Sampol
Onderwijs (z)onder dwang. De leerplicht naar 16 jaar?
Om te beginnen: zelfs in het beroepsonderwijs dat nu gericht is op rechtstreekse voorbereiding op werk, mogen dat werk en de kansen op de arbeidsmarkt niet het enige doel zijn van het onderwijs.
Anders gesteld: een jongere die de school verlaat moet niet per se “geschikt” zijn voor een bepaalde job. Voor mij is dat een principe. Wie het niet principieel wil zien, moet beseffen dat het zelfs niet meer mogelijk is dat ons onderwijs zo maar jongeren aflevert die dadelijk in een job kunnen stappen: scholen kunnen onmogelijk de technologische vernieuwingen bijhouden die in de bedrijven plaats vinden.
Dat houdt dus in dat de bedrijven zelf veel meer moeten gaan investeren in scholing en opleiding. Het wordt tijd dat dit structureel gaat vast gelegd worden.
Ons onderwijs – ook ons beroepsonderwijs – moet dus niet gericht zijn op voorbereiding op werk, maar op de ontwikkeling van kinderen, hun menselijkheid, hun talenten en natuurlijk ook hun vaardigheden.
Als die kinderen menselijke verantwoordelijkheidszin hebben ontwikkeld, een basiskennis en basisvaardigheden – zo algemeen mogelijk – zijn ze klaar om te gaan werken. De opleiding voor het werk zelf moet dan gebeuren in het bedrijf.
We moeten terug naar de leerjongen bij de kapper die al doende de job leerde en na enige tijd zelfstandig aan het werk kon.
Maar het onderwijs vóór die jongere leerjongen is, moet niet gericht zijn op later geld verdienen, maar op de ontwikkeling van zijn talenten.
Of nog: de opleiding moet zich niet aanpassen aan de arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt moet zich aanpassen aan de opleiding – in feite aan de mens.
Kapitalistische economen mogen dan stellen dat die markt zo niet werkt. Dat is dan een reden om afscheid te nemen van het kapitalisme.
Als de arbeidsmarkt zich moet aanpassen aan de mens, geldt dat zeker voor het onderwijs.
In dat verband moeten we ons de vraag gaan stellen of zelfs ons beroepsonderwijs aangepast is aan de leerlingen.
Misschien moeten we nog meer theoretische vakken schrappen in ons beroepsonderwijs. We moeten het meer afstemmen op mensen die “denken met hun handen” en middelen zoeken om via die handen hun denken te ontwikkelen.
Je hebt leerlingen van alle soorten en gradaties. Je hebt leerlingen die extreem beperkt zijn tot denken met hun handen en aan de andere kant leerlingen die extreem beperkt zijn tot denken met hun hoofd. En alle gradaties daartussen. Voor mij is er geen waardeverschil. Maar het verschil is er wel.
Misschien moet ons beroepsonderwijs fundamenteel gericht zijn op de leerlingen die extreem denken met hun handen en de gradaties naar meer denken met het hoofd in vrijwillige cursussen de kans geven om de “hoofd-kennis” te ontwikkelen.
Als die kans dan ook in levenslang leren aanwezig blijft, kunnen jongeren die in hun puberteit de kans hebben laten liggen, zich later nog herpakken.
Wie het peil van het beroepsonderwijs wil zien stijgen moet zich ook vragen stellen bij de ondertussen algemene praktijk van “studentenjobs” bij wijze van bijverdienste.
Leerlingen met schoolplicht moeten niet gaan werken voor wat zakgeld. De school is hun werk, en voor dat werk moeten ze betaald worden. Die betaling gebeurt in onze samenleving natuurlijk in de eerste plaats via het loon van hun ouders dat de kinderen bed bad en brood bezorgt. Maar in een gezonde samenleving moet het loon van de ouders ook voldoende zijn om de kinderen het nodige zakgeld te bezorgen zodat ze daarvoor niet moeten gaan werken.
Nu zitten er in de klas nogal wat leerlingen die in hun vrije tijd zoveel verdienen dat ze zich afvragen waarom ze eigenlijk naar school moeten.
Je kan op die leerlingen dan allerlei redeneringen los laten om hen er van te overtuigen dat dit op langere termijn niet leefbaar is, maar ze krijgen het geld in hun handen. Dàt is wat ze voelen – het zijn “hand-denkers” ! Ze begrijpen die redeneringen misschien wel, maar ze dringen niet door in hun voelen en doen.
Door vrijetijdswerk van leerlingen zitten er een aantal leerlingen ongemotiveerd in de les gewoon te wachten tot de laatste schoolbel om dan geld te gaan verdienen. En waarom zouden ze tijd steken in huiswerk, als ze in die tijd hun portemonnee kunnen vullen ?
Dat studenten in het hoger onderwijs moeten gaan werken om hun studies te betalen is al helemaal een schande voor een beschaafde samenleving.
Er moet ook iets gedaan worden aan het uitgangsleven dat in de grote uitgangstempels en evenementen een ongelooflijke perversie heeft bereikt. Het succes van de film over de Zillion geeft aan dat nogal wat mensen zich van die perversie zelfs niet meer bewust zijn. Die mensen zijn het resultaat van een kapitalistisch decadente samenleving.
Als De Wever in zijn war on drugs wil ingrijpen aan de vraagkant, moet hij beginnen met alle Zillions en Werchters af te schaffen. Het zal niet genoeg zijn, maar zonder dat begin is er geen vervolg mogelijk.
Het is een stokpaardje, maar ook in het ontspanningsgebeuren pleit ik voor kleinschaligheid.
Ons onderwijs lijdt ook onder de multiculturele samenleving zoals die zich nu ontwikkelt.
Het geldt natuurlijk niet voor iedere immigrant. Gelukkig zijn er veel mooie voorbeelden. Maar een grote groep immigranten komt in een dusdanige identiteitscrisis terecht dat – om bij het onderwerp te blijven – er geen basis meer is voor een gezonde opvoeding zodat thuis de omstandigheden die nodig zijn om leerlingen schoolbekwaam en schoolbereid te maken/houden ontbreken.
Tenslotte moet ik het hebben over het groeiend aantal leerlingen met karakter- en gedragsproblemen. Het is hier niet de plaats om aan te geven waarom dat aantal zo groeit. Maar zeker is dat een puur materialistische beschaving van onmiddellijke genotbevrediging niet helpt. Om het nog niet te hebben over de chronische vergiftiging door water, bodem en lucht.
Als je in een klas enkele leerlingen hebt voor wie te veel te abstract is; daarnaast enkele leerlingen die zitten te wachten om geld te gaan verdienen; ook nog enkele leerlingen die de helft van de week uitrusten om zich in het weekend uit te kunnen leven; enkele kinderen van mislukte integratie, en tenslotte nog enkele gedragsgestoorden, schieten er niet veel gemotiveerde leerlingen meer over en wordt waardevol onderwijs gewoon onmogelijk.
En zo wordt duidelijk dat ons onderwijsprobleem niet zo maar binnen het onderwijs ligt. Het is een beschavingsprobleem met een economisch systeem dat alles perverteert, dus ook het onderwijs.