Knack
Je moet het niet altijd eens zijn met Herman Matthijs. Zijn mening is wel altijd onderbouwd en intellectueel eerlijk.
De idee van loting die nu in nogal wat progressieve kringen voortdurend wordt gelanceerd om onze politiek te vernieuwen is van zo ’n evidente dwaasheid dat ze enkel kan komen uit het brein van een archeoloog, die ooit een cursus sociologie voor dommen heeft gevolgd.
Maar de idee is wél belangrijk omdat ze aangeeft hoe verrot onze democratie is.
Als je naast wat wij democratie noemen, nog een apart democratisch systeempje moet opzetten is er iets grondig mis.
Het probleem is natuurlijk dat je door er iets naast te zetten, niets verandert aan wat grondig mis is.
Het gaat nu over partijfinanciering. “Ze” willen die verminderen. De vraag is maar of “ze” dat ménen. Het gebeurt wel meer in de politiek dat “ze” een idee lanceren om te scoren bij de massa. Niet dat ze zelf achter dat idee staan of willen dat het werkelijkheid wordt, maar ze lanceren het toch omdat ze weten dat anderen dat idee niet kunnen goedkeuren en het er nooit van zal komen. Dat noemen ze een win-win-winsituatie: de toestand blijft zoals hij is en zoals ze hem willen; ze scoren bij het kiesvee; en de tegenpartij krijgt slechte punten bij dat vee. Ik noem dat anderen koeioneren vanuit een ziekelijk cynisme. Onze partijvoorzitters zijn er meesters in.
Moeten we de partijfinanciering verminderen ?
Radicalen zullen pleiten om die financiering gewoon af te schaffen. Ze hebben gelijk: financiering van een kleine amateurvoetbalploeg is maatschappelijk relevanter.
Ze hebben gelijk, maar ze zijn niet radicaal genoeg.
Wie het probleem van onze democratie grondig wil aanpakken en dus ook de rotzooi rond de politieke partijen, moet die partijen gewoon afschaffen.
Ik ben voor de vrijheid van vereniging. Maar er is één uitzondering: de vereniging als politieke partij moet gewoon verboden worden.
Een democratie met politieke partijen kàn geen echte democratie zijn.
Het kan niet omdat een politieke partij altijd verzand in behartiging van belangen – de belangen van een bepaalde groep. Van het werkvolk, van de ondernemers, van de boeren, van de middenstand, van …
De politiek moet het algemeen belang nastreven. Geen enkele politieke partij streeft het algemeen belang na, doch de belangen van haar kiezers en die kiezen voor die partij omdat ze hun belang nastreeft.
Maar leidt het compromis tussen partijen dan niet tot het algemeen belang ?
Natuurlijk niet, want dat compromis is het resultaat van een machtsstrijd waarbij de sterkste zijn doelstelling het meest verwezenlijkt ziet en er ook nog wat toegevingen worden gedaan aan het belang van anderen. Dat is niet het algemeen belang.
We moeten dus naar verkozenen die los staan van de belangenbehartiging van groepen, maar die zich bewust zijn van – en vrij zijn om te streven naar het algemeen belang.
Natuurlijk zullen de verkozenen van mening verschillen. Ze zullen vanuit verschillende mensvisies redeneren. En natuurlijk zullen ook zij compromissen moeten sluiten. Maar die compromissen zijn dan niet het resultaat van een machtsstrijd, maar van begrip; van de erkenning dat er toch ook wel iets juist zit in de visie van de andere.
En even natuurlijk zullen er mensen zijn die uit een vorm van onvermogen om met anderen mee te redeneren en van koppigheid er een machtsstrijd van zullen maken. Maar zeker als die mensen dan proberen om een soort van machtsblok te organiseren (een politieke partij) is het aan de voorzitter om die mensen even aan de kant te zetten en hun mening door anderen te laten verdedigen. Mensen die uit zijn op macht horen niet in het parlement.
Ik hoor nogal eens zeggen dat de politiek het georganiseerde meningsverschil is. Dat is een leugen. De politiek zou dat moeten zijn. Maar onze democratie is opgevat als een machtsstrijd. Onze parlementaire debatten zijn geen meningsverschil, doch een machtsstrijd.
Is een parlement zoals ik het beschrijf een utopie ? Ja, natuurlijk: binnen een structuur die de machtsstrijd cultiveert – de politieke partijen – kan een parlement – de politiek – niets anders zijn.
En dus moet de structuur veranderen.
Ik heb al aangegeven dat politieke partijen gewoon moeten verboden worden; dat in het parlement de vorming van machtsblokken onmogelijk moet worden gemaakt …
Maar natuurlijk: als het parlement vol zit met mensen die al dan niet omwille van als kind onveilige gehechtheid of het ontbreken van een vaderfiguur, karakterieel uit zijn op macht, staat de voorzitter voor een hopeloze strijd.
Daarom moeten al bij de verkiezingen de kandidaten die uit zijn op macht geweerd worden.
Om te beginnen moeten de verkiezingen in een eerste fase georganiseerd worden binnen kleine wooneenheden, wijken (er is al naar gestreefd om wijken zo divers mogelijk te maken, multicultureel, maar ook qua “stand”). Die wijk moet iemand aanduiden die zal deelnemen aan de grote volksvergadering; niet om de wijk te vertegenwoordigen of de belangen van de wijk, want die worden daar niet besproken, maar om het algemeen belang te behartigen. Bij kleine eenheden kan je er van uitgaan dat de mensen mekaar toch een beetje kennen. De mensen van de wijk kiezen onder mekaar iemand die ze vertrouwen. Mensen die zich kandidaat stellen worden aanzien als uit op macht en komen dus niet in aanmerking. Hetzelfde geldt voor iemand die propaganda maakt.
Niet alle machtsmensen zullen daarmee uitgeschakeld zijn, maar je krijgt wel een volksvergadering waarin de overgrote meerderheid niet uit is op macht en machtsstrijd.
Die volksvergadering kiest dan een parlement met dezelfde criteria. Mensen die zich gemanifesteerd hebben als toch uit op macht worden er ook weer uit gefilterd. Ook dat parlement wordt dus bevolkt door mensen die bereid zijn naar mekaar te luisteren en bekwaam om op zoek te gaan naar het algemeen belang.
Is deze vorm van democratie een utopie ? Ja natuurlijk, want hij past niet bij het kapitalisme, een economisch systeem dat de concurrentie cultiveert.
PS Ik heb deze democratie ook al beschreven in mijn boek Eutopia dat je op deze website gratis kan lezen en/of downloaden, ook in ebookformaat.