De Wereld Morgen
`Rudi Laermans: “Laten we het woord ‘zorg’ in verzorgingsstaat opnieuw serieus nemen”
Sleutelwoorden bij dit thema zijn angst, zorg, individu, gemeenschap.
Angst.
Een leven zonder angst is niet mogelijk, al was het maar omwille van de onvermijdelijke angst om te sterven.
Nu kan ik door ontwikkeling van spiritualiteit en wijsheid mezelf (misschien) wel (een beetje) brengen tot verzoening met de dood. Maar verzoening komt er pas na conflict.
Mensen leren dus leven met angst, al was het maar door die te verdringen. Angst op zich is dus niet het probleem.
Hier gaat het om angst bij mensen die het gevoelen hebben dat het eigenlijk niet nodig zou moeten zijn dat ze angstig zijn. Die angst leidt tot opstandigheid.
Denk hierbij in deze tijd maar aan de angst voor de klimaatverandering; de corona-angst; de angst voor de multiculturele samenleving (migratie); specifiek daarin de angst voor de islam… Het zal niet meer lang duren of daar komt de angst voor een nieuwe grote oorlog bij.
Dat populisten, extreem-rechtsen… inspelen op die angst en die versterken is natuurlijk ongelooflijk pervers. Maar het grote probleem ligt niet bij die misbruikers van de angst, maar bij de zogenaamde nep linkse politiek correcte nuttige idioten die weigeren om die angst te erkennen en de angstige mens dadelijk in het hokje steken van de fascisten; hem beschuldigen van racisme, van onverdraagzaamheid; beweren dat hij kiest voor de uitsluiting in plaats van voor inclusiviteit.
Een angstige mens kiest niet.
Een angstige mens is geen slechte mens. Je kan iemand niet verwijten dat hij angstig is. Of ga je een kind straffen omdat het gelooft dat er een monster onder zijn bedje ligt ?
Op zich doet het er niet toe of de angst al dan niet terecht is.
Maar als angst terecht is, is het voor de niet-angstige (of anders-angstige) van belang om dat te erkennen. En dan moet alles op alles gezet worden om de terechte oorzaak van angst weg te nemen.
Zowel bij terechte als bij onterechte angst is er geen oplossing zonder zorg.
Ik ben het met Laermans eens als hij het liever heeft over de “zorg”staat dan over de “verzorgings”staat.
Zieke mensen hebben verzorging nodig. Mensen in normale conditie hebben die verzorging niet nodig. Maar iedereen heeft wel nood aan zorg, aan iemand die om hem bezorgd is; aan iemand die hem nabij is.
Van linksen zou ik verwachten dat ze dus ook aandacht zouden hebben voor de gemeenschap die precies die zorgzame nabijheid creëert.
De staat kan die gemeenschap niet zijn.
Onze “verzorgingsstaat” en onze sociale zekerheid spelen zich af op het niveau van het individu.
Nu mag je van mij stellen dat ze in feite toch de organisatie van solidariteit zijn, maar een technische solidariteit zonder gemeenschap als basis is een solidariteit zonder ziel. Onze sociale zekerheid wordt door de doorsneeburger niet gepercipieerd als beoefening van solidariteit, maar als een dienstverlening door de staat aan een individu. Voor mij is dat zelfs geen solidariteit meer. Integendeel: precies door dat individualisme schakelt onze sociale zekerheid zich in in het kapitalisme en dat creëert een samenleven van individuen, en dus angst waar geen antwoord op is vanuit een gemeenschap.
Dat er nog zoveel mensen zijn die persoonlijk anderen nabij zijn – mantelzorgers – verandert niets aan de algemene sfeer van de samenleving.
In de laatste betogingen rond corona wordt het resultaat van het neokapitalisme duidelijk: een samenleving die desintegreert en ver-individualiseert.
Dat de overgrote meerderheid van de mensen braaf de richtlijnen van de overheid volgt, gebrainwasht door de reguliere media, spreekt dit niet tegen. Je zou kunnen zeggen dat het precies de meest bewuste – zelf-bewuste – mensen zijn die in opstand komen tegen de vaccinatieplicht.
Ik ben het qua vaccinatie niet met hen eens, maar misschien moeten we toch eens wat beter naar hen luisteren. Misschien zijn zij wel de kanaries in de steenkoolmijn en wijzen ze op het onderliggende probleem: dat van een uit mekaar vallende samenleving.
Ondertussen vormen ook de mensen die braaf de richtlijnen van de overheid volgen een probleem: velen handelen niet uit zin voor gemeenschap, maar vanuit een gevoelen van onmacht: we weten het niet en dus volgen we maar…
We stoten hier op de tegenstelling tussen individu en persoonlijkheid. Soms worden die met mekaar verward. Maar je kan een sterke persoonlijkheid zijn, en tegelijkertijd heel weinig individualistisch.
Een gemeenschap bouwt op deze sterke persoonlijkheden en niet op slaafse volgers.
We leven in een staat die het individualisme cultiveert, maar waarin tegelijkertijd een veel te groot aantal mensen slaafse volgers zijn, die rekenen op verzorging, ook al zijn ze niet ziek.
Op terechte of onterechte angsten heeft de individualistische kapitalistische staat geen antwoord. Integendeel: hij creëert ze zelf. Niet dat de staat zelf dat antwoord zou moeten geven, maar in een niet-kapitalistische staat zouden wel de gemeenschappen gecultiveerd worden die zorg en nabijheid zouden creëren en zo de angst zouden kunnen weg nemen, of de mensen zouden sterken om met de angst om te gaan.
In mijn boek Eutopia heb ik gepoogd om een beeld te krijgen van zo ’n niet-kapitalistische samenleving of staat, met een democratie, gebouwd, niet op individuen, maar op gemeenschappen.
Je kan Eutopia op deze website gratis lezen en/of downloaden, ook in epubformaat.