloten worden: het klimaat en de bevolking worden opgeofferd aan de partijbelangen. Als dat geen antipolitiek is ? Almaci hoort in de bak.
Als het over de kleine kerncentrales van Macron gaat, praat Tinne er langs door en als je er toch op doorvraagt doet ze die af als nog lang geen realiteit. Het gaat nog maar om prototypes. Maar Tinne gelooft wel in de technologische vooruitgang op gebied van batterijen om de elektriciteit uit zon en wind op te slaan. Wel, dat batterijengedoe staat nog veel minder ver dan die kerncentrales.
Als we morgen kleine, betaalbare kerncentrales hebben die niet werken met een stof waarmee atoombommen kunnen worden gemaakt, die veilig zijn en met een verwerkbare afval, dan zijn die kerncentrales dé energiebron van de toekomst, en kunnen we weg van die spuuglelijke windmolens.
Laat het ondertussen duidelijk zijn: onze huidige kerncentrales moéten weg. Zo snel mogelijk. Maar nu even nog niet.
Terug naar de linkse mens in mij.
Ook in mijn linkse samenleving zal technologische vernieuwing nodig zijn, en zal ze moeten gestimuleerd worden.
In het liberale denken gaat men er van uit dat technologische vernieuwing enkel kan uitgaan van het privé-initiatief. Technologische vernieuwing veronderstelt ondernemerschap. De overheid kan dan enkel wat stimuleren door ondersteunende maatregelen. Ja, ook ik vind dat de overheid niet moet ondernemen. Ik geloof niet in nationalisaties.
Nationaliseren klinkt mooi: geef het in handen van de gemeenschap. Maar wie zegt dat staat en gemeenschap samenvallen ? In principe kàn dat zelfs niet, want gemeenschap veronderstelt vrijwillig toetreden. Iemand moet lid willen worden. Ooit van vrijheid gehoord ? Welnu, ik ben geen belg omdat ik dat wil, want ik wil het niet, maar ben het toch… Staat en gemeenschap kunnen niet samenvallen. Daarom ben ik geen nationalist.
Ik ben het er mee eens: je kan het individu niet zo maar uitschakelen. Maar je kan wel een gans ander kader scheppen dan het perverse kapitalistische om ondernemerschap en technologische vooruitgang mogelijk te maken en te stimuleren.
Nu ga ik met veel plezier kapitalistisch ondergedenksel in de gordijnen jagen: dé beste manier om ondernemerschap te ondersteunen is een basisinkomen waar een mens fatsoenlijk van kan leven, zelfs zonder te werken, of wat wij nu werken noemen.
Want dat basisinkomen zou mensen de kans geven om ongestoord ideeën uit te werken, zonder gevaar op honger of dorst. En het zou mensen toelaten om te ondernemen zonder de financiële risico’s die eigen zijn aan het kapitalistische ondernemen: als het mislukt, valt de ondernemer gewoon terug op zijn basisinkomen. Als daarbij ondernemen niet moet gericht zijn op winst, kan naast de ondergrens van het basisinkomen ook een redelijke bovengrens maken dat ondernemen en “traditioneel werken” nog wel een stimulans zijn om aan de slag te gaan, maar ook dat het verschil tussen lukken of mislukken aanvaardbaar is.
Een basisinkomen creëert een samenleving waarin mislukken is toegelaten. Iedere creatieve mens weet dat hij nergens geraakt als hij niet tegen mislukken kan.
Iedere topsporter geraakt maar aan de top als hij tegen verlies kan.
Wie écht naar een leefbare planeet en mensheid wil, moét naar een basisinkomen waar iedereen goed gevoed en gekleed, gehuisvest… zijn kinderen naar goed onderwijs kan laten gaan; af en toe een terrasje kan doen; kunstacademies en sportvelden in zijn omgeving heeft, net zoals propere lucht, energie…
Kijk rondom je: zie je dat nu ? Ja, misschien voor jou, maar voor iedereen ? Is het er ooit geweest ? Zie je vooruitgang ? Je ziet enkel hoe we van de ene crisis in de andere gerold zijn. Is er een beter bewijs mogelijk: het kapitalisme kàn ons niet een betere, of zelfs maar een menselijk aanvaardbare wereld brengen !
Lees dus mijn boek Eutopia waarin ik ook een stimulerend basisinkomen bespreek, met daarbij de gehele context die nodig is om het aanvaardbaar en mogelijk te maken.
Je vindt Eutopia op deze website onder de rubriek Publicaties en kan het daar gratis lezen en/of downloaden, ook in epubformaat.