Categorie: bezinning

Ignis

Kick Bras

Natuurmystiek van Thomas Merton

Thomas Mertonkenner Kick Bras schreef een boek over de natuurmystiek van Merton. Hoe heeft dat zijn eigen kijk op klimaat, duurzaamheid en de natuur veranderd?

Toen we na een vermoeiende bergwandeling de top bereikten zei David, een jonge tochtgenoot, triomferend: “Wij hebben de berg overwonnen !” Hij had het nog niet goed begrepen. Neen, wij hadden de berg niet overwonnen. We hadden ons zelf overwonnen. De berg was vriendelijk geweest en had ons geduld.

De volgende dag overviel er ons tijdens onze tocht totaal onaangekondigd een onweer. In enkele minuten lag de bergtop in een onweerswolk. Het onweer barstte los, niet boven ons, maar rondom ons. Als we onze handen op de grond legden, trokken we die dadelijk terug omdat de berg zelf onder stroom stond. Bij elke bliksemschicht gingen de haren op onze armen rechtstaan. Toen had David het wel begrepen.

In eerdere blogs heb ik al aangegeven hoe de  schepping – de natuur – ons door haar grootheid confronteert met onze kleinheid en ons tot het besef brengt dat we slechts een minuscuul onderdeeltje zijn van een onvatbaar geheel. Door die ervaring opent zich in ons het besef van transcendentie en leidt ons dit zo naar de Godsidee.

Er zijn nogal wat mensen die zonder verder nadenken afhaken als ze het woord God horen. Ze hebben een idee van wat God is en dat idee hebben ze verworpen. Of: vanuit hun idee van god gaan ze op zoek om die god terug te vinden in “het bestaan”. Ze vinden die God niet en dus bestaat hij niet. Lees verder “Natuurmystiek en Anuna”

Kerknet

Piet De Loof

Hemmerechts ontmoet kardinaal: ‘Geloven is geen multiple choice’

Op de boekenbeurs LEES! in Antwerpen ontmoetten kardinaal De Kesel en schrijfster Kristien Hemmerechts elkaar voor het eerst

Er is een tijd geweest dat ik veel respect had voor de de schrijfster Kristien Hemmerechts. Daarna had ik veel misprijzen voor de arrogante betweterige denkster die dacht dat ze vrij dacht; het type dat je wel meer tegenkomt bij mensen die van zichzelf denken dat ze hun vrijheid bevochten hebben en daaruit een soort zelfvertrouwen putten, terwijl ze niet beseffen dat ze het ene onvrije denken hebben ingeruild voor een ander onvrij denken. Je vindt ze bij de gelovigen van het dogma: Scientia vincit tenebras.

Nu dwingt Kristien Hemmerechts weer mijn waardering af, al was het maar omdat ze de bereidheid en bekwaamheid, en nederigheid, heeft gevonden om te veranderen.

En ja, de ene mens heeft al wat meer tijd nodig dan de andere om wat dieper door te dringen in de essentie van ons bestaan. Ik persoonlijk ben daar al redelijk jong in geslaagd. 🙂 Nogal wat mensen komen er nooit toe en blijven een heel leven lang steken in vrolijke oppervlakkigheid. 

Je kan niemand verplichten om gelukkig te worden of te zijn. Je kan het ook niemand leren. Je kan mensen enkel smalle wegeltjes tonen – het gaat nooit via brede wegen – en dan is het aan hen om die keuze te maken tussen zo’n wegje berg op en die autostrade berg af. Dikwijls ben je al blij dat ze het bergpadje willen of kunnen zien.

Maar goed, Hemmerechts heeft het durven zien en is op weg gegaan. Chapeau ! Lees verder “Kristien Hemmerechts weet wat geloven is. En neen, dit is geen spot !”

MO*

Tine Danckaers

Cultuurjournaliste Virginie Platteau debuteert met de kleine filosofie van de stilte

Stilte als mensenrecht: ‘Op een dag wordt zelfs onze rust vermarkt’

Van stoomtreinen tot ronkende motoren in de straat: sinds jaar en dag is ons brein gewend aan een niet aflatende ruis, het geluid van de vooruitgang. Net daarom hebben we zo’n tegenstrijdige relatie met de stilte, meent cultuurjournaliste Virginie Platteau in haar debuut. Stilte past niet in de wereld van winst, houdt ze op geheel eigen wijze een filosofisch pleidooi voor degrowth. ‘We weigeren, letterlijk, om gas terug te nemen.

Vandaag vieren christenen Allerheiligen. Maar geen nood: dit wordt geen zondagse bezinning, want het is vandaag maandag.

Alhoewel, het thema stilte is natuurlijk ook wel verbonden met religie. Je kan stilte losmaken van godsdienst maar niet van religie. 

Moet ik voor nieuwe lezers toch nog maar even uitleggen welk onderscheid ik maak tussen godsdienst en religie ? Ik heb het in eerdere blogs al uitgebreid gedaan, maar goed, heel kort: bij godsdienst komt er uitdrukkelijk een God in beeld, en ontstaat een spel van dienst van de mens aan God, of van God aan de mens. Het is maar zoals je het bekijkt. Bij religie gaat het over een diep aanvoelen van allesomvattende verbondenheid dat leidt tot verwondering en bewondering en een besef van eigen kleinheid tegenover het “al”, maar ook tot besef van de verbondenheid van mensen onderling. Anders dan godsdienst is religie daarin per definitie ook een fundamenteel humanisme. Voor de liefhebbers: de kernboodschap van het christendom (niet wat, bijvoorbeeld de katholieke kerk er van gemaakt heeft), is eigenlijk een humanisme. De islam is een godsdienst. Maar daar gaat het hier niet over. Lees verder “Stilte is een mensenrecht”

Neen, natuurlijk is mijn titel niet helemaal juist. Hij is zelfs heel veel niet helemaal juist. Maar toch: God is zoals een virus in die zin dat hij niet kan leven zonder de mens. Hij is een parasiet.

Maar er zijn twee grote verschillen: hij dringt zich niet op. Hij vraagt mij heel beleefd fluisterend toestemming om in mij tot leven te komen. Als de mensen hem niet aanvaarden, kan hij niet leven onder de mensen. Alhoewel. Maar dat is voor zo dadelijk.

Het andere verschil ? Hij maakt niet ziek, maar gezond. Hij verzwakt niet, maar versterkt.

Maar waarover hebben we het als we over God spreken ?

God is iets dat meer is dan iemand. Het is iets wat de mens overstijgt. Maar als hij meer is dan iemand, kan ik hem niet “iets” noemen. Van de andere kant is dat “meer dan iemand” ook iets 🙂 wat ik niet kan bevatten. Ik geef het dan maar de naam God. Maar als ik over die God wil spreken schieten woordjes zoals hij en hem eigenlijk tekort, want zij slaan op “iemand”. Het probleem is dat ik geen voornaamwoorden heb die dat meer dan iemand uitdrukken. Dus dan toch maar “hij” of “hem ? Weet je wat ? Ik maak er voortaan hij+ van, ook al schiet ook dat nog tekort en zou ik daar een oneindig aantal plussen moeten bijvoegen. Lees verder “God is een virus”

Ignis

Guido Dierickx

Wat te verwachten van de ‘iPhone-generatie’?

Professor Jean Twenge doet onderzoek naar jongeren die opgroeiden tussen 1995 en 2018. In het tijdperk van smartphone en sociale media. Welke gevolgen heeft dat

Het onderzoek van Jean Twenge leidt tot een verpletterende conclusie: van deze millenial-generatie moeten we niets meer verwachten.

De smartphone als middel tot verbinding ? Laat me niet lachen: wie dat gelooft heeft zich laten inpakken door zowat de smerigste reclame die er is.

Als ik overal in gezelschap, op een terrasje, op een familiefeestje, plots mensen naar hun foon zie happen, zie ik verbondenheid verbroken worden voor een andere verbinding die veel oppervlakkiger en eigenlijk totaal nietsbetekenend is. De foon verbindt niet. Hij scheidt.

Het erge: je krijgt het dat snottersvolk niet uitgelegd omdat het het niet wil begrijpen. Verslaafden willen niet weten dat ze verslaafd zijn.

En ja, je krijgt dus ziekelijke individualisering: mensen die tevreden zijn met niets en niet meer openstaan voor waardevol samenzijn.

Het kan niet anders of dat weegt op relaties.

Schrijf maar op dat heel de LBTQI+manie er mee te maken heeft. En de VRT doet daar aan mee met acties zoals die van: “je mag zijn wie je bent”. Ook dat is individualisering. Als je dan hoort dat je mag zijn wie je bent omdat je het recht hebt om een kort rokje te dragen, wordt het helemaal absurd. Als de eis om een lange rok te dragen je je eigenheid afneemt, héb je geen eigenheid. Overigens geldt dat ook voor de hoofddoek. In een andere context wil ik ook anders spreken over de hoofddoek. Lees verder “De millenials, verloren generatie ?”

Berne

Henk-Jan Hoefman

Mensen blij maken als roeping

In 1886 hebben de Norbertijnen van de Abdij van Berne het gymnasium opgericht. Tot op de dag van vandaag – nu onder de naam Bernrode – is de school voor leerlingen het voorportaal van hun rol in de samenleving. Duizenden alumni zijn ‘tot elk goed werk bereid’, zoals de broeders dat zo mooi zeggen. In deze serie spreken we enkele oud-leerlingen over hun levenslijnen en levenslessen. Wat zijn hun betekenisvolle belevenissen in hun persoonlijke en professionele ontwikkeling?

Je kan in dit artikel natuurlijk reclame terugvinden voor het gymnasium van Berne, een kloosterschool. Waarschijnlijk is het een goede school die ook wel haar mindere kanten zal hebben.

Het woord God komt hier niet in voor. De interviewer heeft het één maal over “Onze-Lieve-Heer” en doet zijn best om daardoor toch een licht religieus sausje over het Aukje-verhaal te gieten. Zelf doet ze daar niet aan mee.

Waarom wil ik dan op deze blog op zondag toch ingaan op dit verhaal ?

De avonturierster Aukje interesseert me hier niet. Avonturen lijken interessant, maar op zich is het leven van iemand die een volkomen rustig en “normaal” leven leidt even interessant als je wat meer in de diepte duikt.

Het verhaal is wél interessant omdat Aukje doorheen haar avontuurlijk leven tot ervaringen komt die je religieus kan noemen, ook als benoemt ze die zelf niet zo, en legt ze niet het verband tussen die ervaringen en God. Toch is dat verband er.

In mijn vorige blog heb ik het gehad over de schepping als overstijgend geheel waar ik een petieterig deeltje van ben. En ik heb geloven gedefinieerd als aanvaarding van dat overstijgende. Die aanvaarding is een religieuze act. Want aanvaarding is meer dan enkel vast stellen. Aanvaarding van de overstijging is niet passief, maar actief: ze verandert mijn manier van in het leven staan; van kijken naar de wereld rondom mij. In het leven van Aukje heeft de schoonheid van de schepping haar geholpen om zichzelf te overstijgen; om in zichzelf onvermoede krachten te vinden. Heeft ze zonder het zo te benoemen God ontmoet ? Lees verder “Zal ik het kunnen ?”

Ignis

Rik Torfs

Geloof jij al in God?

Nee, die vraag stelt men niet, men vraagt: geloof jij nog in God. Rik Torfs merkt dat geloven tot prestigeverlies leidt. De doorsnee cultuurdrager is immers seculier. Waarom

Rik Torfs borduurt hier wat met de woorden “al” en “nog”. Hij weet zelf ook wel dat er nog veel meer over te zeggen is.

Maar dat geloven, waar gaat dat eigenlijk over ?

Geloven kan geen ingewikkelde zaak zijn, want de mensheid is er van doordrongen. Ik ben bijna zo ver in mijn denken dat ik tijden van decadentie ga laten samenvallen met tijden van ongeloof. Zoals vandaag. Daarmee heb ik niet gezegd dat iedere ongelovige decadent is.

Ik stel het dus ook simpel: geloven is aanvaarden dat ik niet de Hoogste ben.

Er zijn mensen die problemen hebben met dat “de” en wel meewillen als er “het” zou staan. Maar vermits ik iemand ben, heb ik het ook over de Hoogste als iemand. Of liever: als “iets” dat op zijn minst iemand is, want eigenlijk is het meer dan iemand, anders zou het niet hoger zijn. Maar ik heb geen aangepast lidwoord of voornaamwoord voor het woord God, en dus schrijf ik maar “de” Hoogste, en “Hij”. Lees verder “Geloof jij in God ?”

Ignis

 Willem Lemmens

Mystica Simone Weil: ‘De enige grote geest van haar tijd’

Wat kunnen wij stellen tegenover het kwaad? Simone Weil formuleerde een antwoord: geef je over aan het absoluut goede (God) – en daarin ging zij wel erg ver

Mystici roepen vragen op. Ze denken zelf misschien dat ze eerst en vooral vragen oproepen over God, maar nuchtere mensen stellen zich eerst en vooral vragen over de gemoedstoestand, over de psychologie van die rare mensen. Voor mijn part herkent een psycholoog er hysterie.

Er is een tijd geweest dat dit genoeg was voor mij om ze nogal belachelijk te vinden en alle interesse weg te nemen.

Nu ben ik ouder en wijzer geworden – althans dat denk ik van mezelf. Misschien herkent een psycholoog hier wel arrogantie in.

Nu doe ik bij de idee van hysterie bij een mysticus, een Mitterandje: “et alors ? “

Wat er psychologisch bij die mensen gebeurt als ze een mystieke ervaring hebben, is vanuit het standpunt van de “normale” gelovige niet interessant.

Een normale gelovige is iemand die gelooft, maar heel zijn leven op zoek blijft naar wat hij eigenlijk gelooft. Want hij gelooft in God, en die is onkenbaar. Wie zeker is van zijn geloof, is géén gelovige. Hij zoekt niet meer. Wie niet meer zoekt, blijft arm. Geestelijk arm. Lees verder “Raar volk, die mystici. Kunnen we er iets van leren ?”

Kerknet

Lieve Wouters

Rector UGent Rik Van de Walle: ‘Iedereen zou Bijbel moeten lezen’

Een Facebookpost van de Gentse rector Rik Van de Walle trok onze aandacht. Hij had de hele Bijbel uitgelezen (en bleef toch vrijmetselaar). Einde van een bijzondere reis, zo liet Rik Van de Walle weten op Facebook. Van Genesis tot Apocalyps. 2.000 bladzijden. 70 uur lezen. Gelovigen, niet-gelovigen, christenen, niet-christenen: ik kan eenieder zo’n bijbel-odyssee aanbevelen. En ja, het is een vrijmetselaar die het zegt. Vindt u dat vreemd? Ik niet

Ja, het is waar: ik heb een diepe minachting voor nogal wat atheïsten. Niet omdat ze atheïst zijn, maar om de manier waarop. Met “nogal wat”, geef ik aan dat er ook anderen zijn.

Ik heb een goede vriend, socialist, en overtuigd atheïst, ooit lid van het Humanistisch Verbond, maar er uit gestapt omwille van een vorm van fundamentalisme en agressiviteit tegen religie die hij niet vond kunnen vanuit zijn humanistisch atheïsme. Het is die kliek waartegen ik me afzet.

Rik Van de Walle is een man die mijn respect afdwingt.

Zijn verhaal lijkt me dubbel. Hij begint als gelovige, maar in zijn groei naar volwassenheid zet hij zich af tegen dat geloof. Dat is de eerste stap. Van daaruit zet hij een tweede stap naar het atheïsme.

Als ik mijn eigen evolutie bekijk, ga ik met hem mee in zijn eerste stap. Maar ik verhuis niet naar het atheïsme, maar naar een uitpuring van het geloof. Althans: dat uitpuren probeer ik.

In het proces van zich afzetten speelt de katholieke kerk een cruciale rol. Ik ben het eens met de kritiek van Van de Walle als hij het heeft over dogma’s, onfeilbaarheid van de paus, krampachtigheid in ethische vraagstukken, en regelgeving. Voeg daar voor mijn part ook nog maar machtsgebruik aan toe. Merk op dat ik het niet heb over machtsmisbruik, maar gebruik. Lees verder “Naar de kern van de zaak”

Logia

Hans Geybels: ‘Geluk is niet iets dat je zelf kan construeren, het wordt aangereikt door anderen’

Heel wat mensen in de kringen waarin ik me beweeg werden aangenaam verrast door het toch wel uitzonderlijke interview met Kristien Hemmerechts in Knack van deze week

Hans Geybels wijst terecht op het manco van yoga en mindfulness. Ik weet niet of hij met opzet enkel yoga vernoemt en boeddhisme vermijdt. Maar wat er ook van zij: Hans heeft gelijk: bij yoga en mindfulness gaat het om mij.

Natuurlijk zal ook, in bijvoorbeeld mindfulness, geïnspireerd door het boeddhisme, de andere aan bod komen en we worden aangezet om goed te zijn voor de andere, vriendelijk te zijn…  Op zich is daar natuurlijk niets op tegen. Integendeel. En als de technieken van yoga en mindfulness ons helpen om bekwaam te worden voor de beleving van deze houdingen, zijn ze waardevol.

Maar als je ze ziet als een middel om gelukkig te worden, ontbreekt er iets.

Bij mindfulness is de vriendelijkheid bedoeld om bij anderen vriendelijkheid uit te lokken en zo onaangename en lijden veroorzakende ruzie te voorkomen. Als dat lijden er toch komt, proberen “de Oosterse technieken” om de mens te helpen om “los te laten”. Ja, dat werkt. Voor mij niets op tegen. Ik probeer zelf om bewust “los te laten”. Maar het blijft gaan om mij en mijn geluk. Om het met de woorden van Hans te zeggen: het is een poging om mijn geluk te construeren.

Maar wat is geluk eigenlijk ? Wat is menselijk geluk? Lees verder “Hoe wordt een mens gelukkig ?”