Knack
Onderzoeker aan de Warwick Business School in het Verenigd Koninkrijk
Natuurlijk lobbyen de grote oliebedrijven. Iedereen lobbyt. Of denk je dat de bedrijven die winst maken door te investeren in klimaatvriendelijke technologische vernieuwing niet lobbyen ?
Geloof je echt dat Colruyt Anuna sponsort uit menslievendheid of zorg voor het klimaat ? Colruyt heeft geïnvesteerd in windmolens op zee. Iedere spijbelactie van Greta draagt bij tot de winst van Colruyt. Anuna en Greta zijn daarbij speciaal belangrijk, want zij vormen als jonge meisje de emotionele factor die de publieke opinie bespeelt en maakt dat die publieke opinie aanvaardt dat van ons belastinggeld subsidies worden uitgekeerd. Precies die subsidies vormen de winst voor Colruyt. Ook de steun aan Anuna is een vorm van lobbying.
In het artikel heeft Blondeel het over het mechanisme van de ‘revolving doors’. Dat laatste slaat op de wisselwerking waarbij voormalige politici, beleidsmakers en (hoge) ambtenaren hun post in de publieke sector inruilen voor een job in de fossiele industrie, en omgekeerd. Het is een fenomeen dat zowel bij ons in Europa als in de VS voorkomt. In 2017, bijvoorbeeld, wisselde Rex Tillerson zijn hoed van CEO van ExxonMobil voor die van minister van Buitenlandse Zaken onder president Trump.
Als je het zo leest lijkt het iets voor hogere machten, ver weg. Maar kijk eens naar onze één team Vivaldi regering.
Voorbeelden van “revolging doors” zijn de ministers en staatssecretarissen De Croo, Verlinden, Van der Straeten, Wilmès, De Bleeker, Dermine. Reken er ook maar Michel bij. Die is te stom om in een deftig bedrijf een belangrijke functie te bezetten, maar via de familie Michel is hij wel nauw betrokken bij het belgische grootkapitaal dat zijn rijkdom vestigde in het koloniale Congo, en ook nu nog winst slaat uit de uitbuiting van zwarten.
Ik zou bijna de kabinetmedewerkers vergeten.
De kabinetschef van Alexander De Croo (Open Vld), Geert Van Cronenburg, was hoofdeconoom bij patronale organisatie VBO.
Een kabinetsdirecteur van Vincent Van Quickenborne (Open Vld), Karla Basselier, werkte voorheen als lobbyiste voor Antwerp World Diamond.
Minstens acht (!) medewerkers van het kabinet van minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) werden geleverd door privébedrijven in de energiesector (Engie, Eneco, EDF Luminus …).
Het kabinet van staatssecretaris Thomas Dermine (PS) bestaat uit minstens vier medewerkers die de draaideur namen vanuit de grote advies- en accountantsgroepen (McKinsey, PwC …).
Een kabinetsmedewerker die uit de verzekeringssector komt, volgt bij vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS)… de politiek rond de verzekeringen op.
Moet er nog zand zijn ?
Maar we worden wel verondersteld om Vivaldi te steunen om onze geliefde koninklijke profiteur te plezieren.
Ik denk dat het belangrijk is om een onderscheid te maken tussen het kapitaal en het kapitalisme als systeem. Als je de situatie ontleedt zie je dat de belangen van grootkapitaal en systeem niet zo maar samenvallen: voor het grootkapitaal (zeker als het verbonden is met de fossiele energie) is investeren in het klimaat niet voordelig. Maar voor het systeem dus wel, want daardoor wordt de kapitaalaccumulatie (daarover zo dadelijk meer) opgelost. De strijd tegen het kapitaal valt niet samen met de strijd tegen het systeem. Wat slecht is voor het kapitaal kan in bepaalde omstandigheden goed zijn voor het systeem en omgekeerd.
Betekent de strijd van de fossiele energieleveranciers tegen de klimaat actie dat het grootkapitaal tegen die actie is ? Valt klimaatactie samen met links ?
Ik had het al over Colruyt als voorbeeld. Dat maakt duidelijk dat klimaatactie op zich zeker niet links is. Tenzij je verrijking van Colruyt, de automerken die de elektrische wagens op de markt brengen, de bouwers van de gascentrales van Tinne en de afbrekers van de kerncentrales, als links beschouwt.
Laat het duidelijk zijn dat de technologische vernieuwingen die nodig zijn in de strijd tegen de opwarming een geweldige kans zijn voor het systeem om een essentieel probleem op te lossen: de kapitaalaccumulatie.
Het systeem leidt onvermijdelijk tot kapitaalaccumulatie. Op een bepaald ogenblik wordt die zo groot dat er meer kapitaal voorhanden is dan passend bij de economische groei. Zeker als, zoals nu, de kapitalistische economie zich van de ene depressie of crisis naar de andere sleurt (dat heeft weer met andere factoren te maken), wordt de kapitaalaccumulatie een groot probleem.
Er zijn economische sectoren die tot nu toe niet op winst gericht waren, maar enkel op maatschappelijk nut. De investeringen in die sectoren kwamen dus niet van het geaccumuleerde (privé)kapitaal, maar van de belastingen. Het geaccumuleerd kapitaal heeft nu zijn oog laten vallen op die sectoren en wil zelf ook daarin investeren. Vandaar de privatisering van een sector zoals de ouderenzorg, en de publiek-private samenwerkingen die overal enorm toenemen.
Maar ook de technologische vernieuwing door het klimaatprobleem zijn welgekomen.
Normaal zou de kapitalist met zijn kapitaal nu niet kunnen investeren in de auto-industrie. Er rijden gewoon nog teveel goed functionerende auto’s rond. Maar door de eis van elektrificatie zijn er nu plots wél enorme investeringen nodig, investeringen die zonder het klimaatprobleem onnodig zouden zijn…
Maar er blijft natuurlijk altijd de vraag of die investeringen wel winst zullen opbrengen ? Als er niet genoeg mensen rijk genoeg zijn om zo ’n gezonde auto te kopen, staan de rijken ook nog altijd met lege handen.
Maar niet getreurd: de linksen betogen dat we de vernieuwing sociaal moeten begeleiden, zodat ook de minder begoeden nieuwe auto’s kunnen kopen en hun woning kunnen isoleren en renoveren. Denk nu terug aan het begin van deze blog over Colruyt en de subsidies.
En zo hebben de linksen er weer enthousiast toe bij gedragen om het kapitalisme uit een crisis te redden.
Wat er ook van zij: het hele verhaal toont duidelijk de perversie van het kapitalisme aan: binnen het kapitalisme wordt ook het socialisme bron van verrijking van de kapitalist. En altijd is het de werker die betaalt. Eerst als producent, daarna als consument.
Geef toe: het kapitalisme is een schitterend systeem. De vraag blijft wel: voor wie ?