Doorbraak
Extinction Rebellion in extase
Coronacrisis doet radicale ecologisten jubelen
Nu begeef ik me op glad ijs. Als ik niet oppas vindt Groen-Links dat ik het kapitalisme verdedig omdat ik Extinction Rebellion – vanaf nu ER – aanval, en vindt Jan Jacobs dat ik tot de verdomde linkse ER kliek hoor omdat ik het kapitalisme aanval.
Laat dit dus al dadelijk zéér duidelijk zijn: ik heb me niet bekeerd tot het kapitalisme en dat onmenselijke economische systeem moet zo snel mogelijk definitief wereldwijd verdwijnen, en vervangen worden door een systeem dat wél echte menselijkheid cultiveert.
Maar juist omwille van die echte menselijkheid kan ik niet achter ER kan staan, want inderdaad: Jan Jacobs heeft gelijk: het doel heiligt niet de middelen. Nu moet ik dat nuanceren: het is niet omdat Extinciton Rebellion en bij uitbreiding Groen-Links in de coronacrisis een kans zien voor de opbouw van een nieuwe wereld, dat de coronacrisis ook een middel wordt voor die opbouw. Omstandigheden zijn niet gelijk aan middelen. Hier gaat Jan Jacobs in de fout. Toch zit er in ER ook een tendens om het doel de middelen te laten heiligen.
Als ik de principeverklaring van ER lees, ben ik het er grotendeels mee eens. Maar toch. ik citeer de eerste zinnen van de verklaring van ER: “ER (XR) is een internationale beweging die geweldloze directe actie gebruikt om overheden te overtuigen actie te ondernemen tegen de Klimaat en Ecologiche noodsituatie”. Daarin ontbreekt iets. Waarom beperkt ER zich er toe om de overheden te overtuigen, en niet ook de bevolking ? Nu kan het wel zijn dat ER er van uitgaat dat haar acties ook andere mensen aan het denken zet en overtuigt, maar ik zie toch veel negatieve reacties van gewone mensen op de acties van ER. Op gebied van bewustmaking van de massa, werkt ER contraproductief, net zoals de hardnekkigheid van Greta en Anuna tenslotte contraproductief heeft gewerkt. Daarmee wordt ER voor mij onaanvaardbaar. De organisatiestructuur van ER zelf lijkt zeer democratisch te zijn. Maar toch stelt er zich een democratisch probleem.
ER wil de overheden overtuigen, maar als ER daar in zou slagen, zonder dat de massa overtuigd is, creëer je wel een situatie waarbij de overheid dictatoriaal wordt.
Nu wil ik wel aannemen dat de mensen van ER overtuigd zijn van de hoogdringendheid van de geëiste maatregelen. Maar ik huiver toch voor mensen die bereid zijn om daarom de democratie uit te hollen.
Ik geloof ook niet dat ER de overheden zal overtuigen, precies omdat de massa niet overtuigd is. ER wil dat het coronavirus de wereld verandert, maar zelf is het slechts een ambetante mug, die eigenlijk niets betekent.
Neen, Jan Jacobs, met het bovenstaande geef ik je geen gelijk. Want er is één uitspraak in je artikel waar ik kwaad van wordt. Ik citeer: “Het doel was altijd al de verwoesting van de vrije markt en dus de wereldeconomie en de welvaart.” Ja, ik weet dat de overgrote meerderheid van de economen, politiekers, zelfs filosofen hier van overtuigd zijn. Voor hen is het een waarheid als een koe: de vrije markt brengt welvaart. Dat is natuurlijk waar. Maar het is niet alles. Want de mensen die gelijk koeien naar een trein naar deze waarheid staren, vergeten er bij te zeggen dat deze vrije markt draait op de concurrentie die er een essentieel element in is, en dat concurrentie betekent dat er winnaars zijn – die inderdaad welvaart kennen – maar ook verliezers. En die zitten in de miserie. Het lijkt logisch dat er meer verliezers dan winnaars zijn, en als je kijkt naar de wereldbevolking zijn er oneindig veel meer verliezers dan winnaars. Daarmee is alles gezegd. Of wil je nu gaan beweren dat het nu eenmaal zo is; dat er niets aan te doen is; dat de winnaars die welvaart dan ook verdienen ? Ik heb ook al horen zeggen dat de verliezers maar beter hun best hadden moeten doen. Welnu, als die verliezers beter hun best doen, dan worden zij winnaar en anderen weer verliezer, en aan de schandelijke armoede van de overgrote meerderheid van de wereldbevolking verandert er niets.
Kapitalisten argumenteren dat de groeiende economie meer producten op de markt brengt, zodat de armoede daalt.
Eerst en vooral: vertel dat maar eens aan de vrouwen in de snit en snaad ateliers in New Dehli, die geregeld in brand vliegen, of aan de kinderen in de mijnen in Congo of Colombia die zich laten vergiftigen voor een hongerloon om ons goedkope GSM’s te bezorgen.
Maar ook – en nu ga ik even aan de groene kant staan: elk product dat er bij komt op de markt heeft een ecologische voetafdruk (hebben producten voeten ?), en heeft vervuild. Nu mag Von der Leyen met haar Green Deal zeggen wat ze wil, maar ook als je alle fossiele brandstoffen uitschakelt, blijft productie vervuilend. Als je met een groei-economie de hele wereldbevolking welstand zou willen bezorgen, kan dit enkel ten kosten van de leefbaarheid van de aarde.
Als je in de kapitalistische wereld iedereen op aarde een fatsoenlijk leven zou willen bezorgen (wat kapitalisten niet interesseert ), zal dat inhouden dat omwille van de concurrentie een gedeelte van de bevolking in nog veel grotere luxe zal leven. Het is nu al duidelijk dat het precies de rijke landen zijn die het meest vervuilen. Die vervuiling in de winnende landen zal dus nog meer toenemen, als de rest van de wereld het beter krijgt. Daar kan de Green Deal niets aan veranderen. Die Deal kan de vervuiling minder exponentieel doen stijgen, maar ze niet verminderen.
In een nieuwe wereld zullen de armen meer krijgen wat de rijken minder hebben. Of andersom: zullen de rijken moeten afgeven om de armen meer te geven.
Als ER er niet in slaagt om de mensen in onze luxelanden er van te overtuigen om dat te aanvaarden, zal haar betere wereld enkel een dictatuur kunnen zijn.