Sap
Ja, natuurlijk zijn dit interessante bedenkingen en ik zou bij een aantal standpunten nog interessantere commentaar kunnen geven. Maar die ga je ditmaal moeten missen, want ik wil dadelijk naar de kern van de zaak.
Religie valt niet samen met het christendom.
Voortdurend lees ik kritieken op religie, al dan niet intelligent, en altijd opnieuw wordt het christendom beschouwd als een vorm of strekking van deze religie. En zo krijg je dan citaten uit het Oude Testament voorgeschoteld die moeten bewijzen hoe achterlijk die religie wel niet is. En nooit voel ik me aangesproken door die kritiek omdat ik niet inzie wat die te maken heeft met het christendom.
Natuurlijk is het christendom godsdienst, maar er is iets speciaals met die god van de christenen: hij is mens. Het christendom is een humanisme.
Dat de katholieke kerk dit humanisme geregeld heeft verraden, is ergerlijk, maar niet terzake. Want de kerk valt niet samen met het geloof. Ze is een organisatie die beweert het christelijk geloof te vertegenwoordigen en te verkondigen, en soms doet ze dat ook wel, maar even goed verdedigt en verkondigt ze zichzelf.
Nog even dit: ik zal hier nu geregeld terugvallen op mythologisch taalgebruik. Sommige zaken vragen een eigen taal idioom.
Heeft het christendom dan niets van doen met het Oude Testament ? Natuurlijk wel, en een aantal teksten uit het Nieuwe Testament kan je moeilijk begrijpen zonder enige kennis van het Oude Testament. Maar het christendom kan dan wel voortgesproten zijn uit het Oude Jodendom, het is even goed een reactie er op. Wie er een beetje aandacht voor heeft bij de lezing van de evangelies, zal opmerken hoe Jezus voortdurend de zaken omkeert en vanuit de tegenovergestelde richting benadert. Qua godsbeeld verwerpt Jezus de rechtvaardige rechter van de Joden, en stelt daar tegenover de goede vader die niet oordeelt, maar blij is als zijn verloren zoon die zijn fortuin heeft verbrast bij drank en hoeren, terug thuis komt. Dat het ventje een krapuleus leven heeft geleid, telt dan niet meer. Hiermee verlaat Jezus radicaal het Oude Testament, en wordt hij een steen des aanstoots voor de Joden.
Het godsbeeld van de goede vader breekt met de verre god van de andere religies. Het brengt god dichtbij de mens. Als dan de eerste christenen nog zo ver gaan dat ze in de machteloze mens Jezus God zien, is de breuk met de andere religies eigenlijk totaal. God wordt machteloos mens, en de machteloze mens wordt God. Het christendom is een humanisme.
Betekent een en ander nu dat in het christendom God en mens zo maar samenvallen ? Natuurlijk niet, want het totale samenvallen van God en mens, is beperkt tot die ene mens Jezus. Maar tegelijkertijd is heel het verhaal ook een oproep om mens te worden zoals Jezus, waarbij we nooit de volkomen eenheid van Jezus met zijn Vader zullen bereiken, maar wel worden opgeroepen om mens te worden naar Gods beeld en gelijkenis. Deze oproep staat uitdrukkelijk in het scheppingsverhaal, en kijk, zo doe ik dan beroep op het Oude Testament om het Nieuwe te begrijpen.
En nu daag ik alle denkers over religie uit om de God van Jezus een plaats te geven in om het even welke andere religie.
In ieder geval zijn zowel jodendom als islam geen humanismen.
De auteur van dit artikel heeft het ook over islamofobie. Hij stelt daarbij terecht twee zaken: ook gelovigen zijn mensen, en: je kan Marx niet gebruiken om islamofobie te rechtvaardigen.
Dat gelovigen mensen zijn is een evidentie die nooit mag worden vergeten. Maar daarmee heb je natuurlijk niet zo maar elke religie of religieuze overtuiging goed gepraat.
De relatie mens-geloof gaat twee richtingen uit: het geloof vormt de mens, en de mens vormt het geloof. Het is waar dat elke mens op een persoonlijke eigen manier vorm geeft aan zijn geloof. Maar dat maakt nog niet dat er zoveel “geloven” zijn als er mensen zijn. Want dan zouden we niet over jodendom, islam en christendom spreken. In iedere gelovige is er ook iets dat samenvalt met het geloof van anderen van zijn religie. En dat geeft vorm aan zijn mens-zijn.
Het christendom is géén ideologie, precies door het godsbeeld waar ik het hierboven over had. ( het katholicisme wél, al evolueert het in de goede richting ! ). Maar zowel Jodendom als Islam zijn in essentie wél ideologieën.
Ik heb het marxisme niet nodig om deze ideologieën te verwerpen.