Categorie: bezinning

Trouw (Nl)

Frank Martela

Wat de zin van het leven is? Volgens filosoof Frank Martela moeten we die vraag niet langer stellen

Hoe leid je een zinvol en betekenisvol bestaan? De jonge Finse filosoof Frank Martela stelt voor: zoek niet naar ‘de zin van het leven’, maar naar zin in je eigen leven

Heeft het leven zin ? Heeft mijn leven zin ? Heb ik zin in leven ?

Dit artikel geeft interessante inzichten, maar… Ik vind altijd wel een maar.

Martela beschouwt zichzelf als wetenschapper. Vandaar heeft hij de neiging om de wetenschap als belangrijker dan “geloof” te beschouwen. Je zou kunnen stellen dat hij vindt dat “zijn” wetenschap “geloof” kan vervangen. Ik vind dat pretentieus. Als je aan de religieuze mens verwijt dat hij pretentieus de mens als het centrum van de wereld beschouwt, moet je oppassen dat je zelf  niet pretentieus wordt. Zo bijvoorbeeld gaat hij er van uit dat de wetenschap dat er miljoenen sterrenstelsels en waarschijnlijk ook leven elders zijn, aantoont dat de mens niet het centrum is. Dat is natuurlijk nonsens. Dat er miljoenen sterrenstelsels zijn is een wetenschappelijke vaststelling. Of de mens het centrum is, is een existentiële vraag. Overigens: bij mijn weten is de wetenschap nog altijd  niet bekwaam om vast te stellen waar het centrum van de wereld zich bevindt. Dus kan ze ook niet vaststellen dat zich daar niet de mens bevindt. Ik spot er nu mee, maar mijn voorstelling van zaken toont aan dat de wetenschap haar boekje te buiten gaat. Lees verder “Heeft het leven zin ?”

Oikos

Boekbespreking door Johan Malcorps ‘

‘Kies voor Hoop, Hoe spiritualiteit de economie kan veranderen’ – Luk Bouckaert

Een boek dat een indringend pleidooi brengt voor ethiek, maatschappelijk engagement en spiritualiteit in de economie en in de bedrijfsvoering van ondernemingen. Met het woordje ‘hoop’ in de titel van het boek verwijst de auteur dan niet zo zeer naar zuiver rationele hoop of verwachtingen (“espoir” in het Frans), maar naar ‘een perspectief van open staan voor wat komt, deel uitmaken van iets wat aan ons gebeurt’ (in het Frans “espérance”). Luk Bouckaert vertrekt vanuit een christelijk-personalistische visie en sluit nauw aan bij de gemeenschapseconomie van de Focolare-beweging. Hij is voor verantwoord ondernemen (MVO), maar wil ook stappen verder zetten. Als je echt wil breken met economie die verworden is tot een graaicultuur die roofbouw pleegt op de menselijke en ecologische omgeving, heb je een diepere bezieling nodig

Een nieuwe – betere – wereld, kan niet zonder een nieuwe economie. Maar ook niet zonder een nieuwe mens.

Nu hoop ik dat niemand me wil tegenspreken als ik zeg dat we naar een betere wereld moeten. Als je kijkt naar de alom tegenwoordige oorlogen, en naar de nieuwe kolonisatie die onder de naam van kapitalistische vrijhandel de grondstoffen weghaalt uit onze vroegere kolonies met inbegrip van mensonterende arbeidsomstandigheden en dodende kinderarbeid… dan kan je moeilijk beweren dat we in een mooie wereld leven. Wie zou denken dat dat een ver van mijn bed show is, en we het hier toch niet zo slecht hebben, moet dan toch maar eens even de doden gedenken in onze zorginstellingen, resultaat van onbekwame wetenschappers, politiekers die meer bezig zijn met de partijbelangen dan met het algemeen welzijn, en een belachelijke staatsstructuur. En die kinderen in Oost-Congo zijn eigelijk ook niet zo ver weg. Want hun bloed kleeft aan onze gsm’s en laptops waarvoor ze de grondstoffen leveren. Voor wie bekwaam is om niet enkel wat verder van zijn bed te kijken, maar ook nog wat verder in de tijd – enkele weken en maanden – komt daar een economische crisis boven op die onvermijdelijk de armoede zal doen stijgen… De mentale problemen zijn ondertussen al de hoogte ingegaan. Lees verder “Over een betere wereld en spiritualiteit”

Streven

Hessel Zondag

Angst. De dreiging van de demon van niet-zijn

Angst in 2020

Zo staat ze voor me: haar hoofd half verscholen in een hoog opgeslagen kraag, het bovenstuk van een gewaad dat haar lichaam helemaal omsluit. Haar armen heeft ze strak over elkaar geslagen en krampachtig tegen zich aangedrukt. Moet ze iets beschermen, voelt ze zich onbehaaglijk in haar lijf? Ze lijkt wel bevroren, verstijfd. Zo staat het voor me: het beeld Angst van de Tsjechische beeldhouwer Otto Gutfreund (1889-1927) in het Praagse museum Veletrzni Palac. Een vrouw opgesloten in een kleed van angst. Angst die haar gijzelt, verstikt, opsluit, omsingelt. Aan haar lot overgeleverd wacht ze verstijfd op wat zal komen

Een lang artikel, maar de moeite waard. Vermits mijn commentaar naar alle waarschijnlijkheid minder de moeite waard zal zijn, zal ik die kort houden.

Als beginnende puber was ik lid van de scouts. Niet lang, want dat militarisme lag me niet. Op kamp was er geregeld een nachtspel. Daarbij kregen we ieder drie kaartjes die een leven voorstelden, en een lint dat we op onze rug achter onze broeksriem staken. Als iemand ons dat lint kon ontfutselen, al dan niet door verrassing of in een openlijke “gevecht”, verloren we een leven. In voorbereiding van het spel moesten we ons verspreiden in het bos. Bij een fluitsignaal begon de strijd om te overleven. Voor mij was het hele spel één tijd van angst. Angst om een leven te verliezen. Daarvoor had ik een mooie oplossing: als het fluitsignaal weerklonk lag ik verborgen in een gracht met een tak over me heen. Het eindsignaal was voor mij het moment om uit mijn schuilplaats te komen. Ik leverde altijd drie levens terug in.

Dit verhaal was tekenend voor mijn “bestaan” in die tijd: ik was de vleesgeworden angst en vluchtte voor elke “strijd”. Men zei van mij dat ik geen zelfvertrouwen had.

Dat heeft verschillende jaren geduurd. Tot ik besefte dat mijn angst eigenlijk hoogmoed was: de idee om te verliezen was voor mij onverdraaglijk. Ik kon niet aanvaarden dat anderen sterker waren dan ik.

Op het ogenblik dat ik dit besefte, heb ik een besluit genomen. Ik wilde mijn hoogmoed verlaten en moest verlies leren aanvaarden. Nu zegt men van mij dat ik een onwrikbaar zelfvertrouwen heb. Maar mijn zelfvertrouwen berust niet op het geloof dat ik de uitdaging aankan, maar op de aanvaarding van de mislukking. Het lijkt contradictorisch, maar juist in die aanvaarding vind ik de kracht om door te gaan waar anderen het opgeven. Soms leidt dat tot grandioze mislukkingen. Et alors ? Lees verder “Van angst naar liefde”

Logia

Anne Vandenhoeck, Martijn Steegen

‘Coronapandemie zet aan tot creatieve spirituele zorg bij sterven en overlijden’

De vele getuigenissen van verpleegkundigen en artsen in de media illustreren wat ondertussen dagelijkse realiteit werd in ziekenhuizen en woonzorgcentra: mensen sterven in pijnlijke isolatie. Het persoonlijk afscheid kunnen nemen van de overledene in het ziekenhuis of het woonzorgcentrum moet plaatsmaken voor het gemeenschappelijk belang

Het pas niet om bij dit artikel veel commentaar te geven. Ik speur oprechte bekommernis, begrip en medeleven.

Als gelovige denk ik bij dit artikel aan de kruisdood van Jezus. Ook daar was er een afstand tussen hem en zijn geliefden. Het is een beeld van machteloosheid en eenzaamheid.

Het rare daarbij is, dat dit beeld al eeuwenlang voor miljoenen mensen een teken is… Maar waarvan eigenlijk ? Hoop ? Geloof in een verrijzenis ? Het eeuwige leven ? Theologen bouwen daar allerlei constructies rond.

Maar ik heb het gevoelen dat het om iets gaat dat zo diep zit dat het onuitsprekelijk is. Lees verder “Corona. Zorg bij sterven.”

Logia

Hans Geybels

‘Liefde in tijden van corona’

Er gaat heel wat viraal in tijden van corona. Naast talloze cartoons, heel wat tips om de tijd te doden – of net meer te leven. Gelukkig ook heel wat berichten over solidariteit (en de obligate vraag hoe lang die solidariteit zal standhouden na de crisis).

Ik kan die Hans Geybels wel pruimen. Hij is theololoog en daaraan is hij natuurlijk zelf schuldig. Maar je moet mensen niet blijven pakken op fouten uit het verleden.

Hans is niet dom. En dus wijst hij wel op de machteloosheid die we allen in deze tijden ervaren, maar hij vermijdt zorgvuldig om die machteloosheid in verband te brengen met God. Want de theologie zegt hem dat God almachtig is. En dan is er natuurlijk wel een probleem: want als God almachtig is, dan kan hij toch ook virussen mensvriendelijk maken ? Of mensen laten genezen ? Als je God tegenover het virus plaatst is hij ofwel almachtig en slecht, ofwel goed, maar niet almachtig. En als God niet almachtig is, waarvoor is hij er dan ? Dat God niet almachtig zou zijn, krijgen theologen niet uit hun schrijfklavier en dus proberen ze de vraag uit de weg te gaan in de hoop dat er niemand met een slecht karakter zoals ik ze toch met de theologische snuit op de ambetante vraag duwt.

Ik stel de vraag, en ik ben ook zo vriendelijk om ze te beantwoorden. Lees verder “Liefde in tijden van corona”

Doorbraak

Els van Doesburg

Leid ons niet in verstrooiing

Uit verveling volgt zelfconfrontatie

‘Verveelt ge u niet te veel?’ Dé vraag die tegenwoordig in elk gesprek met vrienden, buren en collega’s wordt gesteld. Je kan ook geen nieuwssite bezoeken of je wordt bestookt met tips voor tijdverdrijf in quarantaine (‘De tien meest binge-waardige Netflixseries!’). De beroemden der aarden zetten filmpjes op sociale media waarin ze zuchtend en steunend van aan hun zwembad de wereld meedelen dat ze so bored zijn en ook de gewone sterveling deelt zijn zelfbeklag graag in Twittervorm

Verveling is een gevolg van leeghoofdigheid.

Zo, nu weten jullie al dadelijk waarvan ik jullie verdenk. Bij velen is het geen verdenking, maar wéét ik het.

Net zoals absolute stilte niet bestaat, bestaat er ook geen absolute leegte. Dat betekent dat een leeg hoofd wel vol is. Maar het is gevuld met onbenulligheid.

Dat is dus de eerste vraag die jullie je moeten stellen ( ik ben daar al lang aan voorbij ! ) : waarmee is je hoofd gevuld ?

Begin dan met een lijstje te maken waarin je je vulling een plaats geeft in volgorde van onbenulligheid. Bovenaan staat dan het onbenulligste. Probeer een streep te trekken daar waar je denkt dat de onbenulligheid overgaat in benulligheid. Het kan zijn dat dit een vertikale streep wordt waarmee je een aantal zaken aangeeft waarvan het eigenlijk niet duidelijk is tot welke categorie ze behoren.

Tot dan is het gemakkelijk, want de kans dat je iets benulligs bij het onbenullige hebt gezet is klein. Met dat bovenste deel van je lijstje moet je je dus niet meer bezig houden.

Maar het gedeelte onder je streep vraagt wel nog herhaling van reflectie: zitten er geen items tussen die eigenlijk toch boven de streep zouden moeten staan ? Lees verder “Of hoe verveling tot geloof kan leiden”

Streven

Benjamin De Mesel*

Ik ben jij !

‘Ik ben jij!’ Alice, net twee geworden, had een aha-erlebnis. Ze worstelde al een tijdje met ‘ik’ en ‘jij’, en eindelijk was de oplossing gevonden. ‘Nee’, zei ik, ‘ik ben ik. En jij bent jij.’ Ik verwees daarmee subtiel (dat is hoe wij communiceren) naar een liedje uit de Minidisco op YouTube waar we soms naar luisteren: Ik ben ik en jij bent jij. Dat is mijn mama en die hoort erbij. Ze is heel lief en zorgt voor mij. Al snel besefte ik dat mijn antwoord verwarrend was. Maar Alice liet zich niet van de wijs brengen en herhaalde triomfantelijk, alsof die Minidisco iets voor kleine onwetende kinderen was: ‘Ik ben jij!

Hoe weet ik eigenlijk zeker dat iets bestaat ? Ik zie een boom, en ik kan hem voelen. Maar zien en voelen zijn zintuigen, en als ik andere zintuigen zou hebben, zou ik iets anders zien en voelen. Een mier ziet en voelt geen boom. Dus: is er wel echt een boom ? Natuurlijk ga ik er van uit dat er een boom is, want ik kan er tegen pissen – ik ben een man. Maar kan ik er zeker van zijn dat ik een man ben ? Ja, ik kan zeggen dat ik een man ben omdat ik tegen een boom kan pissen. Maar dat is een kringredenering die me niet verder brengt. Maar als ik niet kan zeggen dat ik een man ben, en  niet kan weten of er een boom is, besta ik dan zelf wel ? Lees verder “Ik ben jij !”