Logia
Veel heeft Saskia Van den Kieboom niet te vertellen. Toch niet in dit kort artikel. Haar betoog komt er op neer dat mensen niet altijd arm zijn door eigen schuld.
Daarin heeft ze natuurlijk gelijk: de kinderen (en volwassenen) in de mijnen van Oost-Congo die in levensgevaarlijke omstandigheden onbeschermd giftige boel uit de grond schrapen krijgen daarvoor een hongerloon. Ze werken kei-hard, maar zijn tegelijkertijd kei-arm. De winst van hun arbeid gaat naar de belgische grootkapitalisten, verbonden met het belgische koningshuis.
Dat is nu eenmaal eigen aan het kapitalistische systeem dat enkel de winnaars in de concurrentie-strijd beloont.
Het zit ook in de verhouding kapitaal-arbeid: als eigenaar van de productiemiddelen is de kapitalist ook eigenaar van de producten. Niet de werker, maar de kapitalist komt dus met die producten op de markt waar de winst gemaakt wordt. De winst verdwijnt in de zak van de kapitalist en de werker moet het doen met zijn loon. Dat loon wordt bepaald door een andere markt: vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Als er weinig arbeiders zijn, stijgt het loon… Alleen leven er nogal veel mensen op onze planeet en is er de facto, wereldwijd gezien, een overaanbod op de arbeidsmarkt en dus brengt de markt slechts af en toe, beperkt in tijd en op een beperkt gebied een goed loon voort.
En als er toevallig ergens een tekort is aan arbeidskrachten zodat de lonen zouden stijgen, komt er altijd wel een migratiegolf op gang die het aanbod weer overvloedig maakt.
De zich links wanenden hebben nog niet begrepen dat de multiculturele samenleving slechts in schijn een na te streven ethische vooruitgang is: de multiculturele samenleving is een uitvinding van de kapitalisten.
Het enige wat het systeem er toe kan brengen om het loon te laten stijgen is het feit dat die producten ook moeten gekocht en geconsumeerd worden. Daarvoor heb je dan ook weer de werkers nodig. Die moeten dus genoeg loon krijgen om te kunnen kopen wat ze geproduceerd hebben.
Mooi, maar daar tegenover staat dan weer dat de kapitalist door de concurrentie verplicht is om zijn werkvolk zo weinig mogelijk te betalen om zo de maakprijs te drukken en goedkoper op de markt te kunnen komen.
Als je naar het resultaat van heel het spel kijkt, zie je een wereld waarin de overgrote meerderheid van de mensen arm is.
Natuurlijk leidt het kapitalisme tot een grote groei van de productiviteit. Je zou kunnen zeggen dat als er veel brood geproduceerd wordt, toch ook veel mensen te eten hebben. Of: als er veel geproduceerd wordt, zal er weinig armoede zijn. Niet dus. Want armoede daalt als de lonen stijgen, maar als de lonen stijgen, stijgen ook de prijzen en kan de werker in feite dus toch niet meer kopen…
Elke voordeel voor de werker wordt door het systeem finaal toch weer teniet gedaan: de winst gaat naar de kapitalist. En de arme blijft arm.
In belgië wordt er door de overheid sterk ingezet op stijging van de werkzaamheidsgraad. Het aantal mensen dat werkt stijgt dus. Niet snel genoeg, maar het stijgt. Je zou verwachten dat dan de armoedecijfers dalen ?
Dat is toch wat de liberalen en de N-va ons voorhouden: de beste remedie tegen de armoede is meer mensen aan het werk ? Maar neen: tegelijk met meer mensen aan het werk stijgt de armoede. En juist de mensen met meer dan één job die het hardst werken, zijn het armst.
Er is veel te doen over kinderarbeid bij de pakjesbezorgers. Die kinderarbeid wordt georganiseerd door de bezorgers zelf die hun kinderen inzetten om het werk gedaan te krijgen. Er is geen enkel gezin van rijken dat zo hard werkt als het gezin van die pakjesbezorger. Maar hij blijft wel heel zijn leven arm.
Armoede is dus zeker niet altijd eigen schuld of eigen verantwoordelijkheid.
Soms ook wel.
Maar denk je nu echt dat mensen er voor kiezen om lui of onverantwoordelijk te zijn ?
Ik ben er van overtuigd dat luiheid of onverantwoordelijkheid meestal samen gaan met zwakheid. Je kan mensen niet verwijten dat ze zwak zijn.
En niemand, ook de zwakste mens niet, mag arm zijn in een menswaardige samenleving.
Dat er armoede is in onze kapitalistische wereld degradeert dat kapitalisme tot mensonwaardigheid.
Neen, hiermee pleit ik niet voor een hangmat-samenleving.
Zwakken en mensen die om de een of andere reden niet bekwaam zijn om verantwoordelijkheid op te nemen, moeten uit de armoede gehouden worden. Maar dat wil nog niet zeggen dat ze in hun zwakheid of onverantwoordelijkheid moeten gehouden worden.
Het is de taak van de sterken om de zwakken te versterken en de onverantwoordelijken aan te sporen en bekwaam te maken om hun verantwoordelijkheid op te nemen.
Ook de onbekwaamheid om verantwoordelijkheid op te nemen is een soort van armoede. Ook die armoede moet bestreden worden.
Liberalen en N-VA vinden dat je mensen die niet aan het werk zijn moet stimuleren door de werkloosheidsuitkeringen te verminderen en te beperken in de tijd: ze vinden dat je de armoede moet bestrijden door mensen in de armoede te duwen.
Dat systeem zal misschien werken voor enkelen, maar voor de zwakken zal het geen enkel resultaat hebben, want het versterkt hen niet.
Wie naar een menselijke oplossing wil, zal een manier moeten vinden om zwakken en onverantwoordelijken te versterken terwijl ze niét in de armoede zitten, los van de dreiging van armoede, los van een systeem van beloning en straf.
Maar dat is in het kapitalisme niet mogelijk. Concurrentie is in het kapitalisme essentieel voor motivatie en prestatie. Concurrentie is per definitie gericht op beloning en straf.
Een samenleving waarin concurrentie gecultiveerd wordt en nodig is voor vooruitgang, kàn geen echt menselijke samenleving zijn.
De zich links wanenden die strijden tegen armoede door te strijden voor uitkeringen, hebben het nog niet begrepen. Het huidige socialisme brengt fundamenteel niets bij. Het denkt dat solidariteit de oplossing brengt. Niet dus. Een echte linkse streeft naar een samenleving waarin solidariteit niet nodig is.
De zich links wanenden begrijpen het niet. En de kapitalisten willen het niet begrijpen, want zijn zijn de winnaars. Zij gaan lopen met de beloningen.
En dus marcheren we vrolijk fluitend in het donker naar de donkerste tijd: de oorlog, summum van concurrentie.