Knack
Postdoctoraal onderzoeker bij imec-SMIT
‘Moeilijker door te spoelen reclame is een logisch gevolg van veranderingen in ons kijkgedrag’
Voor wie zich ergert aan dit bericht: geen medelijden ! Door onbenul hebben jullie zich nooit verzet tegen de oprukkende reclame en dus verdienen jullie niet beter.
Maar de reclamegoeroes maken zich geen zorgen: ook dit zal de domme massa niet wakker schudden. Ondertussen zijn we zo ver dat de algemene kapitalistische manipulatie de rotzooi van de specifieke reclame-manipulatie de mensen door de strot ramt. Manipulatie om manipulatie te bevorderen. De idiootsten smullen er zelfs van.
Geef toe: er is natuurlijk reclame die oeverloos tegensteekt. Maar tegenwoordig zijn er nogal wat reclame-acties die ontzettend goed gemaakt zijn, esthetisch genoegdoening geven, humor brengen in overigens triestige levens en zelfs doen uitkijken naar meer.
De boodschap wordt door gediplomeerde psychologen en universitair geschoolde “communicatie”specialisten aangepast aan het denken en voelen van het doelpubliek. De beste regisseurs, cameramensen en wie er ook nog bij komen kijken, worden dan ingezet voor het maken van de filmpjes. Sommige reclamespots zijn echte pareltjes. Pareltjes voor de zwijnen. Voor jullie.
Wat zitten jullie je toch druk om te maken ? Wees blij dat jullie gratis deel mogen uitmaken van deze entartete kunst.
Alhoewel ? Gratis ? Jullie beseffen toch dat de kost voor het maken van reclame altijd op een of andere manier wordt ingerekend in de verkoopprijs van de producten ? We betalen om ons te laten manipuleren.
Toch mooi dat kapitalisme ?
Ondertussen liggen er onder de boodschap van reclame voor een product natuurlijk ook nog diepere boodschappen die er ons van overtuigen dat hebben en genieten belangrijk is. Of nog: ze maken ons hebzuchtiger en genotzuchtiger. En dus egoïstischer.
Weet je wat mooi is ?
Je hebt het aloude thema van hebben en zijn. Als je nadenkt over geluk kom je er op uit dat het niet gaat over hebben, maar om zijn. Je kan geluk hebben, maar dat is iets anders dan zijn. Het Frans heeft voor dat geluk van “hebben” een eigen woord: chance: toeval dat in je voordeel speelt. Echt geluk heb je niet. Gelukkig bén je.
En dan komt reclame en vertelt je dat je bent wat je hebt. Aan wie je bent is er niets verdiend. Daar is geen winst uit te halen. “Personaliseer je auto !” Wie je bent spreekt uit de auto die je hebt. Ik heb geen auto. Ik ben niemand.
Ondertussen stellen psychologen en psychiaters vast dat het narcisme fel stijgt in onze samenleving. Met de reclame samen gaat ook de cultuur van “kijk naar mij” in de media, de cultuur van vedetten, schoonheidsidealen, “likes”. Dit soort beïnvloeding op de persoonlijkheidsontwikkeling kan ook niet anders dan leiden tot narcisme. Ik heb in eerdere blogs al aangegeven dat narcisme een van de elementen is die wokers drijven tot hun fanatisme en het over-drijven van hun activisme.
Neen, het werkt natuurlijk niet zo uitdrukkelijk als ik het hier schrijf. Maar het is wel een sluipend gif dat binnendringt in de geesten. Als het maar genoeg herhaald wordt, werkt het. Overloop je dag en probeer te beseffen hoe dikwijls je door reclameboodschappen wordt aangesproken…
Het ergste van de reclame is nog het feit dat het niet enkel gaat om het op een aangename manier van aanprijzen van producten. De grote perversie ligt in de “verborgen verleiders”.
Zelfs als je het sekssymbool op de motorkap van de auto op het autosalon belachelijk vindt, zal de associatie toch gebeuren in je geest: de verbinding tussen de auto en seksueel succes. De primitieve jager in ons wordt wakker en de auto maakt deel uit van het wapen voor de jacht. Studenten aan design opleidingen krijgen de opdracht om een vrouwelijke koffiepot te ontwerpen…
Ik daag je uit: ga op zoek naar de verborgen verleiders die je te zien en te horen krijgt in de reclameboodschappen.
Er is een tijd geweest dat autoproducenten er van uit gingen dat de keuze van een auto gebeurde door de man. De auto’s van toen waren hoekiger, gaven meer een indruk van macht. Ondertussen heeft onderzoek uitgewezen dat vrouwen sterke invloed hebben op de keuze van de auto. Sinds toen zijn auto’s “ronder” geworden. Topontwerpers slagen er in om dat ronde te laten samen gaan met macht.
Het heeft zelfs geen belang of het spelletje lukt: het feit dat het met ons gespeeld wordt is door en door pervers.
En als je het geheel van de reclame bekijkt, heeft het zeker invloed op ons mens-zijn. Wie beweert dat het een goede invloed heeft, moeten ze opsluiten.
Wie het niet ziet en weigert om het te zien, ook na het lezen van deze blog, moeten we niet opsluiten, maar toch wel ten allen prijze mijden.
Nog dieper doorgedacht kom je natuurlijk bij het economisch systeem dat niet zonder deze perversie van massamanipulatie kan: het kapitalisme.
Het kapitalisme is in essentie gericht op groei. Ik heb eerder al uitgelegd hoe de concurrentie groei onvermijdelijk maakt. Als je de concurrentie inbouwt in het systeem, moét zowel productie als consumptie groeien. Ik zwijg nog over het winstbejag.
Ik ben tegen paniekzaaierij, maar wil wel mee in de strijd tegen de klimaatverandering. Wie nu die strijd propageert en zwijgt over de groei, en dus de concurrentie, en dus het kapitalistisch systeem, is ofwel een verschrikkelijke dwaas, ofwel een bedrieger in dienst van het kapitaal.
De reclame is een sterke factor in deze groei. Wie wil vechten voor het klimaat, moet vechten tegen de reclame.