Nieuw deze Week
Iedereen verwijst nu weer naar “De botsing der beschavingen” van Samuel P. Huntington, waarin hij stelde dat in de 21e eeuw de conflicten zich vooral tussen culturen in plaats van tussen ideologieën zouden afspelen.
Laat nu toch al duidelijk zijn dat dat woordje “vooral”, belangrijk is. Want geen enkele oorlog in de twintigste eeuw is een botsing van beschavingen, maar allemaal – behalve misschien Libië in 2011 – het gevolg van het Amerikaanse imperialisme.
Die botsing is natuurlijk wel een feit. Er is vanuit de islam-wereld onmiskenbaar een offensief aan de gang. Daarin is het terrorisme de duidelijkste factor. Maar belangrijker nog dan het terrorisme, lijkt me wat zich afspeelt in onze multiculturele samenleving. Ook hier is die botsing der beschavingen bezig en ook hier gaat het om islamitisch imperialisme.
Allereerst kan je onmogelijk stellen dat “onze” Joods-Grieks-christelijke cultuur nu/hier harmonisch samenleeft met de islamitische. En je moet al een geboren ideologisch blinde zijn om te durven beweren dat “wij” de agressor zijn tegen de islam. “Onze” cultuur zit in het defensief. Mensen die beweren dat de conflicten in onze samenleving het resultaat zijn van “onze” islamofobie moeten naar heropvoedingskampen waarin ze leren vrij te denken.
Ik wil me hier nu verder concentreren op de botsing der beschavingen in onze wereld hier.
Bij Huntington gaat het in deze botsing om factoren van culturele, etnische, religieuze aard. Mensen identificeren en onderscheiden zich volgens Huntington door hun culturele identiteit. En dan botsen ze.
Maar wat is eigenlijk de aard van dat culturele etnische, religieuze ?
Dat etnische lijkt duidelijk en heeft te maken met racisme. Daar wil ik niet veel woorden aan duidelijk maken: racisme in zijn vorm van aversie voor “de vreemde” is van overal en van alle tijden. Het is ook in onze samenleving aanwezig. Maar je kan niet stellen dat onze samenleving racistisch is, want racisme is wettelijk gewoon verboden. Het wordt democratisch aanzien als fout.
Cultuur en religie vallen nogal samen.
Bij cultuur en religie kan je denken aan allerlei gewoontes en gebruiken, nogal oppervlakkig, zoals kleding, voeding, feesten… Veel multiculturalisten hebben het hierover als ze de multiculturele samenleving bedoelen. Dat is nog veel oppervlakkiger dan die gebruiken, want deze multiculturalisten weigeren te zien wat echt belangrijk is.
Cultuur en religie vallen samen in ethiek; in de vraag: wat is goed en wat is kwaad. Dàt is het echte probleem van de multiculturele samenleving: het is een ethisch probleem.
Opvattingen over goed en kwaad vormen de kern van de menselijke identiteit. En ze zijn moeilijk te veranderen. Ze evolueren, en soms zijn er periodes van nogal snelle verandering, zoals wij hebben meegemaakt na de Tweede Wereldoorlog. Maar normaal gaan die veranderingen langzaam. En vooral: ze zijn het gevolg van een evolutie; van een rijping van de geesten. Het is gewoon niet mogelijk om ze op te leggen. Overal waar dat is geprobeerd, is het mislukt. Na de val van de Sovjet-Unie leefde op de kortste keren de christelijk orthodoxe kerk weer op. Afghanistan is een ander duidelijk voorbeeld.
Als de ethische opvattingen weinig van mekaar verschillen is er geen majeur probleem. De Polen die hier overal opduiken denken wel niet helemaal hetzelfde als wij, maar grotendeels wel. Ze horen bij de Joods-Griekse-Christelijke cultuur en bijhorende ethische opvattingen.
De islam is andere koek.
Mogen schapen onverdoofd geslacht worden ? In deze woke tijden durf ik het eigenlijk bijna niet schrijven: het is een belangrijk, maar geen levensbelangrijk probleem. Uit respect voor een andere cultuur zou ik er nog mee kunnen leven.
Maar op gebied van de gelijkheid van man en vrouw, de scheiding van godsdienst en staat, het respect voor andersgeaarden… wil ik geen water in mijn wijn doen.
Die opvattingen over goed en kwaad liggen aan de grondslag van onze wetgeving. Een rechtstaat waarin de wetten gelden voor iedereen is niet mogelijk als er geen fundamentele eensgezindheid is over goed en kwaad.
Een kleine minderheid van ethisch anders-denkenden is democratisch beheersbaar. Een kritische massa van anders-denkenden (dat moet nog lang geen meerderheid zijn), maakt de rechtstaat onmogelijk.
Dàt is het probleem van de multiculturele samenleving.
Overigens is het precies dàt wat nu bezig is bij ons: wij, autochtonen, leggen onze opvattingen over goed en kwaad wettelijk op aan de moslims. Die voelen zich daardoor ten gronde aangetast in hun identiteit. Het kan niet anders of er ontstaat diep in hen verzet en bevestiging van hun identiteit. Je kan die mensen dat niet verwijten.
Dàt is waarom de derde generatie moslims hier grotere problemen stelt dan de eerste. Het heeft ook te maken met het feit dat de eerste generatie er zeker van was dat ze zouden terugkeren naar hun thuislanden. Op het ogenblik dat hun vrouwen naar hier zijn overgekomen, is de zaak beginnen escaleren. Een andere factor die daarmee samengaat is het aantal.
De echte botsing der beschavingen speelt zich af in onze multiculturele samenleving. Ze bestaat uit een botsing van ethische opvattingen. Van daaruit wordt ze een probleem voor de rechtstaat. Misschien moeten onze links-groene multiculturalisten daar eens over gaan nadenken in plaats van respect te eisen voor de hoofddoek.
Tenslotte: er staat een interessant zinnetje in deze boekaankondiging op Nieuw deze Week: “Benhaddou wil een rationele islam die de westerse waarden wil verzoenen met de koran.” Dat is dubbel, en het beangstigt me. Want als de westerse waarden moeten verzoend worden met de koran, betekent dat dan dat het de westerse waarden zijn die zich aanpassen ? En krijgen we dan een islam met aangepaste westerse waarden ? En moet dan dié islam dé basis worden voor onze wetten ?
Welnu, voor zover ik Benhaddou gelezen heb, ziet hij eigenlijk niet veel kans tot veranderingen in de islam. We hebben het hier over de Mohammedaanse islam, gekenmerkt door Mohammed: een religieus hystericus, die tegelijkertijd een begaafd politieker en organisator van een samenleving was. Daarbij was hij succesvol krijgsheer. En hij gebruikte zijn religie voor zijn politiek en voor zijn imperialistische oorlogen. De islam is door die drie zaken gekenmerkt. Daar zit niet veel spatie voor evolutie in. Welke westerse waarden Benhaddou daarin wil injecteren weet ik niet. Maar ik kan me niet indenken dat ik wil leven in die “rationele” islam.
Neen, hiermee wijs ik Benhaddou niet zo maar af. Ik hoor niet tot de mensen die hem zien als iemand die ons bewust een rad voor ogen draait. Ik denk dat het een eerlijk man is. Maar hij moet toch nog eens goed nadenken over waar hij mee bezig is. En ik denk dat het een hopeloze zaak is.