Zinvol leven, angst en geloof

Trouw (Nl)

Hans Alma

Wat is angst eigenlijk? ‘De prijs voor een zinvol leven’

Het zijn bange tijden, zeggen we, maar misschien geldt dat voor alle tijden. En wat is angst eigenlijk? ‘Ik zie de angst ook als een voorwaarde om de intensiteit van het leven te kunnen ervaren’, zegt Hans Alma in de laatste aflevering van deze reeks

Eigenlijk zou ik geen commentaar moeten geven bij deze filosofische bespiegeling van Hans Alma. Aan de eruditie en diepgang van de echte filosoof heb ik niets toe te voegen. Dus, liever lezer, lees de tekst van Alma, laat die tot je doordringen en vergeef me dat ik mezelf eraan hang.

Ik ga dus niet mee filosoferen met Alma over angst en zin, over leven en dood. Maar sta me toe om op te merken dat ik er niet gelukkig mee ben als er in het algemeen over religie wordt gesproken en daarbij het christendom gewoon tot de religies wordt gerekend.

Als ik atheïsten bezig hoor over religie en de kritiek lees van de mensen die religie laten samenvallen met onderdrukking, oorlogen, en – inderdaad – angst, dan ben ik het daarmee eens.

In religie erkennen mensen goden – één god – als machten die over hen heersen en proberen ze om die machten gunstig te stemmen. Daar zit het element onderwerping in ingebakken, en dus ook de onderwerping aan de mensen die pretenderen om in de naam van die goden te spreken. Op dat ogenblik wordt religie niet meer enkel een persoonlijk gegeven, maar ook maatschappelijk en politiek. En begint de rotzooi. Lees verder “Zinvol leven, angst en geloof”

Over Christelijk nationalisme en de wereld van de primitieven

Streven

John Alonzo Dick

Christelijk nationalisme: een theologische bemerking

Al snel zullen we weten wie de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 heeft gewonnen. Tot dusver heeft deze verkiezingscampagne in de Verenigde Staten alle historische records gebroken in het bevorderen van polarisatie, geweld, en misleidende retoriek. Het is met zekerheid de meest chaotische campagne in de Amerikaanse geschiedenis, met de grootste gevolgen

Je kan het ontstaan van religie situeren bij dieren die zelfbewustzijn verwierven en de overtuiging dat er krachten zijn die hen overheersen. Dat dier wordt dan mens. Die mens gaat pogen om die krachten te manipuleren; om ze gunstig te stemmen om zo onheil af te weren. Daarvoor dienen offers. Naast de mens ontstaan zo ook de goden. Het is onvermijdelijk dat de mens “ervaart” dat er handelingen zijn die de goden gunstig stemmen of, andersom, kwaad maken. Er komen geboden en verboden. Machthebbers zien al snel de opportuniteit: als ze de mensen naar hun pijpen willen laten dansen, is het handig om daarbij beroep te doen op de goden. Als god gezegd heeft dat iets moet gebeuren, moet de machthebber het niet meer zeggen. Hij moet er enkel op wijzen dat god het gezegd heeft. De mens manipuleert de goden (of probeert dat), en de machthebber manipuleert de mensen en gebruikt daarvoor de goden. Lees verder “Over Christelijk nationalisme en de wereld van de primitieven”

Zijn homo’s zondaars ? Ja, natuurlijk ! Maar…

Trouw ( Nl )

Maaike van Houten

Samuel Lee’s hartekreet om homo’s te accepteren in de kerk weegt zwaar, maar ligt ook gevoelig

De pijn die kerken homoseksuelen hebben aangedaan willen ze wel erkennen, maar het pleidooi van Samuel Lee hen volledig te accepteren ligt in behoudende en pinksterkerken nog heel gevoelig

Dat gedoe van schuld bekennen en vergiffenis vragen, ligt me niet. Het ontkent het verloop van de geschiedenis. Het thema homoseksualiteit was voor mij onbestaande tot een leraar godsdienst het ter sprake bracht met de stelling dat homoseksualiteit geen misdaad was, maar een ziekte. Dat was een uiterst progressieve stelling die hem veel kritiek opleverde van zijn collega’s priester-leraars. Moet ik me nu verontschuldigen omdat ik toen progressief dacht ? Lees verder “Zijn homo’s zondaars ? Ja, natuurlijk ! Maar…”

God heeft geen baard !

Logia

Willy Bombeek

‘Voor wie stemt God in de Amerikaanse presidentsverkiezingen?’

Hoe komt het dat partijpolitieke programma’s in België zo goed als niets zeggen over godsdienst? In de Verenigde Staten moet de eerste politicus die niets zegt over God nog geboren worden.

Laat me maar dadelijk beginnen met de titel van dit artikel. Voor wie stemt God ? God stemt niet. De verkiezingen in de VS interesseren hem geen barst. Overigens geldt dat ook voor de verkiezingen elders in de wereld; en bij uitbreiding: voor alles wat er op deze planeet gebeurt. Lang geleden, ergens in de tijd van het Aards Paradijs heeft God zijn handen van deze wereld afgetrokken. Het is natuurlijk mogelijk dat hij van hierboven nog af en toe een blik werpt op deze planeet. Maar het kan niet anders dan dat hij dan in tranen uitbarst en zich voorneemt om nooit meer te kijken. Hoeveel mega-anna al doet de mens alsof hij probeert om van Gods schepping iets fatsoenlijks te maken ? Zelfs de meest vasthoudende God met de langste eeuwigheid voor zich, kan niet anders dan moedeloos de hoop opgegeven hebben. Het had zo mooi kunnen zijn, maar de mens heeft de boel grondig verkloot. En er is geen enkel teken dat er ooit beterschap zal komen. Als je de liefdevolle God van de christenen als een persoon wil voorstellen, is het enige mogelijke beeld dat van een wenende God. Misschien moeten we ons God voorstellen zoals op het beroemde schilderij de Schreeuw van Evrard Munch.  Lees verder “God heeft geen baard !”

Over goed doen en olifanten

Trouw ( Nl )

Peter Henk Steenhuis

Interview Jabik Veenbaas en Willem Visser

Het goede doen ? Kijk naar jezelf met de blik van aan buitenstaander

Wat zet ons aan tot deugdzaam gedrag? Die vraag staat centraal in het net vertaalde standaardwerk ‘De theorie over morele gevoelens’ van de Schotse verlichtingsfilosoof Adam Smith. Aan de hand van hun favoriete passages beantwoorden inleider Jabik Veenbaas en vertaler Willem Visser deze vraag

Ja, waarom eigenlijk probeert een mens het goede te doen ? Ik ga er hier maar van uit dat inderdaad ieder “normaal” mens streeft naar deugdzaamheid. Vraag me nu niet wat “normaal” is.

Je kan de vraag beantwoorden door de mens te zien als wat hij oorspronkelijk is: een kuddedier. Een dier dat in een kudde geboren wordt leert al snel welk gedrag de kudde verwacht: wat mag en niet mag. Dat valt nog niet samen met het goede als je dit begrijpt als goed zijn voor anderen. Daarvoor moet je de kudde ook zien als een groep die zichzelf in stand probeert te houden. Het overlevingsinstinct dat in groep beleefd wordt. De kudde zal er dus alles aan doen om het leven van ieder lid van de kudde te beschermen en te verdedigen. Daarin ligt de kiem voor medelijden en inzet voor anderen. Lees verder “Over goed doen en olifanten”

Fratelli Tutti

Kerknet

4 kerkelijke waarnemers over de nieuwe sociale encycliek

Bisschop Lode Van Hecke, Ellen Van Stichel (expert sociaal denken van de kerk), Wim Vandewiele (Pax Christi) en Catherine De Ryck (Missio) reageren

Wie af en toe mijn blogs leest, weet al dat ik niet zo maar houd van de kerk – om het zacht uit te drukken. Ze is en blijft de hoer van de geschiedenis.

Nu heb ik geen ervaring met hoeren. Maar ik heb een priester gekend die een hoer als vriendin had. En hij beweerde bij hoog en laag dat er ook goede hoeren zijn. Overigens was hij ook een goed priester. Zeldzaam in dat ras. Lees verder “Fratelli Tutti”

Duiven schijten

Kerknet

Peter Malfliet

Nieuw glasraam in Sint-Baafskathedraal: explosie van kleuren

Bezoekers van de Sint-Baafskathedraal in Gent kunnen sedert enkele dagen een nieuw monumentaal glasraam bewonderen (tweede zijkapel rechts). Het glasraam werd mogelijk dankzij een schenking aan de kathedrale kerkfabriek. Het ontwerp is van kunstenaar Harold Van de Perre uit Dendermonde. Het werd gerealiseerd door het atelier Oidtmann uit Linnich (Duitsland)

Ok, dit artikel is van 2018. Het woord nieuw in de titel is nu dus niet meer echt van toepassing. Maar ik krijg dit nu pas onder ogen, en het lijkt me toch wel de moeite waard om er de aandacht op te vestigen.

Ik wil het hier niet hebben over de artistieke waarde. Dat laat ik aan slimmere mensen over. Ik denk gewoon na over wat ik zie.

In de detailfoto bij de titel zien we Paus Franciscus, Franciscus van Assisi en de Duif, symbool van vrede en van de Heilige Geest.

Over de Heilige Geest heb ik niets te zeggen. Ik weet niet wat dat is. Ja, ze hebben me geleerd dat dat Gods kracht is die werkzaam is in de schepping. Maar er is toch iets mis met die zogezegde kracht van God, zeker als het gaat over de mens in die schepping. Als ik terugdenk aan de holocaust, dan heb ik echt wel een probleem met die kracht. Ofwel had ze op het verkeerde moment vakantie genomen, ofwel is ze niet zo krachtig als ze zou moeten zijn. Een dipje ? Ik denk dat ze er gewoon niet is. Lees verder “Duiven schijten”

Mijn vrouw begrijpt me niet

Doorbraak

Jurgen Pieters

De troost van de filosoof en het verlangen van de dichter

Op 10 mei 1637 verliest de Nederlandse dichter-diplomaat Constantijn Huygens zijn vrouw. Uit zijn in het Latijn geschreven dagboek weten we dat Suzanna Van Baerle die dag om half zes in de namiddag het leven liet. Een week later neemt Huygens samen met zijn vijf kinderen zijn intrek in het nieuwe huis op het Plein in Den Haag waarvan zijn echtgenote de bouw persoonlijk had overzien. ‘Helaas’, zo lezen we in het dagboek, ‘zonder mijn duifje’ — ‘sine mea turture’

Verlangen naar een geliefde kan geen liefde zijn. Het is ik-gericht.

Daarmee heb ik niet per definitie iets verkeerds gezegd over dat verlangen. Ja, het is egocentrisch. Maar dit is de natuur der dingen: wij worden puur egocentrisch geboren. Het is pas fout als we ook puur egocentrisch sterven. Maar je zou dus kunnen stellen dat het egocentrisme de afstootplank is vanwaar we kunnen springen naar de liefde. De wetenschapper zal nu dadelijk wijzen op de wet van de zwaartekracht: we kunnen niet blijven hangen in de liefde. Vroeg of laat vallen we terug op onze egocentrische kont. Lees verder “Mijn vrouw begrijpt me niet”

Het moderne stoïcisme is hip

Trouw (Nl)

Laura Molenaar

De stoa is populairder dan ooit; zo leef je als een stoïcijn

Het ‘moderne stoïcisme’ is overgewaaid van Amerika naar Nederland en is tijdens corona populairder dan ooit. Waarom proberen mensen tweeduizend jaar na dato stoïcijns te leven? En hoe doe je dat, antieke filosofie toepassen in het hier en nu

Ik heb het wel voor het stoïcisme. Ik heb het heel mijn leven toegepast. Niet altijd genoeg. En gelukkig niet enkel het stoïcisme.

Je kan het stoïcisme situeren bij het boeddhisme en religie. Alle drie zoeken ze naar een manier om om te gaan met het lijden. Daarbij is het stoïcisme de a-religieuze variant. Het boeddhisme is niet strikt religie, maar heeft er wel kenmerken van, en is voor mijn part een tussenvorm.

De omgang met het lijden kadert in de vraag naar het geluk. En daar wringt het schoentje.

We worden in deze tijd overstelpt met literatuur die ons zou moeten helpen om gelukkig te worden. Esoterische zweverij, mindfulness, stoïcisme… zelfs de belachelijke dagelijkse goede daad van de scouts komt terug bovendrijven.

Ze gaan uit van – en verspreiden de idee dat een mens gelukkig moet zijn. Nu is dat natuurlijk wel zo. Maar tegelijkertijd houdt dat ook in dat de mens moet streven naar geluk. En dat is niet zo. Lees verder “Het moderne stoïcisme is hip”

Het feest van de feministen

Knak

Katrien Huysentruyt

Boek eens een bedevaart: pelgrimstochten zijn nieuwste reistrend

Op zoek naar een hippe vakantie? Boek eens een bedevaart. Onthaastend, traag, authentiek en door de natuur: de road trip avant la lettre past helemaal bij de hedendaagse sociale en recreatieve tendensen

Velen van ons kennen ondertussen al wel iemand die de camino naar Compostella heeft gedaan, of althans een gedeelte er van. Nog niet zo lang geleden heb ik nog gesproken met zo iemand. En ik was ontgoocheld: hij was nog altijd dezelfde negatieve, pessimistische nurk. Verwacht dus geen wonderen. Maar het was natuurlijk wel wonderlijk dat precies die man op tocht wilde. Had ik nooit gedacht. Lees verder “Het feest van de feministen”