MO*
Dit wordt een zeer korte blog want veel heb ik niet toe te voegen. Ik ben het eens met Tine Hens. Alhoewel.
Het begint al met de titel. Die is fout, want hij zegt het tegenovergestelde van wat Tine bedoelt.
Neen, het gaat niét om gezond eigenbelang. Het gaat om eenheid met wat ons overstijgt; om het besef dat we zijn opgenomen in een niet te bevatten geheel.
Eigenlijk beschrijft Tine hier een basis-element van religie. Niet van godsdienst, want die twee vallen niet samen. Misschien toch even verduidelijken.
Godsdienst is een poging van de primitieve mens om krachten die hij niet begrijpt en dus niet onder controle krijgt, toch te manipuleren en in zijn dienst te stellen. Het is dienst van God aan de mens. Dat de manipulatie er juist in bestaat dat de mens zich in dienst stelt van God, of liever in Gods kont probeert te kruipen door zijn geboden en verboden te volgen, verandert niets aan het oorspronkelijke doel.
Natuurlijk zit er in die godsdienst al iets (niet veel) van religie omdat er wel dat besef is van die hogere krachten. Let op het woordje hoger.
Religie is het besef dat wij slechts deel zijn van een veel groter geheel dat ons overstijgt. En precies vanuit dat besef gaat de mens juist niet proberen om de boel te controleren. Als hij dat wel doet is er geen overstijging meer. Religie aanvaardt het overstijgende en meer nog: ze toont verwondering, bewondering, respect… en daarin vinden mensen een element van eenwording, van samen-gaan, van verbinding, zowel met de natuur als met elkaar.
Je kan nogal wat beschouwingen wijden aan het verschil tussen mens en dier. Maar misschien het enige echt bepalende bestaat er in dat het dier geen besef van het overstijgende heeft en de mens wel.
Een dier leeft slechts voor één ding: zijn eigen overleven en dat van de soort. Natuurlijk zit dat ook in de mens, want tenslotte zit er ook nog veel beest in hem.
Bij nogal wat gelovigen vind je een verweving van religie en godsdienst. Het is een taak voor de gelovige om te werken aan de uitzuivering van zijn geloof zodat het meer religie wordt.
Daarom is de titel fout: als de mens de natuur enkel respecteert uit eigenbelang, is hij niet volledig mens, maar gewoon een beest dat zoals heidenen graag zeggen, zich enkel onderscheidt door wat meer en beter ontwikkelde hersenen.
Tine echter graaft dieper. En dat siert haar. Anuna daarentegen heb ik enkel bezig gehoord over rampen die we moeten proberen te vermijden. Ze blijft steken op het niveau van het heel slimme beest. Ik ben in een barmhartige bui en wil het haar nog wel vergeven, gezien haar jeugdigheid. Maar gezien haar persoonlijkheid (zoals die zich aanbiedt in de media) heb ik niet veel hoop op groei naar echte menselijkheid. Klaarblijkelijk is mijn barmhartige bui al over.
Neen, de mens moet niet enkel uit eigen belang de CO2 terug dringen of bomen planten. De mens moet vertrekken vanuit het besef dat hij niet het recht heeft om de planeet te vernielen omdat de planeet deel is van het grote geheel van de schepping.
(Tussen haakjes: het overstijgende gaat natuurlijk niet enkel over planeet en kosmos. Maar dat is voer voor een andere trog.)
Meer nog – en dat is een idee die je al terug vindt in het bijbelse scheppingsverhaal -: de mens heeft de opdracht om de planeet mooier te maken. De bijbel gebruikt het beeld van een tuin die moet verfraaid worden.
En ja dus: de mens màg en moet ingrijpen in het natuurlijke verloop. Maar altijd met respect en bekommernis voor de schoonheid en grootsheid, ook van het zeer kleine.
De mens màg daarbij ook aan zichzelf denken, want ook hij maakt deel uit van de opdracht. Maar slechts als deel.
En ja dus: Tine legt terecht het verband tussen het menselijk welzijn en het leven in de natuur.
Misschien moeten de zogenaamde grote architecten en voorstanders van de concentratie van de mensen in grote steden daar eens over doordenken. Groene muren en daken volstaan niet.
Steden kunnen dan veel schaalvoordelen bieden op vele terreinen, van vervoer tot verwarming… maar ze zijn niet goed voor de mens.
Als je er dieper op doordenkt komt het er op neer dat de milieu- en klimaat beweging en nog meer algemeen de hele ontwikkelde mensheid op dit ogenblik een gemis heeft aan spiritualiteit.
De hele milieu- en klimaatbeweging die ons op gang probeert te krijgen met haar ramp verhalen die enkel gaan over het lot van de mens, doden het spirituele leven en versterken de mens in zijn beestigheid.
Maar natuurlijk: heel ons geestelijk leven is doordrongen van het kapitalistische – en dus materialistische denken dat spiritualiteit gewoon kapot maakt. Het kapitalisme is het beest mens op zijn best, maar de mens mens op zijn slechtst.
Malraux heeft het wel niet gezegd, maar hij had toch gelijk: de eenentwintigste eeuw zal spiritueel zijn, of ze zal niet zijn.
Als je Biden, Poetin, Bezos, Branson, De Croo, het BVBO of Voka en consoorten los laat, zal ze niet zijn.