Categorie: politieke filosofie

Doorbraak

Denktank Eleni

Bedenkingen bij Glasgow

We weten bij het schrijven van dit stuk nog niet wat de uitkomst van de conferentie zal zijn, maar in het kader van het Klimaatverdrag van Parijs had de Europese Unie zich er al toe verbonden om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Volgens het Internationaal Energie Agentschap moet 35% van de nodige emissiereductie komen van technologieën, die momenteel alleen als prototype bestaan of zich nog in het demonstratiestadium bevinden. Rekening houdende met de lange levensduur van vele technologieën betekent dit dat het komende decennium cruciaal zal zijn, indien we tegen een redelijke economische kost koolstofneutraal willen worden tegen 2050

ELENI: ‘Ecologisch, Liberaal en Nieuwe Ideeën…

Ok, als ik “liberaal” lees, heb ik als linkse mens al de neiging om af te haken. Dat is natuurlijk fout. Zelfs de stomste mens kan wel eens iets verstandigs zeggen, en dan is het goed om daarnaar te luisteren.

Maar waar het om gaat: het is niet omdat ik links ben dat ik tegen technologische vooruitgang ben. Integendeel. We zullen de armoede en de opwarming niet uit de wereld helpen zonder technologische vooruitgang.

Ik heb hier al vele malen betoogd dat er binnen een kapitalistische groei geen oplossing mogelijk is voor het klimaatprobleem. Maar op zich heb ik niets tegen groei. Het gaat om de kapitalistische groei; een groei die samen gaat met winst binnen een systeem waarin zoveel mogelijk winst een doel op zich is en door het concurrentiestysteem de kapitalist zelfs moét streven om méér winst te maken dan zijn concurrent, want enkel zo kan hij werken aan de schaalvergroting,  nodig om die concurrent te verslaan.

Daarbij is de technologische groei iets heel anders dan economisch groei. Technologische vooruitgang kan gericht zijn op productieverhoging, productieversnelling, onkostenvermindering… Maar nieuwe technologieën kunnen ook gericht zijn op vooruitgang op gebied van comfort en welzijn, medisch, didactisch… En wat kan ik daar als linkse mens op tegen hebben ? Lees verder “Ondernemen, technologische vernieuwing en links”

MO*

Alma De Walsche

Nieuwe theaterdialoog brengt Rosa Luxemburg en Hannah Arendt samen

Schrijfster Joke J. Hermsen: ‘Als ik kijk naar de huidige politieke komedie, denk ik: zo gaan we niets veranderen’

Kunnen we de democratie vernieuwen? En wie nemen we dan als gids? Die vragen staan centraal in de nieuwe theaterdialoog van schrijfster en filosofe Joke J. Hermsen: Rosa & Hannah, de (on)mogelijke revolutie. Daarin voeren de politiek bevlogen denksters Rosa Luxemburg en Hannah Arendt een pittige discussie over vrijheid en rechtvaardigheid, over politiek en geweld. ‘Ik wou op zoek gaan naar de complexiteit binnen het progressieve, linkse kamp.’

Even de zaken op een rijtje zetten. Ik breng hier basisideeën samen die in vorige blogs al meer expliciet behandeld zijn.

Maar voor een goed begrip vooraf toch dit:

kapitaal en kapitalist vallen niet samen, net zoals arbeid en arbeider niet samen vallen. Het kapitaal is een begrip binnen het systeem dat staat tegenover arbeid. Hetzelfde geldt voor de arbeid. Iets kan binnen het systeem goed zijn voor de arbeid, maar slecht voor bepaalde kapitalisten… Geef in wat volgt dus aandacht voor dit onderscheid.

Het kapitalisme is een economisch systeem, gekenmerkt door concurrentie als motor en winst als doel. Zowel productiemiddelen als producten zijn eigendom van de kapitalist waardoor de winst naar deze kapitalist gaat. Dit leidt naar ongelijke verdeeldheid van bezit. Door de concurrentie ontstaat een pyramidale structuur waarin tenslotte steeds meer winst naar steeds minder bezitters gaat. (De gouden medaille op de olympische spelen. Gates, Bezos, Branson.) Lees verder “De enige weg”

Vandaag maak ik het me gemakkelijk om aan mijn 1000 woorden te geraken, en begin ik met een lang citaat:

Het fascisme leek na de Eerste Wereldoorlog volkomen onverwacht uit de lucht te komen vallen, maar dat was niet zo; het had een lange ontstaansgeschiedenis. Na de Eerste Wereldoorlog was de westerse wereld voorgoed veranderd. Eeuwenoude keizerrijken als Oostenrijk-Hongarije, Duitsland, Rusland en het Ottomaanse Rijk verdwenen als sneeuw voor de zon, geheel nieuwe staten als Tsjecho-Slowakije, Joegoslavië en Oostenrijk kwamen op de tekentafel tot stand. Als vaststaand ervaren landsgrenzen werden uitgegumd en opnieuw vastgesteld waardoor velen hun nationaliteit gewijzigd zagen worden, waarbij met nationale en etnische sentimenten nauwelijks tot geen rekening werd gehouden. Politieke stabiliteit werd ingeruild voor onzekerheid, burgeroorlog en revolutie. Sommige landen kregen hyperinflatie te verduren. Het wijd verspreide geloof in continue materiële vooruitgang, dat na de Franse Revolutie en de Industriële Revolutie het denken beheerste, boette langzaam maar zeker aan kracht in vanaf 1890. Lees verder “Is de opkomst van een nieuw fascisme mogelijk ?”

Uitpers

Freddy De Pauw

Italiaanse (neo-)fascisten in het strijdperk

In enkele Italiaanse steden en gemeenten heeft zondag en maandag de tweede ronde plaats van de gemeenteraadsverkiezingen. De eerste ronde viel globaal genomen tegen voor rechts, maar binnen dat rechtse blok deden de erfgenamen van het fascisme, Fratelli d’Italia, beter dan de bondgenoten van de Lega en Forza Italia

Is dit een verontrustend bericht ? Of denk je: “Och die Italianen… Vlaanderen is Italië niet ! “ Gezien de vorige verkiezingsuitslag en de peilingen, zou ik dat toch niet zo maar durven stellen.

Er zijn mensen die belgië in stand willen houden omdat het linkse Wallonië een tegengewicht zou vormen tegen het mogelijk fascistische Vlaanderen. Maar ik zou daar toch niet echt gerust in zijn, want in Wallonië leeft het fascistische gedachtengoed zeker zo sterk als in Vlaanderen, of in ieder geval sterker dan gedacht wordt. Alleen krijgt het er geen vertaling in een politieke partij omdat de PS met haar perversie van het socialisme nu eenmaal de kiezers aan zich gebonden heeft. Maar de PS laat van haar pluimen en wordt opgejaagd door de Waalse PVDA. Het zou dan wel eens cynisch kunnen uitdraaien: precies door het succes van de PVDA zouden die fascistische kiezers kunnen losgeweekt worden van de PS en doordat ze niet dezelfde eigen-belang-binding zullen hebben met de PVDA als met de PS, zou dat de weg kunnen openen voor een echte fascistische partij in Wallonië. Voor een cynicus zou dit een ideaal scenario zijn: de PVDA als wegbereider voor de fascisten. Neen, ik vind het niet grappig. Lees verder “Wat met het fascisme ?”

Doorbraak

David Geens

Dick Timmer: ‘Er zijn argumenten genoeg voor een rijkdomsgrens’

In deze aflevering van Doorbraak Radio sprak David Geens met politiek filosoof Dick Timmer, die net gepromoveerd is aan de Universiteit van Utrecht met een proefschrift over rijkdom

Op zich is het natuurlijk logisch: als er een minimuminkomen is, moet er ook een maximuminkomen zijn. 

Wie de puntjes op de i wil zetten, en het onderscheid wil maken tussen inkomen en vermogen, mag van mij ook zeggen dat een minimumvermogen, moet samengaan met een maximumvermogen.

Het is niet enkel een kwestie van logica, maar ook van rechtvaardigheid.

Het is natuurlijk niet zo simpel, want daar waar extreme armoede voor een weldenkend mens onaanvaardbaar lijkt – denk ook aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens – kan je de vraag stellen: maar waarom eigenlijk zou dat ook gelden voor rijkdom ?

Wat is er mis met rijk zijn ? Willen we dat niet allemaal ? En als er niks mis is met rijk zijn, wat zou er dan mis zijn met héél rijk zijn ?

Wel, op zich is er niets mis met heel rijk zijn. Ik droom van een samenleving waarin iedereen heel rijk is. Maar er is wél iets mis met heel rijk zijn, als dat binnen het kapitalisme gebeurt. Want in het kapitalisme wordt je heel rijk door de concurrentie te verslaan, wat betekent dat je – hoe je het ook draait of keert – rijk wordt door een ander te verarmen. Lees verder “Voor of tegen een rijkdomsgrens”

Minerva

Maarten Hermans & Stan de Spiegelaere

Langer werken? Versterk de democratie op de werkvloer!

De vraag hoe we mensen langer aan het werk kunnen houden staat deze week centraal op de federale werkgelegenheidsconferentie. Daarbij wordt vooral gedacht aan financiële prikkels: wie langer werkt, wordt beloond met een hoger pensioen. De kwaliteit van werk is echter minstens even belangrijk. Democratie op de werkvloer is de sleutel om die arbeidskwaliteit te verbeteren, en van harmonieuze eindeloopbanen een realiteit te maken

Natuurlijk ben ik het eens met de stelling dat er meer democratie moet komen op de werkvloer en dat die democratie moet leiden tot meer autonomie, werkzekerheid en tot minder werkdruk. Neem daar inderdaad bij dat meer democratie ook zal leiden tot gezondere en veiligere werkomstandigheden en dus meer welbevinden op het werk, en we zetten grote stappen vooruit. Tot zover dus: volledig akkoord.

Maar waarom moet dit pleidooi beargumenteerd zijn door: hogere werkgelegenheidsgraad, hogere productie… Waarom staat de hele zaak in dienst van de economie ? Waarom is het niet genoeg om te zeggen dat het om menselijkheid gaat ?

Lang geleden kwam ik bij een overnachting in Zürich toevallig terecht bij een ex-prof filosofie aan de Universiteit die was overgestapt naar Brown, Boveri & Cie, een Zwiterse groep van elektrotechnische bedrijven, die wordt gerekend bij de grote wereldspelers. Hij was daar hoofd van de afdeling “Human Ressources”. 

Hij had zijn theorie vorm gegeven in concentrische cirkels. In de centrale cirkel stond “Das Wohlbefinden”. Daarrond trok hij dan de cirkels werkplaats, huisvesting, onderwijs, religie, vrije tijd… De werknemers van het bedrijf kregen woningen ter beschikking tegen goede voorwaarden in wijken rond het bedrijf. In die wijk bouwde het bedrijf ook scholen, kerken, sportvelden, cultuurhuizen… Lees verder “Het manco in ons denken over arbeid”