Het falen van onze samenleving

Doorbraak

Karel Van Butsel

Iedereen verdacht?

Pleidooi voor meer vertrouwen

Jazeker, er zijn positieve ‘blijvertjes’ ten gevolge van de coronacrisis. Maar ook gevaren. Positieve zaken als thuiswerk, aandacht voor gezondheidszorg, onderwijs en erkenning van het belang van sociaal leven, mogen niet ondergesneeuwd raken door een aantal totalitaire trekjes van de overheid, gevoed door een algemeen heersend wantrouwen tegenover haar burgers

Van Butsel heeft gelijk. Groot gelijk. Ik heb het er in eerdere blogs al over gehad: de aanpak van corona is fundamenteel fout.

Exponent van deze aanpak is Marc Van Ranst, een cynicus die met misprijzen neerkijkt op de gewone man en er van uit gaat dat die niets begrijpt, niet van goede wil is, en enkel het goede zal doen als hij er toe gedwongen wordt.

Natuurlijk gaat de aversie tegen Van Ranst veel te ver, maar ik ben er van overtuigd dat de mensen zijn cynisme en wantrouwen aanvoelen en dat dààr de echte reden ligt voor de opstand tegen zijn figuur en meer algemeen opstanden zoals Boum Boum. Als je het handelen van de mensen oppervlakkig bekijkt, dan zie je dat ze in opstand komen tegen wat ze overdreven maatregelen noemen, maar de dieper liggende echte oorzaak is het wantrouwen van de overheid. En inderdaad: hoe wil je dat een bevolking haar overheid vertrouwt als ze zelf gewantrouwd wordt.

Probeer de zaak niet om te draaien en te zeggen dat het wantrouwen van de overheid veroorzaakt wordt door het wantrouwen van de bevolking. Ja, eenmaal op gang is er natuurlijk een wisselwerking, maar de eerste fout ligt bij de overheid, want zij heeft de macht en het initiatief.

Nu kan je voor de absurde regelingsdrang van de overheid natuurlijk een oorzaak zoeken bij parlementariërs die zich willen profileren en daarom, als er ergens een probleem opduikt dadelijk op de proppen komen met een wetsvoorstel. Maar de echte reden ligt in het feit dat onze samenleving op alle mogelijke domeinen op ongelooflijke korte tijd veel te ingewikkeld is geworden.

Je hebt de razendsnelle technologische vernieuwingen die ook om aangepaste sociale gedragsregels vragen. Hetzelfde geldt voor de multiculturele samenleving. Ook die vraagt aanpassingen in de sociale omgang. De ontwikkeling van gedragsregels en aanpassingen in de sociale omgang is een proces en vraagt tijd. Die tijd krijgt de samenleving niet.

En dan krijg je een parlementslid dat leest dat er ergens een probleem is tussen mensen en daar regeltjes voor opstelt. Daarbij wordt het proces genegeerd en dus worden de regeltjes niet geïnternaliseerd vanuit een besef dat ze juist zijn, maar worden ze door vele mensen puur ervaren als dwang.

Vanwaar komt de verschrikkelijke polarisatie ? Als een samenleving niet de tijd krijgt om zich aan te passen aan de nieuwe omstandigheden en daarbij het element dwang binnen sluipt, is polarisatie onvermijdelijk. Hoe wil je dat ik gematigd reageer als ik niet bekwaam ben om nieuwe omstandigheden te verwerken en overtuigd ben van mijn gelijk dat vroeger inderdaad gelijk was, en tegelijkertijd wordt gedwongen om te leven volgens regels die ik niet aanvaard ?

Op zich is de discussie over Zwarte Piet banaal, maar ze is wel exemplarisch: laat ons nu aannemen dat in de gewijzigde samenleving met een veel grotere aanwezigheid van zwarte mensen, de verwijzing naar Zwarte Piet inderdaad kwetsend is. Als er dan een regelgeving komt die die verwijzing verbiedt, is die regelgeving in zich correct. Maar wat met mensen die de nieuwe aanwezigheid van zwarte mensen nog niet verwerkt hebben ? Voor hen is het gewoon onmogelijk om de regelgeving als correct te zien. Als ze dan gedwongen worden, komen ze in opstand. Dat is polarisatie. Er wordt dan geschermd met termen als traditie, maar traditie staat hier voor de niet – verwerking van vernieuwing.

En, voor de zogenaamd progressieven: mensen hebben het recht om tijd nodig te hebben.

Ik heb eerder al aangegeven dat manipulatie hét grote probleem is van deze tijd; groter dan armoede, multiculturaliteit, migratie…

Manipulatie betekent dat mijn voelen, denken en gedrag beïnvloed worden zonder dat ik besef dat ik gestuurd word.

De Croo is een voorbeeld van een manipulator. Merk op hoe dikwijls hij herhaalt dat we allen één moeten zijn of één team moeten vormen. Merk daarbij op dat er dan ook telkens een symbool van belgië ergens op de achtergrond opduikt. De Croo spreekt het woord belgië niet uit, maar hij weet heel goed dat in de geest van de kijker zijn woorden samenkomen met het beeld. Wie kan er tegen eenheid zijn ? Boodschap: dus zijn we voor belgië.

Nu geef ik als antibelgicist natuurlijk dit graag als voorbeeld. Maar dezelfde technieken worden toegepast als het over het klimaat gaat. 

Reclame is daar volledig op gebouwd. Ze heten dat communicatie. Dat is een academische wetenschap geworden. Het wordt tijd om die wetenschap te verbieden. Spin doctors en communicatiewetenschappers moeten de gevangenis in.

Want iedereen, ook ik, laat zich vangen aan manipulatie. Maar als de manipulatie altijd- en alomtegenwoordig is, begint er in mensen toch iets in opstand te komen. Ze weten natuurlijk niet expliciet wàt er wringt en waarom ze opstandig worden. En ze weten ook niet echt tegen wat ze in opstand komen. Maar ze komen wel in de opstand modus.

Dàt is de grote fout van de politieke partijen: ze worden geleid door spindoctors. En dus wordt de politiek geleid door spindoctors en wordt de overheid een machtige manipulator. De opstandige mensen vluchten dan weg van die overheid en komen terecht bij het vlaams blok en zo van de regen in de drup, want Van Grieken is een meester-communicator.

Natuurlijk is hiermee niet alles verklaard. Er zijn ook de klassieke verklaringen zoals de schandalen en de overheid die faalt. En die verklaringen zijn geldig. Maar ik ben er van overtuigd dat er ook een diepere laag moet overdacht worden. Dat heb ik hier proberen te doen.

Jullie weten dat The Brave New World van Aldous Huxley voor mij een sleutelroman is. Die wereld is een toonbeeld van extreme manipulatie. Maar die manipulatie lukt slechts dank zij het gebruik van een drug. Bij mijn weten worden er op dit ogenblik nog geen drugs ingezet bij maatschappelijke manipulatie. Mét het gebruik van de drug is er in the brave new world slechts een uitzonderlijke opstandeling. Hopelijk zullen er bij ons massa’s opstandelingen op staan ! De Croo naar het schavot !

PS The Brave New World is vertaald in het Nederlands. Wist je overigens dat Huxley getrouwd was met een Vlaamse ? Goed ras die Vlamingen

 

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *