Categorie: kapitalisme

Gisteren toonde ik aan dat het bestaan van onze sociale zekerheid geen bewijs is dat het neoliberalisme wél te vermijden is..

Over solidariteit en sociale zekerheid

Dikwijls wordt solidariteit verward met liefdadigheid. Ik moet dat onderscheid hier niet uitputtend behandelen, maar toch is het nodig om te benadrukken dat solidariteit niet op de eerste plaats vertrekt van de acute nood van mensen. 

Liefdadigheid vertrekt van de vaststelling dat iemand in nood is en hulp nodig heeft. Liefdadigheid bestaat vanaf het moment dat er iemand geholpen wordt.

Solidariteit vertrekt van de vaststelling dat het mogelijk is dat mensen in nood geraken. Solidariteit bestaat dus ook zonder dat er iemand in nood is.

Liefdadigheid is een vrije beslissing om iemand te helpen.

Solidariteit is een systeem. Wie er in binnentreedt, verplicht zich om bij te dragen in de kas waaruit mensen in nood geholpen worden.

Bij liefdadigheid wordt er geen wederdienst verwacht. De liefdadige mens heeft geen recht op een wederdienst.

Bij solidariteit heeft iedereen die bijlegt in de kas, recht op steun. Maar ook is het zo dat wie niét bijdraagt ook geen recht heeft op steun, zelfs als hij in grote nood is. Dan valt hij terug op liefdadigheid. Lees verder “Het neokapitalisme is onvermijdelijk ( 3/3 )”

Gisteren stelde ik dat de neoliberale politiek niet zo maar een beslissing is van politiekers, maar gewoon onvermijdelijk binnen het kapitalisme.

Is het bestaan van onze sociale zekerheid niet in tegenspraak met  de onvermijdelijkheid van het neokapitalisme ?

Maar hebben we in een nog niet zo lang verleden niet een periode beleefd waarin de politici wél een meer sociale politiek voerden ? En is dat dan geen bewijs dat Somers toch gelijk heeft, en het van de politici afhangt ?

Neen, want die periode was een speciale economische periode, na de tweede wereldoorlog.

De sociale zekerheid is opgericht na de tweede wereldoorlog in West-Europa.

Dat ze enkel in West-Europa bestaat is van belang, want na de tweede wereldoorlog was er nog geen sprake van de globalisering en was er nog geen concurrentie van de lage loonlanden, en als er dan toch sprake was van concurrentie, werd die door Europa gemakkelijk gewonnen door de technologische voorsprong.

De Europese economie was dus in grote mate toegespitst op West-Europa, en de concurrentie beperkte zich tot die regio. Nog altijd is Duitsland de voornaamste concurrent van belgië. Als de concurrentie beperkt is tot landen met een redelijk gelijke economische toestand en welvaartspeil, is het mogelijk om aan het werkvolk een hoger loon te betalen. 

De economie was een wederopbouweconomie, waarbij er door de kapitalisten enorm veel geld in die economie werd gepompt. Denk daarbij aan de investeringen van Amerikaanse bedrijven in West-Europa, en aan het Marshallplan. Lees verder “Het neokapitalisme is onvermijdelijk ( 2/3 )”

Knack

Matthias Somers

Wetenschappelijk medewerker van de progressieve denktank Minerva

‘Het is van een wraakroepend cynisme dat elke oproep tot meer eerlijke fiscaliteit wordt weggewuifd als “naïef”‘

‘Dit systeem is niet het resultaat van onontkoombare wetmatigheden, maar bewust gecreëerd. Het valt dus ook te veranderen, in dienst van de samenleving’, schrijft Matthias Somers van denktank Minerva over het nieuws dat bedrijven in België vorig jaar meer dan 172 miljard euro doorsluisden naar belastingsparadijzen

Ja, dat rijken die hun geld hebben verdiend door de arbeid van anderen, het vertikken om hun deel van de lasten van de samenleving te dragen, gewoon omdat ze daartoe de middelen hebben, precies door hun rijkdom, getuigt van cynisme. De gewone man werkt, en betaalt zijn belastingen. De rijke profiteert van het werk van die gewone man, en ontduikt zijn belastingen. Rijken zijn cynische mensen.

Maar Somers gaat wel voorbij aan de basis voor het denken over deze materie.

Natuurlijk is de regelgeving die de belastingontduiking mogelijk maakt, het resultaat van beslissingen, door mensen genomen. De redenering van Somers lijkt dan ook juist: als mensen die beslissingen hebben genomen, kunnen (andere) mensen ook andere beslissingen nemen, en het probleem oplossen. Toch is zijn redenering inderdaad naïef.

Gaat het om al dan niet onontkoombare wetmatigheid zoals Somers beweert ? Wel ja, het gaat om onontkoombare wetmatigheid. Althans binnen het kapitalistische systeem.
 

Als Somers zou zeggen dat er een oplossing is: de afbraak en vervanging van het kapitalisme, zou ik hem kunnen volgen. Maar dat zegt hij niet, en dus lult hij er maar wat op los. Lees verder “Het neokapitalisme is onvermijdelijk ( 1/3 )”

MO*

Tine Hens

Economisch antropoloog Jason Hickel ontleedt de waanzin van eeuwige groei

Jason Hickel: ‘We moeten niet groeien om het beter te hebben’

Het toppunt van absurditeit?’ Jason Hickel glimlacht fijntjes. Hij studeerde economische antropologie in zijn geboorteland Zuid-Afrika en onderwijst en onderzoekt al enkele jaren aan de London School of Economics. Armoede, ongelijkheid en de vernietiging van de natuur zijn de kernthema’s van zijn denken en werken. Daarin verbaast hij zich ook over de halsstarrigheid waarmee de gilde van de klassieke economen ongevoelig blijft voor steeds meer fundamentele kritiek. Zoals die op het mantra van de voortdurende, noodzakelijke en eindeloze groei

Het spreekt vanzelf dat Jason Hickel gelijk heeft. Maar laat het voor alle andere overwegingen al duidelijk zijn dat het kapitalisme in essentie een groei-economie is. De economie waar Hickel van droomt gaat niet samen met het kapitalisme, want het kapitalisme heeft als motor de concurrentie en als doel de winst.

De concurrentie verplicht de kapitalist om steeds meer te produceren omdat massaproductie nu eenmaal goedkoper is en hij moet proberen om goedkoper te produceren dan zijn concurrenten. Overal in de wereld concentreren de knapste koppen zich dus op de vraag: hoe kunnen we meer produceren ?

Ook de winst als drijfveer maakt beperkte productie onmogelijk. Want een hebzuchtige heeft nooit genoeg. Eigenijk is het ongelooflijk: miljardairs die nog altijd proberen om rijker te worden. Toch is het zo. De mens is een raar beestje. Lees verder “De onzin van de groei”

Knack

Boris Verbrugge en Sara Geenen

‘Goedkope arbeid is een cruciale grondstof voor de wereldeconomie’

Het coronavirus dreigt de productie van iPhones in de war te sturen, omdat de Chinese leveranciers van Apple gedwongen worden om maatregelen te nemen om de verspreiding van het virus tegen te gaan. ‘Dit bericht vestigt onbedoeld de aandacht op de complexiteit van globale productieketens, en op de cruciale rol die flexibele en goedkope arbeid daarin vervult’, schrijven Boris Verbrugge en Sara Geenen

Zo, nu hoor je het ook eens van een ander; van iemand die gestudeerd heeft en een diploma behaald.

Op het eerste zicht lijkt de stelling van Verbrugge en Geenen een evidentie: voor een bloeiende wereldeconomie is goedkope arbeid een noodzaak. Maar er zitten wel nog enkele vragen addertje onder het gras te spelen.

De eerste vraag daarbij: maar waarom is dat eigenlijk zo ? Op die vraag antwoorden de auteurs niet. Je kan natuurlijk op de oppervlakte blijven en zeggen dat te dure producten niet verkocht geraken. Maar daarbij is er toch iets raars: de mensen die die producten maken, verdienen niet genoeg om ze zelf te kopen. Zou het dan voor de wereldeconomie niet beter zijn om die mensen meer loon te betalen zodat ook zij de producten kunnen kopen ? Lees verder “Waarom is goedkope arbeid noodzakelijk ?”