Ignis
Religie en politiek denken in de Chinese Volksrepubliek
Ik probeer mijn blogs op zondag te stellen in het teken van religie en geloof. Normaal ga ik dus niet de politieke toer op. Maar natuurlijk: mijn geloof kleurt ook mijn opvattingen over de samenleving.
En neen, ik zou dus niet enthousiast zijn als China de nabije oorlog zou winnen en hier het Chinese systeem zou opleggen: ik wil niet leven in een samenleving waarin de harmonie is opgelegd door een overheid.
Ik wil natuurlijk ook niet dat de Amerikanen winnen, want wat die er van gebakken hebben in de periode dat ze dominant waren in de wereld is verschrikkelijk. Die Amerikaanse onzin moet stoppen !
Maar terzake: een overheid is een noodzakelijk kwaad en moet zo veel mogelijk afwezig zijn.
Wie bouwt op macht, kan een burcht bouwen, maar nooit een thuis.
Wat dan met het “Rijk Gods” waar de evangelies het over hebben ?
Ik ben er zeker van dat Jezus, als hij nu zou leven, het nooit zou hebben over het “Rijk Gods”.
Natuurlijk had hij het toen wel over een “Rijk”. Hij kende geen enkele andere vorm van samenleving dan het koninkrijk. Hij was een kind van zijn tijd.
De Farizeeën, Wetgeleerden en Hogepriesters slepen hem voor de Romeinse landvoogd Pilatus met de eis om hem ter dood te veroordelen. Pilatus vraagt hem: “Zijt gij de koning der Joden ?”
Die vraag is niet onschuldig, want als Jezus “ja” antwoordt, kan Pilatus hem veroordelen. De Romeinen hadden immers een goede verstandhouding met de regerende collaborerende koning, Herodes, die Jezus dan als een bedreiging zou zien.
In de drie eerste evangelies antwoord Jezus “Gij zegt het !” als Pilatus hem vraagt “Zijt gij de Koning der Joden ?” Toch verklaart Pilatus hem onschuldig. Later ook Herodes zelf.
De reden voor die vrijspraak vinden we in het evangelie van Johannes, het laatst geschreven evangelie, rond de jaren 90-110. Het is dan ook het evangelie waarover door de eerste christenen het meest gereflecteerd is geweest.
In dit evangelie verklaart Jezus: … Mijn Rijk is niet van deze wereld”…
“…Toen namen de soldaten van de landvoogd Jezus mee in het pretorium en verzamelden de hele afdeling rondom Hem. Zij trokken Hem zijn kleren uit en hingen Hem een rode (konings)mantel om. Ook vlochten ze een (konings)kroon van doorntakken, zetten die op zijn hoofd en gaven Hem een rietstok (als koningscepter) in de rechterhand. Dan vielen ze voor Hem op de knieën en bespotten Hem met de woorden: “Gegroet, koning der Joden!…” (Mt. 27,27-29)
We krijgen een beeld van een Jezus die het tegenovergestelde is van een wereldse koning. Een beeld dat voltooid zal worden in het kruisbeeld.
Jezus kende geen andere samenleving dan die van een koninkrijk. Hij kan dus niet in andere termen spreken. Maar zijn koningschap is het tegenovergestelde van een werelds koningschap dat gevestigd is op macht: hij is koning in totale machteloosheid.
Het christendom is een vorm van anarchisme.
Als ik het woord anarchisme gebruik moet ik oppassen, want nogal wat mensen denken dan aan wanorde en chaos en fel besnorde fanatieke Russen met een bomgordel.
Ik ga hier het anarchisme niet uitleggen. Jullie zijn al groot genoeg om het zelf eens te googlen.
Terug naar Dierickx en zijn Chinezen.
China wil zich laten inspireren door het Confucianisme dat streeft naar een sterke en machtige overheid, die weliswaar welwillend moet staan tegenover de onderdanen.
Daartegenover stelt de Chinese leider de christelijke inspiratie die het Westen zou hebben getekend.
Dierickx gaat daarin mee en begint dan over de democratie.
Dierickx is een Jezuïet en ik heb het wel voor Jezuïeten. De meesten zijn veel slimmer dan, bijvoorbeeld Bruine paters of Broederkes van liefde. De enigen die intellectueel een beetje meekunnen met de Jezuïeten zijn de Dominicanen. Maar dat zijn die van de Inquisitie. Voor de grap laat ik nu de rotzooi die de Jezuïeten ooit hebben uitgehaald buiten beeld.
Ik ben er van overtuigd dat Dierickx wel zal weten waar de christelijke boodschap rond draait. Maar in deze context slaat hij toch de bal mis.
Er is niets christelijks aan de democratie zoals wij die kennen en de Europese cultuur is niet getekend door de boodschap van Jezus, maar door het christendom van de kerken… van de katholieke en protestantse kerken, die de boodschap van Jezus enthousiast naar hun hand hebben gezet om er macht op te vestigen; precies het tegenovergestelde van de boodschap van Jezus.
Toegegeven: op een of andere wonderbaarlijke manier hebben die kerken door hun anders dwaas oerconservatisme toch ook nog de evangelies aan ons doorgegeven, zodat de echte boodschap van Jezus levend is gebleven. Maar mijn slecht karakter kan daar echt geen goede punten voor geven aan pausen en bisschoppen. Hun verdienste is nihil.
Misschien dat er met de huidige paus Franciscus een nieuwe wind in de kerk zal gaan waaien. Maar hier geldt wel: eerst zien en dan geloven.
Ik ben een gelovige, maar soms ook niet.
Ik ben dus ook realist en besef dat de echt christelijke wereld nog niet voor vandaag of morgen is.
Ik probeer dus te functioneren binnen het systeem waarin ik ben opgegroeid en nu leef: de democratie zoals we die nu kennen. En – ik kan er niet zeker van zijn, omdat mijn kennis van de Chinese samenleving beperkt en gekleurd is – ik prefereer onze democratie boven het autoritaire Confucianisme.
Maar die democratie is geen doel op zich om te verdedigen. Ze moet zo snel mogelijk vervangen worden door een samenleving met een uiterste minimum aan overheid en een ordening die maximaal steunt op samenwerkingsverbanden die mensen vrijwillig met mekaar aangaan in zo kleinschalig mogelijke gemeenschappen, geïnspireerd door de christelijke liefde.
Nogmaals: dat is niet voor morgen. Het veronderstelt een grote vooruitgang in menselijkheid binnen de mensheid.
Maar wie nu onze democratie voorstelt als de na te streven staatsvorm belemmert die vooruitgang. Het is een vorm van conservatisme dat haaks staat op de vooruitgangsidee die eigen is aan de gelovige die er naar streeft om alsmaar meer mens te worden naar Gods beeld en gelijkenis. Naar het beeld en gelijkenis van de God die Liefde is.