Sampol
Ongelijkheid is geen natuurwet, ook vandaag niet
WOUTER RYCKBOSCH – Docent geschiedenis, VUB
Vooraf: wat volgt is een vergelijking. Vergelijkingen kunnen zaken verduidelijken, maar geen enkele vergelijking klopt ooit helemaal. Altijd zijn er wel onnozelaars die er plezier in vinden om juist die elementen in de vergelijking naar voren te halen om ze onderuit te halen. Ik hoop – ik ben er zeker van – dat mijn lezers geen onnozelaars zijn.
Maar als iemand degelijke argumenten heeft om de vergelijking als fout te bestempelen, moet ik daar natuurlijk voor open staan. Het leven is niet altijd gemakkelijk.
Je kan het leven en de samenleving zoals ze zich nu voordoen vergelijken met een bergtocht naar de top.
Boven op de top wacht de grote beloning voor de eerste. De volgende krijgen hun deel naargelang de volgorde, alsmaar minder. De laatste krijgt niets.
Bij de start is niet iedereen gelijk. Er zijn getalenteerde atleten en vette dikkerdjes. Niet iedereen staat even dicht bij de startlijn – sommigen starten met achterstand. Mensen op krukken twijfelen of ze er wel aan zullen beginnen. Maar dat is geen optie, want wie niet start krijgt de kogel.
De ene berg is de andere niet. Op sommige bergen zoals in Oost-Afrika is alles toegelaten; ook anderen in de ravijn duwen.
Op de berg bij ons staan er af en toe controleurs die de ergste agressie moeten beteugelen, en worden er hier en daar zelfs touwen aangereikt waarmee sterkeren zwakkeren over een moeilijk traject kunnen helpen.
Maar overal is de tocht een wedstrijd.
Het leven is een strijd.
Maar moét dat zo zijn ?
Wie is de sterkste ? Hij die eerst boven komt en daarvoor anderen van het pad heeft geduwd om voorbij te kunnen ?
Of is de sterkste hij die als laatste boven komt met een sukkelaar op zijn schouders ?
Waarom eigenlijk doen we mee aan die onzin ?
Waarom eigenlijk veranderen we niet de spelregels en vertrekken we allemaal samen met slechts één opdracht: samen de top bereiken om daar de beloning onder mekaar gelijk te verdelen ?
Merk op dat ik er niet voor pleit om het ons gemakkelijk te maken en in de vallei te blijven. Neen, we moéten naar de top. Maar samen.
Natuurlijk zijn er mensen die er absoluut een wedstrijd willen van maken. Misschien zelfs zijn er op dit ogenblik nog zoveel asociale dwazen die denken dat winnen gelukkig maakt, dat het niet mogelijk is om de wedstrijd te vervangen door een gezamenlijke tocht.
Er zullen altijd wel psychopaten rondstruinen op onze planeet.
Maar ooit zal de mensheid toch de dwaasheid inzien van de strijd en die psychopaten steken waar ze horen: in een dwangbuis.
Neen, we zijn nog niet zo ver. Nu worden de reglementen nog bepaald door de psychopaten.
We zitten met een fundamenteel probleem: als je aan de tocht begint zoals hij nu gereglementeerd is, kom je bijna automatisch in een mentale modus van strijd. Je kàn niet anders dan de concurrentie aangaan en dus ontwikkel je een mentaliteit die je geschikt maakt voor de strijd.
Dan stel je het geheel niet in vraag, aanvaardt de reglementen en probeert er het beste van te maken.
Zolang teveel mensen het geheel niet overzien en enkel bezig zijn met het overwinnen van de volgende rotspartij, is het niet mogelijk om de reglementen fundamenteel te veranderen, de zaak uit de handen van de psychopaten te halen en de tocht te vermenselijken.
We stoten hier op de vicieuze cirkel: de mentaliteit bepaalt de structuur (reglement) en de structuur bepaalt de mentaliteit.
Alle pogingen om de mentaliteit te veranderen worden tenietgedaan door de structuur en alle pogingen om de structuur te veranderen worden hopeloos omdat de mentaliteit ontbreekt.
Wie is het eerst: kip of ei ?
Maar is het wel écht een vicieuze cirkel ?
Ik ben er van overtuigd dat de mentaliteit de structuur kan veranderen. Uiteraard zal die verandering geleidelijk aan gebeuren, want de cirkel draait wel nog. Maar ze is bezig.
De vraag is: hoe kunnen we meer mensen laten inzien hoe dwaas het geheel is waarin ze hun leven moeten strijden. Hoe kunnen we meer mensen er van overtuigen dat er een alternatief mogelijk is waarbij de bergtocht een zaak van allen samen is ?
Tegenwoordig is er weer veel te doen over de eindtermen in ons onderwijs.
Het katholiek onderwijs ligt dwars. Het kan zijn eigen project niet genoeg verwerkelijken binnen de eindtermen zoals ze nu voorliggen.
Welnu, als het katholiek onderwijs ook een beetje christelijk wil zijn, dan moet het leerlingen afleveren die na het middelbaar begrepen hebben hoe de tocht van het kapitalisme in mekaar zit en hoezeer die tocht psychopatisch is. Dat moet in de eindtermen staan.
De CD&V zoekt nieuwe inspiratie voor eigenheid: die inspiratie ligt voor het grijpen. Mahdi moet gewoon deze blog lezen.
De PVDA zit al op het goede spoor. Ze werkt niet genoeg aan de bewustwording, maar dat wijt ik aan opportunisme. Ooit komt dat wel weer goed.
Van de Vooruiters van Connerke moeten we niets verwachten, maar de idealisten van de PVDA zouden die nieuwe CD&V als bondgenoten moeten zien, en niet als tegenstanders.
Zijn er onder jullie nog twijfelaars ?
Durf jij beweren dat de tocht van allen samen niet mogelijk is en de strijd onvermijdelijk omdat de mens nu eenmaal de mens is ?
Welnu dan: wat belet je om toch mee te werken aan het ontstaan van de nieuwe mens ? Of weiger je om te streven naar meer menselijkheid ? Is dat geen bepaling van psychopathologie ?
En zelfs als het mislukt, is het de moeite waard !