Knack
Hoe kan dat in een ontwikkeld land als belgië ?
Het antwoord is simpel: omdat er teveel kinderen psychiatrische hulp nodig hebben.
Begrijp me niet verkeerd: natuurlijk word ook ik verontwaardigd bij de toestanden die Athena Beckers hier beschrijft. En zij heeft groot gelijk als ze meer middelen eist. Want je hebt te maken met acute nood. Mensen met problemen laat je niet in de steek.
Maar gisteren las ik een artikel van mensen die begaan zijn met het milieu en die meer geld eisen om milieu en klimaat te redden. Terecht.
Eergisteren was er een noodkreet vanuit het onderwijs. Terecht.
Morgen zal vanop het Griekse geluidskanon zeker getoeterd worden dat we meer moeten doen voor de sukkelende asielzoekers. Terecht.
De tekorten in de zorg voor ouderen zijn pijnlijk duidelijk geworden door corona. Het personeel in de zorg in het algemeen wil terecht loonsverhoging en meer pensioen.
Ik kan zo doorgaan.
Nu mag je van mij zeggen dat er ook veel geld wordt weggesmeten. De politiekers bedienen zichzelf schaamteloos. De rijken zijn rijk, precies omdat ze niet solidair zijn en niemand hen verplicht om solidair te zijn.
Maar zelfs als er morgen wél genoeg geld is om alle wachtlijsten in de psychiatrie weg te werken, blijft er nog de vraag: waarom is er zoveel zorg nodig ? En is het niet erg dat er zoveel mensen het leven niet meer aankunnen of het helemaal niet meer zien zitten ?
De wachtlijsten moeten niet weg door meer zorgenden, maar door minder kandidaten.
Het gaat dieper dan het klassieke thema van preventie en oplossing.
Zelfs als er iets zou opgelost worden door preventie, blijft er een probleem.
Over preventie zegt Wikipedia: “Preventie is voorkomen dat er problemen ontstaan door van tevoren in te grijpen. Preventie is het geheel van doelbewuste initiatieven die anticiperen op risicofactoren (= handelen voordat het probleem ontstaat) en ageren wanneer eerste signalen zich ontwikkelen en de problematiek aan het ontstaan is.”
Preventie houdt ingrijpen in om problemen te voorkomen. Wil iemand me eens uitleggen waarom het gewone leven eigenlijk problematisch zou moeten zijn ? Neen, een leven zonder problemen, bestaat niet. Maar dat is iets anders dan dat het leven problematisch is. En dit problematische is precies waar het om gaat bij de vraag van Athena.
Als je maatregelen moet nemen om burn outs te voorkomen, is er iets grondig mis.
Er zijn twee aspecten: draagkracht en draaglast.
Laat het duidelijk zijn dat de draaglast in onze samenleving enorm is.
Ik heb het in eerdere blogs al aangegeven: constant worden de mensen geconfronteerd met vernieuwingen op allerlei gebied. Kijk eens na hoeveel tijd je besteedt aan de lectuur van handleidingen ? En als je de handleiding niet leest, dan aan de processen van trial en error ? De technologische vernieuwing brengt ook altijd opnieuw nieuwe ethische uitdagingen: hoe omgaan met deze nieuwe omstandigheden ?
De multiculturele samenleving brengt de confrontatie met “het en de vreemde” die voor vele mensen te bruusk en te diepgaande is.
De reclame wekt een diep gevoelen van ongenoegen want ze zegt me dat ik nog niet heb wat iedereen toch zou moeten hebben, en wat ik nodig heb om gelukkig te zijn. Dus maakt ze me ongelukkig.
De commercialisering heeft zich verspreid over zowat alle levensdomeinen, tot en met cultuur en ontspanning. Mensen hebben niet enkel nood aan vrije tijd, maar ook aan gratuïteit. Het gevoelen blijft natuurlijk meestal onderhuids, maar als ik moet betalen voor mijn pret(park) leeft er altijd de vraag: en wat als ik nu eens niet genoeg geld heb daarvoor ?
Vraagt niemand zich af hoe het komt dat mensen die normaal fatsoenlijk zijn, zich zo onfatsoenlijk en barbaars gedragen op “sociale” media ? Misschien moeten we die naam veranderen in “asociale” media, want blijkbaar zetten ze de mensen aan tot asociaal gedrag. Ik heb er nog niet de vinger op gelegd, maar zouden slimmere mensen dan ik niet eens op zoek gaan naar de psychologische processen die op gang worden gezet door deze technologieën.
Een samenleving waarin een op de drie huwelijken eindigt in een scheiding, legt een mentale last op de kinderen.
Ik heb elders al genoeg aangetoond dat gewone mensen zich totaal onbegrepen en in de steek gelaten voelen door wat zichzelf als de leidende elite beschouwt.
Dat voor de draaglast.
Maar zitten we ook niet met een probleem van draagkracht ?
Hoe komt het eigenlijk dat je niets hoort van burnouts bij de zwarten in Afrika ? Waarom liggen de zelfmoordcijfers veel lager bij volkeren die het materieel veel minder goed hebben dan wij ?
Is het niet raar dat mensen in samenlevingen waarin ze moeten vechten om te overleven mentaal sterker blijken ?Wie vecht om te overleven is verzoend met het leven. Wij zitten hier met mensen die niet meer verzoend zijn met het leven.
Ik begin me meer en meer af te vragen of onze verzorgingsstaat niet oorzaak is van verminderde draagkracht. Er is iets mis met onze sociale zekerheid.
Neen, ik wil de sociale zekerheid niet weg, en wil niet dat mensen hier moeten vechten om te overleven zoals in de arme landen.
Maar als je als individu niet moet vechten om te overleven, moet dat te danken zijn aan gemeenschapsvorming. Welnu, onze sociale zekerheid is niet gemeenschap vormend. Ze is verworden tot een dienstverlening aan individuen.
De idee van solidariteit is verdwenen uit onze sociale zekerheid. Formeel is ze nog solidariteit, maar in de geest van de mensen heeft ze daar niets meer mee te maken.
Na een operatie kreeg ik thuishulp. Mijn helpster, gediplomeerd verpleegster, klaagde er over dat ze zoveel belastingen moest betalen. Ik kreeg haar niet uitgelegd dat die belastingen dienden, onder andere om de ziekenhuizen te bekostigen… Het drong gewoon niet tot haar door.
En neen : het is dus niet genoeg om het intellectueel aan de mensen uit te leggen.
Solidariteit kan de mentale kracht zijn die de levenskracht van de mensen in arme landen vervangt. Maar dan moet ze het resultaat zijn van een telkens opnieuw genomen bewuste beslissing. Dan pas is ze ook echte solidariteit. Solidariteit, opgelegd door de staat is geen solidariteit.
Stof om over na te denken.
PS Dit thema komt ook dieper uitgewerkt aan bod in mijn boek Eutopia dat je op deze website gratis kan lezen en/of downloaden, ook in ebookformaat.