MO*
‘Een andere thuistaal helpt om het Nederlands beter onder de knie te krijgen’
Liefde voor één taal sluit de liefde voor een andere taal niet uit
Merel Overloop is waarschijnlijk een braaf meisje en verdient respect voor haar inzet. Neen, ik zeg dat niet spottend, ik meen dat.
Maar ze heeft het niet goed begrepen en plakt de clichés aan elkaar zonder relevantie.
Voor wie zich nu al begint te ergeren en me in het hok van Weyts wil duwen: ik vind het voorstel van Weyts ook maar niks.
Terzake: natuurlijk sluit de liefde voor één taal de liefde voor een andere taal niet uit. Maar leg me eens uit wat dit te maken heeft met maatregelen om ouders te stimuleren om hun kinderen tot meer inzet voor het Nederlands te brengen ? Nogmaals: ik ben het niet eens met Weyts, maar er is toch niemand die zegt dat die kinderen geen Turks mogen kennen ?
Overloop zegt: “‘De kennis van het Nederlands verbetert niet door het spreken van andere talen te verbieden.’ Maar wie wil het spreken van andere talen verbieden ?
Overloop heeft het over een leerkracht die wil dat de leerlingen op de speelplaats Nederlands spreken.
Je kan daar veel over zeggen: mijn ouders hebben het nog meegemaakt dat ze op de speelplaats géén Nederlands mochten spreken. Frans was de verplichte taal. Toen ik dat hoorde was ik verontwaardigd.
Maar als ik hoor dat mijn kinderen op Frans taalkamp verplicht worden om altijd Frans te spreken, ben ik het daar wél mee eens.
Ik ga hier de Vlaamse taalkwestie niet uit de doeken doen en laat het aan jullie over om zelf het verschil te vinden tussen de situatie van mijn ouders en die van mijn kinderen. Maar laat het duidelijk zijn: er is veel voor te zeggen om de kinderen op school te verplichten om altijd en overal Nederlands te spreken. Of ze daarom bij ieder klein vergrijp moeten gesanctioneerd worden is een andere zaak
Misschien moet Overloop eens al haar intellectuele mogelijkheden aanspreken en proberen de zaken om te draaien: gaan die kinderen minder goed Turks spreken omdat ze op school Nederlands moeten spreken ? Sluit de liefde voor het Nederlands de liefde voor het Turks uit ?
Wie belet de kinderen die zoveel van het Turks houden om in hun vrije tijd in de moskee Turkse les te gaan volgen ? Ik zou dat toejuichen; op één voorwaarde: dat hun Nederlands al ver genoeg gevorderd is. Daarbij zou hetzelfde principe moeten gelden als wat algemeen aangenomen is in ons onderwijs: er moet al een voldoende basis Nederlands zijn voor de leerlingen aan een tweede taal beginnen.
Er zijn mensen die voorstander zijn van meertaligheid al van in de wieg. De discussie daarover laat ik aan me voorbijgaan. Ik ben geen specialist. Ik hou me aan wat nu algemeen aanvaard is in ons onderwijs.
Overloop zegt ook: “Onderzoekers aan meerdere Vlaamse universiteiten en hogescholen hebben al uitgelegd dat een thuistaalvriendelijk schoolklimaat er niet alleen voor kan zorgen dat meertalige leerlingen zich beter in hun vel voelen, ook kan de thuistaal helpen om het Nederlands beter onder de knie te krijgen.” Het is dan maar de vraag wat dat thuistaalvriendelijk schoolklimaat dan wel zou moeten zijn. Ik zie daar veel mogelijkheden voor zonder afbreuk te doen aan het verplichte Nederlands op school. En ik ben het er mee eens dat een thuistaal kan helpen om het Nederlands beter onder de knie te krijgen. Eigenlijk is dat gewoon de toepassing van het principe dat een kind al een taal goed moet beheersen, voor het aan een tweede taal begint.
Maar laat het duidelijk zijn: in Vlaanderen moet de eerste taal het Nederlands zijn.
Er zijn twee problemen.
Ten eerste als je dat principe toepast met het Turks (of Marokkaans, of …) als eerste taal, dan wordt het Nederlands de tweede taal en kan je pas aan het Nederlands beginnen in het vijfde studiejaar … Welk onderwijs organiseer je dan tot dat kind in het vijfde leerjaar komt ? Daar moet verder geen tekeningetje bij.
Ten tweede: ik denk dat de thuistaal enkel hulp voor het Nederlands kan zijn als dat een “rijke” taal is. Een taal met een rijke woordenschat en veel nuanceringsmogelijkheden. Om het cru te zeggen: het lijkt onwaarschijnlijk dat ouders die bijna analfabeet uit een Turks bergdorp naar hier zijn gekomen, zo ’n taal hanteren.
Het probleem stelt zich overigens ook bij “Vlaamse” kinderen die opgroeien in een taalarm gezin: nogal wat van hen zullen nooit een “rijk” Nederlands spreken en al zeker niet schrijven. Er lopen nogal wat Vlamingen rond die alfabeet zijn, maar ook niet veel meer. Dat kan aan intellectuele mogelijkheden liggen, maar er is zeker ook een verband met de arme thuistaal en de arme thuis-cultuurbeleving. Om het weer cru te zeggen: hoe wil je dat een kind graag boeken leest als het thuis zijn ouders nooit een boek heeft zien vastnemen en er enkel Dag Allemaal en De Morgen op het salontafeltje ligt ?
Het Turks van nogal wat migrantengezinnen lijkt me niet geschikt als basis voor het verwerven van het Nederlands. En zeg nu niet dat ik het Turks denigrerend heb behandeld.
Maar eigenlijk ging het over die ouders. Daar zegt Overloop geen woord over. Waarom spreekt ze dan ?
In het Vlaamse Parlement zegde Elisabeth Meuleman (Groen) dat de meeste ouders het beste voor hebben met hun kinderen – een plattere platitude bestaat niet – en beseffen hoe belangrijk het Nederlands is … Ik denk dat dit zo is. Maar dat dat zo is voor de meeste, betekent niet dat er ook velen kunnen zijn die wel het beste voor hebben met hun kinderen maar niét het belang van het Nederlands inzien. Toch niet als “cultuur”taal. Er leven nogal wat “allochtonen” in quasi afgesloten gemeenschappen waar ze enkel een soort van Nederlands koeterwaals nodig hebben. Als een Turkse kruidenier de toekomst van zijn kind ziet in zijn zaak in een Turkse wijk, ziet hij niet veel noodzaak van vloeiend Nederlands; van het lezen van boeken in het Nederlands … Ik denk dat Weyts het over die kinderen heeft. Dan heeft hij gelijk in zijn bekommernis al is zijn remedie fout.
Overloop en Meuleman bedoelen het goed, en Overloop heeft een Turks meisje veel dienst bewezen, maar hun betoog bewijst de allochtone kinderen geen dienst.