Knack
Scheltiens heeft natuurlijk gelijk: extreem-rechts is niét sociaal en niet de verdediger van de werkers. Maar uit eerdere geschriften van Scheltiens leren we dat hij deze wetenschap de wereld in stuurt om aan de werkers duidelijk te maken dat ze hun heil niet bij extreem-rechts moeten zoeken.
Als hij denkt dat hij door die ontmaskering van extreem-rechts de werkers terug kan weghalen van bij extreem-rechts, vergist hij zich.
Ook Marx dacht al dat de arbeidersmassa in beweging kon worden gebracht als ze maar begreep dat ze werd uitgebuit door de kapitalisten.
De fout die zowel Scheltiens als Marx maken is dat ze er van uitgaan dat de massa rationeel reageert.
Dat doet ze niet.
Hendrik De Man had het wel al begrepen toen hij in 1927 schreef: “De dagelijkse openbaring van het instinctmatige van de massa-impulsen die ook de arbeidersklasse met volkerenhaat vergiftigden”, is een levensles voor de beweging, (‘De psychologie van het socialisme’).
Nu gaan linksen graag aan het huilen want die Hendrik De Man was een sympathisant van de nazi’s. En dus willen linksen niet van hem weten. Alleen was hij toen hij dit schreef nog overtuigd marxist. Nu, mij interesseert het niet wié het schrijft, als ik maar denk dat het waar is.
Die Hendrik De Man schreef dit om hij niet kon begrijpen hoe de arbeidersmassa zich in de eerste wereldoorlog zo had kunnen laten manipuleren dat ze enthousiast ten strijde was getrokken voor een vier jaren lange moordpartij. Rationeel kon je die slachting onmogelijk verklaren. Er moesten dus andere factoren meespelen in die massa.
Je moet geen genie zijn om in te zien dat de drijfveer van de massa nationalisme was. Het nationalisme van de massa is niét rationeel: het gaat over gevoelens. Die gevoelens worden dan door de machthebbers aangewakkerd en misbruikt.
Je kan dit mooi toepassen op wat nu in Oekraïne gebeurt: de zo geprezen heldhaftigheid van de Oekraïense burgers is puur nationalisme. Misschien moet wat zich bij ons links waant, toch even wakker worden en beseffen dat het meespeelt in nationalistische propaganda.
Maar terug naar de massa die zich laat inpalmen door extreem-rechts.
Links, dat ook zonder marxist te zijn, toch van marxistische basisinzichten vertrekt, reduceert onder invloed van Marx de mens tot eten, kleden, wonen… ; in deze tijd tot zijn auto, vakantie, terrasje en tommorrowland. Kortom: het is materialistisch. Onze sociale zekerheid is puur materialistisch.
Maar de mens is meer dan zijn auto en comfortabele woning. Voor dat meer heeft links geen aandacht. Rechts wél. Dat die aandacht van rechts manipulatief is, is nu even niet terzake.
Dat betekent dat een sociale zekerheid geen dam is tegen extreem-rechts. Dat betekent ook dat je de strijd tegen extreem-rechts niet kan winnen door een rationeel betoog over het asociale van extreem-rechts.
Of nog: links wappert met de portemonnee terwijl extreem rechts op het hart van de mensen mikt.
In Vlaanderen stellen we stellen vast wie wint. Kijk rondom je naar de ons omringende welvarende landen en je ziet overal het succes van rechts tot extreem-rechts. Wallonië is tot nu een uitzondering. Maar de situatie daar is dan ook speciaal door de perfide belgische constructie. Ik ga daar nu niet verder op in.
Natuurlijk ben ik op zich niet tegen onze sociale zekerheid. Maar ze is niet genoeg en eigenlijk zelfs fundamenteel fout.
Onze sociale zekerheid is opgevat als een vorm van solidariteit. Verplichte solidariteit. Maar echte solidariteit kan niet verplicht zijn. De verplichting doodt het menselijke karakter van de solidariteit. Onze sociale zekerheid heeft de solidaire reflex van de mensen niet versterkt, integendeel: de mensen zijn de sociale zekerheid gaan zien als een dienst van de staat waarvan ze klant zijn; als de uitoefening van een recht. Daarmee ontwikkelt de sociale zekerheid egoïsme in plaats van solidariteit.
Vergeet niet dat onze sociale zekerheid een verdrag is tussen kapitaal en arbeid. Als je het kapitaal toelaat in je systeem kan het niet anders dan perverteren.
Neen, ik pleit er niet voor om onze sociale zekerheid zo maar af te schaffen. Maar als we extreem-rechts willen counteren, zullen we toch een manier moeten vinden om opnieuw gevoelens van solidariteit in onze samenleving binnen te brengen. De hartverwarmende liefdadigheid van de burgers voor de Oekraïense vluchtelingen toont aan dat het hart van de mensen het nog kàn.
We zullen niet enkel de portemonnee van de mensen moeten vullen – dat wordt in deze fase van het kapitalisme moeilijker en moeilijker en meer en meer onmogelijk – maar ook zullen we goed moeten luisteren naar de massa die naar extreem-rechts neigt, en dan vooral naar de niet-materiële elementen die haar bewegen.
Nationalisme is zo ’n niet-materieel element. Ik ben tegen nationalisme, al kan ik begrip opbrengen voor bepaalde vormen van nationalisme. Maar in moeilijke tijden – de tijden van nu – leidt het snel tot verschrikkelijke toestanden.
Wat is ons alternatief voor het nationalisme ? Wat maakt het nationalisme voor mensen zo “aantrekkelijk” dat ze, zoals in Oekraïne, hun leven geven voor een waardeloos ideaal ? Wat kunnen we tegen dat aantrekkelijke stellen ?
In ieder geval zijn we op dit ogenblik op de slechte weg door het Oekraïense nationalisme te verheerlijken.
Om het concreet te maken: of Zelensky een nazi is, maakt niet uit: wie hem als een held afschildert versterkt misschien niet dadelijk een extreem-rechtse partij, maar wel de basis van het nazistische denken.
En laat ons nu eindelijk eens beseffen dat sinds de Tweede Wereldoorlog zowat alle Amerikaanse presidenten een vorm van nazisme bedrijven: ze denken extreem Amerikaanse nationalistisch en vinden het normaal om andere naties de oorlog te verklaren in dienst van Amerika.
Neen, in sensu stricto is Biden natuurlijk geen nazi. Bij het nazisme hoort ook de dictatuur. En Biden zal andere rassen en volkeren niet als inferieur afschilderen; maar dat belet hem niet om die andere volkeren te bombarderen en te bezetten als dat het eigen volk (of toch het rijke gedeelte er van) goed uitkomt.
Hallo, zich links wanenden ?