Oikos
Onzeker en duur gas: als onze gebouwen het probleem en de oplossing zijn
Dirk Holemans heeft gelijk. Natuurlijk heeft hij gelijk. Je moet geen groot denker zijn om dat in te zien. Zelfs mij lukt het.
Maar hij vergeet één ding.
Hij heeft gelijk als hij zegt dat het om een enorme opgave gaat. Er is enorm veel geld mee gemoeid. Maar is dat niet een goede reden om zich af te vragen waarom eigenlijk er méér geld mee gemoeid is dan nodig ?
Holemans heeft het niet over de winst.
Hij vergeet het geheel in het kapitalistische kader te plaatsen en laat de markt spelen. Ja, natuurlijk doet hij beroep op de overheid, maar de overheid werkt enkel sturend binnen het marktmechanisme. Dat betekent dat er tijdens het gehele proces winst zal gemaakt worden. Welnu: winst maakt de kostprijs onnodig duurder. Die kostprijs wordt altijd op een of andere manier betaald door de burger, de werker, de belastingbetaler. Nooit betaald de kapitalist. Ah neen, want die maakt winst.
Als ik over zo zaken begin in mijn toch intelligente omgeving bekijken mijn gesprekspartners me met verbazing: winst is toch de normaalste zaak van de wereld ? Daarover moet toch niet meer nagedacht worden ? Blijkbaar is de kapitalistische propaganda diep doorgedrongen in de geesten van de mensen.
Welnu, ik wil er wél over nadenken.
Eerst en vooral moet ik natuurlijk duidelijk maken wat ik onder winst versta.
De meeste mensen trekken de maakprijs af van de verkoopprijs en zien dat als de winst. Als je de winst zo ziet, moet er inderdaad winst gemaakt worden, want een bedrijf moet ook buffers aanleggen, geld voorzien voor wetenschappelijk onderzoek om productiemethodes en producten te verbeteren, enz. Hiervan maken de kapitalistische propagandisten gebruik om de winst te verdedigen.
Maar dat is niet de winst waar ik het over heb. Want er wordt méér winst gemaakt dan enkel wat nodig is voor buffers, vernieuwing enz. Dat méér is wat ik onder winst versta.
En die winst is nergens voor nodig. Dat is het geld waarmee de rijken hun jachten kopen, enorme villa’s bouwen, rondvliegen in hun privéjets, kortom in een afstotelijk decadente luxe leven.
Op zich heb ik niets tegen de beurs als een middel om geld te verzamelen voor investeringen. Maar de rijken hebben van de beurs iets anders gemaakt: ze verzamelen geen geld om te investeren, maar drijven enkel handel in aandelen en proberen op die handel dan weer winst te maken. Dat brengt aan de economie niets bij, want het geld dat ze in aankoopaandelen investeren, hebben ze weggehaald bij verkoopaandelen.
Wel over dat geld voor luxe en aandelenhandel heb ik het als ik het over winst heb. Leg me nu uit waarom ik meer moet betalen dan eigenlijk nodig om die rijken te laten zwelgen in hun mest-bestaan ?
Zeg nu niet dat dat geld niets betekent of niet belangrijk is. Het gaat over enorme sommen. Het vermogen van de tien rijkste mensen ter wereld is tijdens de coronapandemie meer dan verdubbeld: van 700 miljard dollar tot 1,5 biljoen (1.500.000.000.000) dollar.
Jeff Bezos moet 21 miljoen per dag uitgeven als hij zijn geld wil opmaken.
Dàt is het geld waar Holemans geen rekening mee houdt.
Wie dat normaal vindt is zelf niet normaal. Welnu, wie winst normaal vindt…
Natuurlijk heb ik het niet over de vakman of de kleine ondernemer die met zijn werk zijn kost verdient. Velen van hen maken geen cent winst, want die kost om te leven moet je als loon zien dat moet ingerekend worden in de maakprijs.
Maar je kan er niet omheen: op een of andere manier haalt ons zo geliefde systeem het geld uit de zakken van de gewone mensen dat de alsmaar grotere stijging van de ondermenselijke rijkdom uitmaakt.
Als je je geen vragen stelt bij de winst, stel je dan toch maar vragen over die rijkdom.
Mensen die zich links wanen hoor ik dan pleiten voor een rijkenbelasting: we moeten dat geld terug afpakken van die rijken. Maar wat is dat voor een redenering ? Als die rijkdom onaanvaardbaar is, moeten we voorkomen dat die rijkdom kan opgestapeld worden. Als die rijkdom onaanvaardbaar is, moeten we af van het systeem dat het ontstaan van die rijkdom bewerkstelligt.
We moeten af van een systeem dat winstbejag cultiveert, en meer nog: dat het streven naar steeds meer winst noodzakelijk maakt om in de concurrentie te kunnen overleven. Ik heb het nu weer even over de winst in de klassieke betekenis van het verschil tussen maakprijs en verkoopprijs.
Het komt er op neer dat twee ondernemers die met mekaar moeten concurreren, niet enkel winst moeten maken om te overleven, maar méér winst moeten maken dan hun concurrent. Want als die méér winst maakt, kan hij méér investeren in vernieuwing, verbetering van productiemethodes… waardoor hij weer méér winst maakt en meer voorsprong neemt. Beiden moeten dus tegen mekaar op proberen om meer winst te maken. Je moet geen genie zijn om in te zien dat dit dan inderdaad leidt tot de toestand met de rijken die we nu kennen.
Hiermee heb ik ook al een ander element aangegeven waar we van af moeten: de concurrentie.
Dat is natuurlijk een heikel thema en de mens is de mens en dus is het niet zo simpel. Maar als we een menselijke economie willen moét het. In mijn boek Eutopia toon ik aan dat het kàn.
Daar is natuurlijk nog veel meer over te zeggen. Maar daarvoor heb ik hier geen woorden meer. Dus: allen naar Eutopia. Je kan het gratis lezen en of downloaden, ook in ebookformaat op deze website onder de rubriek Publicaties.