Dwarsliggers
Recensie: Een profeet op oorlogspad
Eerst en vooral: ik heb het in deze blog niet zo maar over moslims en al zeker niet over “de moslims”; net zoals ik het niet over christenen of “de christenen” heb.
Je kan een mens nooit volledig vereenzelvigen met zijn geloof of ideologie. Zelfs bij de nazi’s waren er goede mensen.
Ik zal dus nooit iemand veroordelen omdat hij moslim is; of nazi. Ik zal kijken naar de daden van mensen.
Natuurlijk: het is niet omdat ik mensen niet mag vereenzelvigen met een geloof of ideologie dat mensen zelf zich niet totaal of op zijn minst “gevaarlijk” vereenzelvigen met hun ideologie. Dat zal dan blijken uit hun daden.
Maar ik wil het wél hebben over de islam en het christendom.
Want alhoewel ik moslims niet als vijand mag zien omdat ze moslim zijn, toch kan ik de islam – de ideologie – als verwerpelijk zien en ijveren voor het verdwijnen van die ideologie.
Dat ik nazi’s niet zomaar als vijanden zie, wil niet zeggen dat ik het nazisme moet omarmen.
Zeker als je naar de drie monotheïstische godsdiensten (Jodendom, Christendom, Islam) kijkt, kan je er niet omheen: je krijgt te maken met een stichter en met een boek.
In het Jodendom is dat Mozes en, ruw gezegd, het Oude Testament. In het christendom is dat Jezus en het Nieuwe Testament. In de islam is dat Mohammed en de Koran en Hadith.
We kennen de stichters enkel door overlevering en door de boeken. Dat betekent dat we altijd beroep doen op verschillende bronnen, met verschillende accenten.
In elk boek vind je tegenspraken en dus vind je in elk boek ook wel teksten die passen in je betoog.
Het gaat er dus om dat je doorheen de bomen naar het bos blijft kijken. Of nog: dat je op zoek gaat naar de kern van de zaak.
De kern van de zaak zal ook altijd tot uiting komen in de figuur van de stichter. De figuur van de stichter kan je op het spoor zetten van de kern van de boodschap.
Als de stichter een psychopatisch, sadistische moordenaar is, is het weinig waarschijnlijk dat de kern van de boodschap een oproep tot liefde is. Of andersom.
Ik heb het hier nu verder niet meer over het Jodendom.
Laat me tenslotte nog aangeven dat je bij verhalen uit lang vervlogen tijden, nooit zo maar de tijd van toen mag beoordelen vanuit de kennis en overtuigingen van onze tijd.
Voor mij is slavernij totaal verwerpelijk. Maar ik mag mensen uit de tijd van de oude Romeinen niet verwerpelijk vinden omdat ze slaven hadden.
De ethiek is een zaak van voortschrijdend inzicht en groeiende gevoeligheid voor het goede. Ooit zullen sommige overtuigingen van wat ik nu als duidelijk goed beschouw door de nieuwe mensen van dan als duidelijk slecht worden beschouwd.
Het moet allemaal meespelen.
Bij wijze van voorbeeld: ik kan Mohammed niet veroordelen omdat hij slavernij normaal vond. Maar wie nu zijn werkers nog als slaven behandelt – denk aan aannemers hier, of de Saoedi’s bij de bouw van de voetbalinfrastructuur voor het WK – moet de bak in.
Het moet al duidelijk zijn dat ik het niet heb over wat mensen in de loop van geschiedenis gemaakt hebben van de beleving van de boodschap.
Wie bij mij begint over de Inquisitie om daarmee het christendom af te wijzen heeft er al dadelijk gelegen.
Hetzelfde geldt voor wie de verovering van Jerusalem door kalief Omar zou aangrijpen om de islam te bekritiseren.
Waarom ben ik dan toch overtuigd christen en overtuigd tegenstander van de islam ?
Het antwoord ligt in de kern van de boodschap en bij de figuur van de boodschapper.
Mohammed was zowel een godsdienstige boodschapper als een politieke ideoloog die vorm heeft gegeven aan een samenleving (staat). Beiden zijn verweven in zijn leer. De eenheid van godsdienst en staat horen tot de kern van de islam.
De politieke ideoloog was ook een krijgsheer die met militair geweld zijn godsdienstige boodschap en politieke ideologie heeft verspreid met de ambitie om de hele wereld te veroveren. Dat gewelddadig imperialisme hoort bij de kern van de islam.
Het godsbeeld dat Mohammed verkondigde was dat van een almachtige heerser die beschikt over leven en dood naar goeddunken. Dat hoort bij de kern van de islam.
Daarbij past dan ook dat de beleving van de islam bestaat in het navolgen van geboden en regelgeving.
Jezus had totaal geen politieke boodschap. Ik had het er al over in mijn blog van vorige zondag: zijn “Rijk” was niet van deze wereld.
Jezus was gekant tegen geweld.
Het godsbeeld van Jezus wordt het best samengevat door de apostel Johannes: God is Liefde. (1 Joh. 4,8)
De consequentie daarvan is dat het christendom slechts één gebod kent: heb elkander lief. Het christendom kan natuurlijk wel een ethiek inspireren, maar is in zich zelfs geen ethiek.
Ik heb er geen enkel probleem mee dat ooit, in de 7e eeuw, mensen in Arabië zich hebben laten inspireren door Mohammed.
Maar de islam is in de kern van de zaak in onze samenleving, in onze tijd totaal onaanvaardbaar.
Als een moslim met geweld probeert de wereld te veroveren beleeft hij consequent de islam.
Als een christen dat doet, verraadt hij de christelijke boodschap.
Er zijn christenen die enthousiast de boodschap verraden hebben, en er zijn moslims die wanhopig op zoek zijn naar een manier om de kern van de boodschap van Mohammed te verzoenen met ons begrip van menselijkheid. Ik heb een oneindige waardering voor die moslims. Maar ik ben er van overtuigd dat die verzoening gewoon niet mogelijk is.
En zo stoten we dan op een existentieel probleem: hoe verzoen ik als christen mijn plicht om mijn moslimbroeders met liefde tegemoet te treden, met mijn principiële plicht om er voor te pleiten om de islam te schrappen van de lijst van erkende erediensten, waardoor ik mijn moslimbroeder kwets ?
Voor mij gaat de liefde voor mijn broeder boven het principe.
Maar politiekers die “de islam” steunen, moeten toch maar eens goed nadenken. Voor hen is mijn voorraad liefde op.