Knack
‘Subsidieregister laat zien dat het tijd is voor een kerntakendebat’
Herman Matthijs is een interessante man. Neen, ik bedoel niet voor een vrouw of zo, of voor een weduwe die uit is op geld, maar voor mensen die zich willen informeren met daarbij wat zicht op de achtergrond. Hij durft doordenken. En ook als je het na dat denken niet met hem eens bent, blijft het interessant.
Vandaag kadert hij de subsidiekermis in de vraag naar de kerntaken van de staat.
Nu ga ik tegen alle heilige huisjes van de zich links wanenden trappen en zelfs een aantal liberalen die zich sociaal wanen schofferen: in die zaak ben ik extreem liberaal.
Als de staat niet onvermijdelijk was, zou hij moeten verboden worden.
We moeten naar zo weinig mogelijk staat.
Staat is machtsuitoefening. Ik wil dat er zo weinig mogelijk macht op mij wordt uitgeoefend.
Staat is regelgeving. Ik haat het volgen van regeltjes.
Staat is administratie. Administratie heeft de neiging om zichzelf te bevruchten en uit te groeien tot een waterhoofd en te verworden tot Kafka.
Regelgeving en administratie kweken mensen die zichzelf ontslaan van de plicht tot persoonlijk denken en dat overlaten aan de overheid die het wel beter zal weten, zeker ?
Corona heeft ons geleerd dat de staat het niet beter weet. Het was een festival van specialisten die om de twee weken moesten toegeven dat ze het eigenlijk niet wisten. Maar de staat heeft toch de hele samenleving ondergedompeld in een toestand van onnoemelijk belachelijke regelgeverij tot en met voorschriften over waar we naar het toilet mochten en of we nog wel mochten neuken met ons lief zonder masker. En de mensen slikten dat. Het zal wel: als je van kinds af is voorgehouden dat je mens wordt door regels te volgen, ben je als volwassene tot alles in staat. Alles. Als het maar in een regeltje zit. Denk daar maar even over na.
Weg dus met de staat. Of toch zoveel mogelijk.
De staat wordt veel te veel gemengd met de gemeenschap. De tendens van de staat om van samenleving naar gemeenschap te gaan is de basis van het nationalisme. Welnu, de staat is geen gemeenschap. Het nationalisme is (tenzij in uitzonderlijke omstandigheden) een totaal kunstmatige manier van gemeenschapsvorming. Waardeloos.
“Tous unis” is een scheet van De Croot waarvan Hedebouw vindt dat ze goed riekt (raar om die twee unis te vinden), maar het blijft een scheet.
Ook in een gemeenschap heb je regelgeving.
Maar daar is de sfeer van de regelgeving heel anders, want in een gemeenschap ben je vrijwillig ingetreden en kan je vrijwillig uittreden.
Ja maar, krijsen de zich links wanenden nu: de staat organiseert toch maar de solidariteit ? Welnu, dat is een anomalie, want solidariteit kan enkel als ze bouwt op gemeenschap. De staat is geen gemeenschap en dus is de solidariteit die door de staat wordt georganiseerd, verworden tot een dienstenbureau van de staat aan de burger die probeert om er zoveel mogelijk uit te halen en er zo weinig mogelijk in te steken. Dat is geen solidariteit. Dat is profitariaat.
De kerntaken van de staat zijn simpel: het garanderen van zaken zoals de vrije meningsuiting, van de veiligheid van de burgers door een goed functionerend gerecht met een politie om de rechtsorde te handhaven, en door de aanleg van een efficiënte infrastructuur.
En oh ja: de samenleving/economie moet zo geconstrueerd zijn dat ophoping van rijkdom onmogelijk wordt. Wat nu de kapitaalaccumulatie is, wordt dan rechtstreeks besteed aan een basisinkomen voor alle mensen waardoor hun mensenrechten niet enkel op papier bestaan, maar in werkelijkheid worden omgezet.
Over de nadelen van een basisinkomen als zou het mensen weg houden van werken is al veel gezeverd. Ik ga er hier niet op in. Maar noteer toch maar dat de veiligheid van een basisinkomen mensen zal stimuleren om te ondernemen. Er zal meer ondernomen worden.
Zich links wanenden rukken zich nu de haren uit de lelijke kop: is die zich links wanende Maymarx nu een voorstander van ondernemers geworden ? Ja natuurlijk ! Maar vergeet de context niet: met een basisinkomen.
De strijd tegen armoede zal overbodig zijn, want er is geen armoede meer. Er is geen geld meer nodig voor een sociale zekerheid.
Predik ik nu totale gelijkheid ? Neen, natuurlijk niet. Wie meer of harder werkt, moet ook meer inkomen hebben, dat hem toelaat om “rijkelijker” te leven.
De samenleving zoals ik ze nu schets heeft een groot manco: het blijft een samenleving van individuen.
In principe kan een mens slechts gelukkig zijn in een gemeenschap.
Er ligt nog veel terrein open om gemeenschap te vormen. Ik geef hier slechts één voorbeeld: onderwijs.
Onderwijs is per definitie gebonden aan opvoeding en dus aan mensbeeld.
Als ik niet zo maar totale gelijkheid wil, maar ook de vrijheid om anders te zijn, moet ik aanvaarden dat er verschillende mensbeelden op het grondgebied samen leven. En ieder mensbeeld heeft dus recht op zijn onderwijs.
Voor dat onderwijs kunnen mensen die een mensbeeld delen dus gemeenschappen vormen die onderwijs organiseren. Die gemeenschappen krijgen een organisatiestructuur, geïnspireerd door de coöperatieven.
Eerste principe bij gemeenschap: kleinschaligheid. Gemeenschap vraagt nabijheid. Ontmoeting.
Je krijgt dus een plaatselijke gemeenschap die eigen onderwijs wil organiseren. De kleinschaligheid schiet dan tekort. Daarvoor moeten de kleine coöperatieven dan gaan samenwerken.
Het katholieke onderwijs (voor zover dat nog een mensbeeld heeft) wordt dan een samenwerkingsverband van kleine plaatselijke coöperatieven.
Als je dat bekijkt vanuit de toestand van vandaag lijkt dat onmogelijk: de mensen kunnen toch niet uit eigen zak het onderwijs betalen ? Dat heeft toch subsidies nodig ?
Ja, maar vergeet niet dat er al een basisinkomen is, en dat de mensen het bijkomende inkomen dat ze verwerven door te werken, voor een veel groter deel kunnen besteden aan, bijvoorbeeld, onderwijs. Als de coöperatieve dan ook nog solidariteit organiseert, wordt wél veel mogelijk. Tenslotte komen de subsidies van nu ook maar uit dezelfde bron als het “lidgeld” voor onderwijs dat de mensen gaan betalen in Eutopia. Eigenlijk gaat het over hetzelfde geld. Alleen passeert het niet meer via de staat.
Wat ik hier aanbreng is slechts een aanzet tot denken. In mijn boek Eutopia ga ik er wat dieper op in. Ik wil maar zeggen: er is een alternatief voor het kapitalisme waarin een grotere persoonlijke vrijheid vervat ligt dan in onze huidig liberale orde.
PS Je kan Eutopia op deze website gratis lezen en/of downloaden, ook in ebookformaat onder de rubriek Publicaties.