MO*
Er zijn nog niet veel virologen van de duurzaamheid
’ Leo Van Broeck: ‘Elke soort zorgt voor zijn nakomelingen. Wij niet’
Normaal begin je een tekst met een “captatio benevolentiae”. Je smeert je lezers wat stroop rond de mond om ze gunstig te stemmen zodat ze gemakkelijker de rotzooi slikken die je hen verder inlepelt. Daar hou ik me niet mee bezig. Laat me het dus al maar dadelijk zeggen: de beweging “Grootouders voor het klimaat” is van een onnozelheid, rechtsreeks evenredig met de leeftijd van die grootouders.
Grootouders zijn nooit rationeel als het over hun kleinkinderen gaat. Dat is gewoon onmogelijk. Het zou tegennatuurlijk zijn. Grootouders voor het klimaat zien hun kleinkinderen als konijnen achter de lichtbak van de moderne rattenvanger van Hameln, Anuna, lopen, maar ze zien enkel hun kleinkinderen die, o zo moedig, strijden voor een betere wereld… en ze smelten. Dat het hun kleinkinderen zijn is voldoende om te laten aanvaarden dat die zich als konijnen gedragen. Als die grootouders dan zelf ook nog hun hybride-elektrisch looprekje bovenhalen om mee te strompelen wordt het plaatje helemaal lachwekkend. Temeer omdat het hele gespijbel en gestrompel niets bijbrengt en de bevolking enkel heeft murw gemaakt zodat ze nu vol dwaas enthousiasme een kapitalistisch project als de Green Deal aanvaardt en zelfs wil opdraaien voor de kosten terwijl de rijken met de winst gaan lopen. De wereld gered ? De wereld is niet te redden, maar de rijken zijn wel te verrijken.
Nu heb ik het wel voor die Van Broeck. Hij durft tenminste buiten de lijntjes kleuren. En hij geeft mij gelijk als hij zegt: “We staan op de Titanic, we zien de ijsberg en we schroeven nog gauw een roetfilter op de schouw in plaats van de koers te veranderen: een fundamentele koerswending…” De Titanic is het symbool van de mensheid die vrolijk onomkeerbaar naar de catastrofe vaart.
Jullie kennen mijn overtuiging dat we in een steeds versnellend tempo naar een derde wereldoorlog gaan.
Om het kort samen te vatten: het kapitalisme verloopt in een grote cyclus die gaat van productie naar overproductie en leidt tot een toestand waarbij er massaal veel productiecapaciteit te veel is, wat leidt tot massale werkloosheid, die leidt tot nieuwe overproductiecapaciteit. Die vicieuze cirkel kan enkel doorbroken worden door tegelijkertijd zowel de overproductiecapaciteit als het te veel aan mensen op te lossen. Na de oorlog is dat probleem opgelost. Er is zelfs geen andere oplossing. Kapitalisme leidt onafwendbaar tot oorlog.
Op dit ogenblik wijzen alle geopolitieke signalen op een escalatie in die richting. Dat zo ’n oorlog ondenkbaar is, is geen argument. Ook de tweede wereldoorlog was na de verschrikking van de eerste ondenkbaar. De moderne wapensystemen waarbij de vernietigende kracht van een atoombom beheersbaar wordt, maken de oorlog mogelijk.
Als ik in mijn denken rekening houdt met deze oorlog, is het hele klimaatgedoe inderdaad kinderspel. Het doet er gewoon niet toe.
Toch wil ik mee marcheren met Van Broeck. Want als ik aan mijn kleinkinderen denk en wat hen te wachten staat, is er iets in mij dat opstaat tegen mijn doemdenken over de oorlog en blijf ik, tegen beter weten in, toch een sprankeltje hoop koesteren.
Als het over hun kleinkinderen gaat, zijn grootouders immers niet rationeel. Ook ik niet.
Als je het betoog van Van Broeck samenvat krijg je drie elementen.
Eén: er zijn mogelijkheden. Denk aan zijn idee van hoogbouw; aan de lokale initiatieven; de financiering van wind- of zon-energie door burgers; de korte keten… Ik pleit er dus voor om daar op in te zetten. Ja, ik weet het: ik heb in eerdere blogs hoogbouw afgebroken en vrijstaande woningen met hoogstens één verdieping gebouwd. Maar misschien heeft Van Broeck wel gelijk en moet ik mijn mening herzien.
In dat verband wil ik een element toevoegen dat hier niet aan bod komt: de lokale initiatieven voor andere vormen van democratie die toch her en der opduiken en waarbij de nadruk ligt op kleinschaligheid. Ik ben er van overtuigd dat de economische en milieu-gebonden initiatieven en de alternatieve democratie moeten samengaan om echt vruchtbaar te worden. Dit is een van de problemen: de mensen die bezig zijn met het milieu zijn zo gefocust dat ze geen aandacht hebben voor het thema democratie.
Twee: uit wat Van Broeck zegt, blijkt duidelijk dat er een probleem is van overbevolking. Dat is voor mij een thema dat veel te weinig onder de aandacht wordt gebracht. Zonder een oplossing voor dat probleem zijn alle andere problemen onoplosbaar. Maar ja, zegt de cynicus nu: daar moeten we ons eigenlijk geen zorgen over maken: na de derde wereldoorlog is dàt probleem alvast opgelost.
Drie: Dit zegt Van Broeck uitdrukkelijk – en hij staat niet alleen in die mening: met onze huidige groei-economie zal het niet gaan. Eigenlijk is dat de logica zelve. Zeker als je niet gelooft in de oorlog en dus in de oplossing voor de overbevolking op korte termijn, is het een evidentie dat met de groei-economie de druk van de mens op de planeet onhoudbaar is.
Maar als je weg gaat van de groei-economie, ga je weg van het kapitalisme. Kapitalisme is onverbrekelijk verbonden met groei. Binnen het kapitalisme kan je de planeet en de mensheid niet redden.
Eigenlijk is het simpel: als de mensheid zich niet kan verlossen van het kapitalisme, is alles wat de milieu- en klimaatactivisten roepen, geblaat in de wind.
Ziedaar: na de konijnen en de ratten, hebben we nu de geiten. Wollen sokken tegen de opwarming ?