Sampol
Geef ons de geborgenheid van een gemeenschap
Jongeren verlangen ernaar om niet alleen maar een IK, een individu te moeten zijn
Wat voor mens wil ik worden ? Het is een cruciale vraag die elk mens zich bewust zou moeten stellen.
Zeker de jongere mens; maar ook de oudere, want het werk is nooit af.
De jongeren waar Dominique Willaert het over heeft, hebben het over een andere vraag: wat voor mens wil de samenleving dat ik word ?
Ik zou me er gemakkelijk van af kunnen maken en zeggen dat ze de vraag van de maatschappij gewoon overboord moeten werpen, en focussen op de ik-vraag.
Dat is natuurlijk niet zo simpel.
Je kan het leven vergelijken met een zwempartij. Het water waarin je zwemt beïnvloedt je wijze van vis zijn.
Niemand ontsnapt aan de invloed van de samenleving. Het is onmogelijk om zich bewust te zijn van alle invloeden en zich er tegen te verzetten, en zelfs als men er zich van bewust is, zal de basisinvloed van de samenleving zich toch altijd enigszins doorzetten omdat die altijd en overal aan het werk is.
De enige mensen die ik ken die er in slagen om zich grotendeels aan die invloed te onttrekken zijn de trappisten. Maar die leven teruggetrokken uit de samenleving en kijken er van op afstand naar.
De basisinvloed van onze samenleving is een sfeer van competitie. Op menselijk vlak is competitie het basiskenmerk van de kapitalistische samenleving. Binnen het kapitalisme is er geen echte oplossing voor het probleem dat Willaert stelt.
Ja, natuurlijk kan het kapitalisme ook aanzetten tot samenwerken. Maar dat samenwerken is dan bedoeld om samen sterker te staan in de strijd tegen anderen.
Het is de dwaasheid van de belgische leuze: Eendracht maakt macht. Als er nu zou staan: “eendracht maakt vrij”, zou ik er achter kunnen staan. Maar het woordje macht wijst op strijd en de ijver om een ander te verslaan. Triestig belgië.
Samenwerken valt ook niet samen met gemeenschap vormen.
Daar hebben die jongeren het bij het rechte eind: gemeenschap vormen en opgenomen zijn in een echte gemeenschap is de enige oplossing voor het probleem dat zich stelt.
Als ik Willaert goed begrijp ervaren jongeren gemeenschap als iets wat het belang van creativiteit minimaliseert. Het tegendeel is waar: gemeenschap stimuleert creativiteit. Creativiteit gaat samen met mislukken. Het is precies de gemeenschap die mislukkingen aanvaardt, opvangt, en aanzet tot nieuwe creativiteit.
Breder gezien: gemeenschap vormt geen rem op de ontwikkeling van persoonlijkheid. Integendeel: ze is nodig voor die ontwikkeling en stimuleert ze.
Natuurlijk brengt gemeenschap verplichtingen met zich mee. Maar die verplichtingen zijn geen onvrijheden omdat een mens vrijwillig toetreedt tot een gemeenschap. Niemand kan verplicht worden tot lidmaatschap van een gemeenschap. Die vrijheid is essentieel voor de menselijke vrijheid.
Ja, kinderen worden opgenomen in de gemeenschap van een gezin zonder dat ze daarvoor hebben kunnen kiezen. Maar volwassen worden betekent juist dat een kind van afhankelijk van zijn ouders, uitgroeit tot iemand die er onafhankelijk van is, en dan later als onafhankelijke kan beslissen in welke mate hij de band met het ouderlijke gezin in stand houdt.
Een en ander houdt in dat een mens moet kunnen kiezen tot welke gemeenschap hij wil behoren, en dus dat er verschillende gemeenschappen bestaan. Onze samenleving zelf is geen gemeenschap, maar bestaat uit gemeenschappen. De samenleving kàn geen gemeenschap zijn omdat lidmaatschap er van onvermijdelijk is.
Daarbij zal ieder mens normaal tot verschillende gemeenschappen behoren op verschillende domeinen van het leven. Zo kan iemand tegelijkertijd lid zijn van een kerkgemeenschap, een sportclub, en een zangkoor.
Ik ga er nu maar van uit dat die kerk, sportclub, dat koor… echte gemeenschappen zijn. Dat is natuurlijk niet altijd het geval. Zeker sportclubs zijn in deze tijd doordrongen van het kapitalistische denken. Ze organiseren binnen de club sterke competitie tussen de leden en smijten de minder begaafden aan de deur wegens te duur, vergeleken met mogelijke winst.
Of nog: als het kapitalisme binnendringt in een gemeenschap, is het geen gemeenschap meer.
En zo zie je dan jongeren (en ouderen) wanhopig op zoek gaan naar gemeenschappen. Het resultaat van die wanhoop zijn jeugdbendes, voetbalsupporterclubs die dwaasheid cultiveren…
Ik ken professionele muzikanten die weigeren mee te doen aan de ratrace voor een plaatsje in een orkest en enkel musiceren samen met vrienden. Ze doen dat op hoog niveau. Daar heb ik bewondering voor.
Misschien moeten de jongeren waar Willaert mee werkt daar ook maar eens aan denken: ze willen een gemeenschap waarin ze niet de schoonste moeten zijn ? Wel, waarom stichten ze er dan niet zelf een ? Wie belet hen om gelijkgestemde vrienden te zoeken en mekaar te steunen in de strijd om onafhankelijkheid tegenover de kapitalistische onmenselijkheid die tot uiting komt in de dwaasheid die tegenwoordig ook door de sociale media wordt verspreid ?
Hoort het niet bij het falen van huidig links dat het dat werken aan gemeenschap totaal uit het oog is verloren ? Waar zijn de socialistische turnclubs, voetbalploegen, harmonieën, toneelverenigingen ?
De jeugdbewegingen doen hun best, maar bereiken meestal niet de jongeren die hen het meest nodig hebben.
Met wat ik nu weet, vind ik die Sihame Kaouakibi een ondeugdelijk vrouwmens. Maar haar idee om jongeren samen te brengen voor dansvormen die hen aanspreken is waardevol, zeker als ze daardoor jongeren bereikt die niet worden aangesproken door de jeugdbewegingen.
De problemen met jongeren in Molenbeek zijn een illustratie: de bendevorming is verkeerd gelopen gemeenschapsvorming. De enige oplossing ligt in het aanbieden van positieve gemeenschappen.
Maar of het nu om problematische jongeren (of volwassenen ! ) gaat of om “normale”: zich thuis voelen in een gemeenschap waarin ze zich aanvaard weten; niet de beste moeten zijn; mogen mislukken en gestimuleerd worden om weer op te staan…. is voor allemaal noodzakelijk.
En als dan al die gemeenschappen de strijd aangaan tegen het kapitalisme als systeem, gloort aan de horizon Eutopia.
PS. Je kan Eutopia gratis lezen en/of downloaden, ook in ebookformaat op www.maymarx.be