Business AM
Game Over: Steve Jobs heeft Gutenberg verslagen. De feodale maatschappij is terug.
Xavier Verellen schrijft natuurlijk voor Business AM. En dus kàn hij niet komen tot de diepere oorzaak.
Hij zoekt het bij de techbedrijven. Welnu, het gaat niét om de techbedrijven. Het gaat er om dat de techbedrijven, en bij uitbreiding àlle bedrijven in de verkeerde handen zijn. Handen die enkel uit zijn op het vergaren van winst. Kapitalistische handen.
Wat stelt Xavier voor als oplossing ?
Niets. Hij heeft ook geen oplossing, want hij is voorstander van het kapitalisme. Dit is het zoveelste probleem waarbij we moeten vast stellen dat er binnen het kapitalisme geen oplossing is. Ik denk nu maar aan de grote problemen zoals de armoede, het klimaat, de migratie, de oorlog …
In feite haalt Verellen een ethische factor binnen in het debat over de communicatiemogelijkheden. Maar hij weet even goed als ik dat er binnen het kapitalisme geen ethische factor is.
Ja natuurlijk zijn er kapitalisten die ethisch denken, of tenminste proberen om wat ethiek binnen te brengen. Maar kapitalisten vallen niet samen met het kapitalistische systeem: en dat verdraagt geen ethiek.
Ook de meest ethische ondernemer met een groot hart voor zijn personeel, zal verplicht zijn tot “reorganisatie” en afdankingen als de concurrentie hem daartoe dwingt. En altijd zal er een moment komen dat de concurrentie hem daartoe dwingt. Hij kan zijn ethische instelling volhouden zolang hij de concurrentiestrijd wint. Maar vroeg of laat wint hij niet meer tenzij hij zijn ethische houding opgeeft.
Zich links wanenden zullen nu wijzen naar de overheid die door reglementering een vorm van ethiek binnen het kapitalisme zou kunnen opleggen. In de sport kan dat: je kan daar wedstrijdreglementen opstellen die door scheidsrechters worden afgedwongen en die gedragcodes opleggen, geïnspireerd door fair play en waarbij iedereen met gelijke wapens aan de start komt.
Maar de sport is slechts een relatief klein levensdomein. Het gaat tenslotte slechts om een beker.
Maar de economie is niet zo maar een domein in het leven. In de economie gaat het over leven of dood. En als het over leven of dood gaat, gelden de regels van de fair play niet. Het is niet mogelijk om ethische regels wereldwijd op te leggen in een economisch systeem waarin concurrentie essentieel is.
Wereldwijd. Ja natuurlijk: als het niet wereldwijd gebeurt, gebeurt het niet. Je kan in een sportwedstrijd niet aan één ploeg fair play opleggen en de andere vrij zijn gang laten gaan.
Wie ethiek in de economie wil, moet weg van een systeem dat teert op concurrentie en gericht is op winst.
Maar als we de techbedrijven nu toch eens in handen van de overheid zouden geven ? Zoals sommigen pleiten voor de energiebedrijven ?
Binnen het kapitalisme heeft het al zeker geen zin, want daar staat de politiek sowieso in dienst van het kapitaal, en daar kan de meest linkse politieker niets aan veranderen. Ik ga dat hier niet opnieuw beargumenteren. Het is voldoende aan bod gekomen in mijn vorige blogs.
Maar ook in een ander economisch systeem biedt de overheid geen oplossing. Want bij de overheid gaat het altijd over uitoefening van macht. Hoe meer macht je de overheid geeft, hoe autoritairder ze wordt en hoe minder vrijheid voor de burger.
Dat is ook zo in onze zogenaamde democratie, want die kan je zien als een machtsstrijd: de strijd om de macht tussen politieke partijen. Het is niet omdat we onze onderdrukkers zelf mogen kiezen, dat we niet onderdrukt worden. Dat die onderdrukkers door het systeem verplicht worden om de zoveel jaar het terrein te verlaten, verandert daar niets aan.
In de VS kan een president slechts twee maal vier jaar aan de macht zijn. Het feit alleen al dat de machtstermijn beperkt wordt, toont aan dat er een probleem is. Dat probleem wordt in onze democratie niet opgelost.
Overheid is noodzakelijk, maar moet er zo weinig mogelijk zijn. Energie in handen van de overheid is dus niet aangewezen. Nog veel minder mogen de middelen voor informatie – en zeg maar: manipulatie – in handen van de overheid komen.
Het WEF droomt daar van: een alles regelende overheid. Het leidt tot de Brave New World van Aldous Huxley waarin de mens gedegradeerd is tot een voorwerp van totale onderwerping, niet door fysieke dwang, maar door manipulatie.
Niet bij het kapitaal; niet bij de overheid ? Bij wie of wat dan wel ?
Het antwoord is niet moeilijk: bij de mensen zelf.
En neen, ik heb het niet over de mensheid, want dat is een loos begrip. Als ik het over de mensen heb, dan heb ik het over mensen in een gemeenschap. Een gemeenschap veronderstelt altijd een bepaalde vorm van kleinschaligheid.
Waar meer schaalgrootte nodig is, kunnen gemeenschappen samenwerken.
We moeten dus naar samenwerkingsverbanden van kleine gemeenschappen. Het zijn die samenwerkingsverbanden die eigenaar moeten zijn van de techbedrijven.
Iedere gemeenschap heeft haar specifieke eigenheid; haar mensvisie …
Je krijgt dan een lappendeken van diverse ideologieën.
Misschien zal die lappendeken zich na verloop van tijd verpoppen tot enkele lappen. Niets op tegen.
Vroeger had je dagblad het Volk van de christelijke arbeidersbeweging. Je had de Vooruit van de socialisten … Het Laatste Nieuws was dan weer liberaal …
Daar moeten we terug naar toe, maar dan niet enkel met dagbladen. Het kan zijn dat die gewoon voorbijgestreefd zijn door de nieuwe technologische mogelijkheden. Het gaat dan over de christelijke Google, Facebook … naast de socialistische …
En ja, dan komt de verzuiling terug en zal je mensen hebben die heel hun leven knus in hun zuil blijven zitten. En dan ?
Nu zitten we allemaal in één zuil: die van het WEF.
En niemand zal me dan beletten om als bewust levende mens over het muurtje te kijken. Nu is er zelfs geen muurtje meer.