Ignis
Hoe christendemocratisch is CD&V (nog)?
Verdomme, wie had dat kunnen denken ? Ik ben een cd&v-er.
Neen, ernstig: ik heb het nooit onder stoelen en banken gestoken dat ik personalist ben. Dat ik gelovig christen ben, is ook geen geheim.
Inderdaad: verantwoordelijkheid, solidariteit, subsidiariteit, rentmeesterschap… zijn kernideeën die essentieel zijn. In mijn boek Eutopia probeer ik een evenwicht te vinden tussen respect voor de persoon en het belang van de gemeenschap. Eigenlijk is er geen tegenstelling tussen die twee: een mens kan slechts persoon zijn in een gemeenschap, en een gemeenschap verwordt tot een dictatuur als ze geen recht doet aan de persoon.
Ik stoot hier op een fundamentele kritiek op wat gemeenzaam het communisme wordt genoemd.
Een mens is pas mens (persoon) als hij verantwoordelijkheid neemt voor zichzelf, voor anderen en voor de gemeenschap.
Een gemeenschap is pas gemeenschap als ze iedereen meeneemt en niemand in de steek laat.
Subsidiariteit en het streven naar een zo klein mogelijke, maar voldoende schaalgrootte zijn belangrijk omdat kleine schaalgrootte de nabijheid respecteert die noodzakelijk is voor gemeenschap.
Rentmeesterschap gaat over de verhouding van de mens met de schepping en sluit aan bij de bijbelse visie waarbij de mens wel “heerser” is over de schepping, maar er tegelijkertijd ook voor verantwoordelijk is.
Daartegenover staat het kapitalisme dat niet rentmeestert”, maar uitbuit. Zowel de aarde als de mens.
Ik moet terugkomen op die kleinschaligheid of subsidiariteit. Ik stelde al dat het daarbij gaat om nabijheid. Menselijke nabijheid. De menselijke nabijheid die nodig is voor menswording. Nabijheid die gestalte krijgt in de gemeenschap.
Ik geloof dus niet in de grote gemeenschap. Er loopt nogal wat elitair volk rond dat zich wentelt in het narcisme van de wereldgemeenschap. Dat is een mooie idee, maar de ver-weg-heid van de mens aan de andere kant van de wereld, brengt niets bij tot mijn menswording.
Kijk naar de meeste mensen: eigenlijk leven ze in een klein wereldje. En dat is goed zo.
Ik heb alle respect voor mensen voor wie hun wereld zich beperkt tot hun gezin, de collega’s op het werk en de leden van de hobbyclub. Dat belet geen openheid op de grote wereld. Maar in die kleine wereld is het te doen.
Een en ander leidt dan wel tot anarchisme. Want om het even welke staat heeft dan te veel schaalgrootte om de gemeenschap te kunnen bieden die de mens nodig heeft. Je kan de staat een samenleving noemen, maar als ik marxisten hoor spreken over nationaliseringen waarbij industrie aan de gemeenschap wordt toevertrouwd, steiger ik. Voor mijn part geef je de samenleving verantwoordelijkheid voor de energievoorziening of de productie van vaccins. Maar spreek niet over gemeenschap. Daarmee valt ook elk nationalisme weg dat er op gericht is om de mensen wijs te maken dat hun staat een gemeenschap is.
En ook de notie van volk als gemeenschap houdt geen stand.
De staat bestaat. Maar het is slechts een utilitaire structuur die het samenleven van mensen op een bepaald grondgebied ordent. We hebben nood aan zo weinig mogelijk staat en zoveel mogelijk gemeenschap.
Een mens leeft in meerdere gemeenschappen. Ik heb het al gehad over gezin, vriendenkring, werk, hobby… maar ook bijvoorbeeld religieuze -of zingevingsgemeenschappen kunnen voor mensen belangrijk zijn. In die verschillende gemeenschappen kan hij verschillende aspecten van zijn persoonlijkheid ontwikkelen en beleven.
In die visie wordt de staat dan niet meer een organisatie van individuen, maar van gemeenschappen. En de democratie is niet meer een systeem van vertegenwoordiging van burgers, maar van gemeenschappen waarin die burger tot zijn recht komt, waarbij die gemeenschappen dan tot hun recht komen via de democratie.
Het is binnen die gemeenschappen dat solidariteit wordt georganiseerd.
Het is een van de zwakke punten van onze sociale zekerheid dat ze solidariteit organiseert binnen een structuur (de staat) die geen gemeenschap is. Daardoor valt eigenlijk de basis voor solidariteit (de gemeenschap) weg, en dan krijg je de mentaliteit van de overgrote meerderheid van de bevolking die er op uit is om zoveel mogelijk te profiteren van de sociale zekerheid en er zo weinig mogelijk bij te leggen in de pot. En zo wordt onze zogenaamd sociale samenleving in de feiten een perversie van het socialisme.
Er zit een zwak punt aan heel dit denken. Maar het is fundamenteel en onvermijdelijk.
Elke gemeenschap trekt ook een grens tussen zichzelf en een andere gemeenschap. Als gemeenschappen terugplooien op zichzelf en de andere gemeenschap als een concurrent zien, is er een probleem.
Fundamenteel bestaat er hiervoor geen oplossing. Het probleem op vlak van gemeenschap is gelijk aan dat van het individu dat een ander individu als een concurrent kan zien. Maar zonder een ik, is er geen jij. En enkel wij bestaat niet.
Net zoals voor individuen zal het dus belangrijk zijn om een cultuur te ontwikkelen waarbij gemeenschappen gericht zijn op ontmoeting met andere gemeenschappen.
Ook hier weer zal schaalgrootte een rol spelen: solidariteit vraagt een bepaalde schaalgrootte waarbij de eis van nabijheid kan maken dat een gemeenschap niet de schaalgrootte heeft, nodig voor de organisatie van solidariteit. De oplossing hiervoor bestaat er niet in om de gemeenschap uit te breiden, maar om gemeenschappen te laten samenwerken.
Een en ander heb ik dieper uitgewerkt in mijn boek Eutopia. Je kan het op deze website gratis lezen en/of downloaden, ook in ebookformaat.
Allen daarheen !
Tenslotte: ja, de C van Cd&v is belangrijk. Want alles wat ik hier schrijf is niets anders dan een concretisering van de christelijke visie van een mens die persoonlijk door God wordt geliefd en zelf geroepen wordt tot liefde voor de andere.
Wie wil weten wat ik precies bedoel met het woord God, moet maar wat eerdere blogs op zondag lezen.