Sampol
De oorsprong van onze klimaatcrisis
Rykbosch brengt interessante informatie die het klimaatdebat opentrekt. Het is verfrissend om over het klimaat te lezen zonder dat CO2 wordt vernoemd.
Maar ik ga het natuurlijk wél over CO2 hebben, want ik begin echt te denken dat we het niét over CO2 moeten hebben; dat CO2 een verzinsel is van een kapitalistische instelling (UNO) om het kapitalisme te redden.
Want dat is wat de kapitalisten met Ursula von op kop ons wijsmaken met de Green Deal: het kapitalisme kan de CO2 uitschakelen en dus het probleem oplossen. Niet dus.
Ik ben het eens met het verzet van Bloch tegen de idolatrie van de verre oorsprong. Ook die is bedoeld om het kapitalisme uit de wind te zetten: als het klimaatprobleem is ontstaan in verre tijden, lang voor het kapitalisme bestond, heeft het kapitalisme op zich niets te maken met het probleem…
Sta me toe het eens te zijn met de bepaling dat het kapitalisme is begonnen bij de industriële revolutie half weg de 18e eeuw, met daarbij het ontstaan van de massaproductie dank zij de mechanisatie die dan weer om enorm veel meer energie vroeg.
Je kan natuurlijk het begin van het kapitalisme laten samenvallen met het begin van de mensheid, maar dan betekent het woord niets meer.
In ieder geval is het economisch systeem waartegen echt linksen in opstand komen, begonnen bij de industriële revolutie. Dat systeem noemen we het kapitalisme.
Nu mag je van mij die industriële revolutie op zich een goede zaak noemen: ze bracht nieuwe mogelijkheden om het leven van de mensen aangenamer te maken. Alleen heeft het economisch systeem dat aangenamere leven nogal ongelijk verdeeld.
In ons land heeft de industriële ontwikkeling in die tijd Wallonië tot een welvarende regio gemaakt. De mijnwerkers echter, waren niét welvarend.
Maar het kapitalisme als onrechtvaardig systeem is hier niet het thema. We moeten het over het klimaat hebben.
De industriële revolutie bracht nieuwe mogelijkheden, maar ook verantwoordelijkheden. Het is op het vlak van die verantwoordelijkheden dat de mensheid is tekort geschoten.
De explosie van nood aan energie bracht een explosie van belasting op de planeet. Dat probleem heeft de mensheid niet onderkend. Het resultaat zien we nu.
De mensheid onderkende het probleem niet omdat het kapitalisme een economie is die niet is gericht op behoeftebevrediging, maar op winst. De jacht op winst maakt de kapitalist blind voor zijn menselijke verantwoordelijkheden.
Belangrijk is het begrip dat de systemische gerichtheid op winst niet samenvalt met winstbejag. Winstbejag is iets wat leeft in mensen. Gerichtheid op winst zit in het systeem.
Het systeem zit zo in mekaar dat enkel wie winst maakt, kan overleven, en erger nog: dat enkel wie het meest winst maakt op lange duur nog overblijft. Ook de kapitalist die menselijk gezien niet zou uit zijn op winst, is door het systeem verplicht om te streven naar winst en naar winstmaximalisatie. Als hij dat niet doet, gaat hij failliet, of wordt opgekocht.
In die context moét de kapitalist de ethische principes en de verantwoordelijkheden tegenover de planeet overboord werpen.
Uiteraard speelt ook die andere factor die eigen is aan het systeem een rol: de concurrentie.
Concurrentie eindigt nooit. Een ondernemer kan de concurrentiestrijd winnen tegen een andere ondernemer, maar dan wacht hem een nieuwe concurrentiestrijd. De Europese commissie heeft een speciale commissaris om er over te waken dat die carrousel blijft draaien.
Nu kan je de concurrentiestrijd wel ietwat reguleren. Tegenwoordig gaan er bij goedmenenden stemmen op om fossiele brandstof wettelijk te verbieden. Maar, om te beginnen, zou zo ’n verbod dan wereldwijd moeten gelden, wat een utopie is; maar zo ’n verbod wordt ook onmogelijk, precies door de gerichtheid op winst. Zo lang er winst kan gemaakt worden met fossiele brandstof kàn zo ’n verbod er niet komen. Het systeem laat het niet toe.
Nu denken die goedmenenden natuurlijk dat zo ’n verbod gewoon een kwestie is van democratische wil. Ze vergeten daarbij dat onze democratie (zoals ik in mijn blog van eergisteren nog heb betoogd) een kapitalistische democratie is: ze is aangepast aan het systeem en gericht op de verdediging er van. Onze democratie kàn niet ingaan tegen de concurrentie en tegen de gerichtheid op winst. Ze kàn niet ingaan tegen de belangen van het kapitaal.
Mensen die zich links wanen, denken in onze streken graag dat de vakbonden en de socialistische partijen het kapitaal hebben getemd en daardoor welstand bij gewone mensen hebben gebracht. Ze vergeten dat onze sociale zekerheid en heel ons sociaal systeem even voordelig zijn (waren) voor het kapitaal als voor de arbeid. En als puntje bij paaltje komt, gaan de belangen van het kapitaal altijd voor op die van de arbeid.
Een mooi voorbeeld is de loonnorm: de vakbonden laten de mensen wat krijsen en stoom aflaten, maar ook zij kunnen er niet omheen dat onze lonen niet feller mogen stijgen dan die in Duitsland, want dat zou onze bedrijven benadelen; ze zouden niet meer concurrentieel zijn en elke loonsverhoging zou na niet al te lange tijd leiden tot jobverlies en nadeel voor de arbeider. Zo zit het systeem in mekaar. Zo zit onze democratie in mekaar.
Twee zaken zijn nu duidelijk:
het klimaatprobleem en bij uitbreiding het milieuprobleem is verbonden met het kapitalistische systeem; met de gerichtheid op winst en met de concurrentie.
Binnen dat systeem is er dus geen oplossing.
Wil dat zeggen dat we niet moeten ijveren voor propere energie ? Natuurlijk wel ! Maar al ons ge-ijver en overschakelen op milieuvriendelijke en klimaatvriendelijke energiebronnen zal het probleem niet oplossen, want iedere menselijke activiteit belast de planeet en het systeem maakt dat we die activiteit niet kunnen beheersen.
Weet je wat grappig zal zijn ? Ik denk dat het onmogelijk is om de CO2 terug te dringen naar de normen die nu worden voorgesteld. Maar veronderstel dat dit toch zou gebeuren. Wedden dat ook dan de klimaatverandering zal doorgaan ?
Ook grappig: als de klimaatverandering doorgaat, zullen Tinne’s windmolens omwaaien en haar zonnepanelen verbranden. De toekomst wordt om te lachen ! Groen lachen !