Links voert een achterhoedegevecht

De Groene Amsterdammer

Merijn Oudenampsen

Dromen van het neoliberalisme

Gabriël van den Brink schreef een christen-democratische kritiek op het neoliberalisme. Op zijn argumenten valt nogal wat aan te merken

Het gaat hier natuurlijk over Nederlandse toestanden en ik ga me er niet aan wagen om te pogen om die naar belgïe of Vlaanderen over te zetten. Maar de denkcategorieën zijn natuurlijk wel gelijklopend. En de verwarring is overal even groot, net zoals het hokjesdenken.

Een belangrijk thema hier is de tegenstelling tussen een sterke staat die dan sociaal zou zijn, en een staat die zo weinig mogelijk tussenkomt in het leven van de mensen, en vooral in de economie, en die dan liberaal of neokapitalistisch zou zijn. Voortdurend kom ik deze tegenstelling tegen want weinigen kunnen zich uit dat denkkader bevrijden.

Dat denkkader steunt op het marxistische denken dat de oplossing voor de tegenstelling arbeid-kapitaal ziet in een allesbepalende staat die eigenaar is van de productiemiddelen (het kapitaal). De staat wordt dan gezien als een gemeenschap, of op zijn minst als de vertegenwoordiger van de arbeidersklasse.

Om het simpel voor te stellen: wie voor veel belastingen is, is sociaal; wie voor weinig belastingen is, is asociaal. Als ik het zo voorstel moet er toch al een belletje gaan rinkelen.

Om te beginnen moeten we de vraag stellen of de marxistische idee dat staat en gemeenschap samenvallen wel correct is. Laat ons nu nog aannemen dat dit zo zou kunnen zijn in een puur socialistische wereld waarin het kapitalisme is uitgeschakeld, dan is dit zeker niet zo in onze kapitalistische wereld. In onze wereld zegt de marxistische analyse terecht dat de politiek in dienst van het kapitaal staat (ik weet het, ik val in herhaling, maar toch moet het opnieuw gezegd worden). Vermits de politiek samenvalt met de staat, of op zijn minst de staat leidt, is er totaal geen evidentie dat een sterke staat ook een sociale staat zou zijn. In onze situatie betekent een staat die veel belastingen heft, helemaal niet dat die ook een sociale staat zou zijn, want de beheerders van dat geld staan in dienst van het kapitaal. Lees verder “Links voert een achterhoedegevecht”

Marie Bamutese verraden door een redacteur van Knack

Knack

Marie Bamutese

‘Racisme bij ons hangt samen met neokoloniale houding van de Europese landen tegenover Afrika’

Het racisme bij ons is onverbrekelijk verbonden met de neokoloniale houding van de Europese landen tegenover Afrika. Dat betoogt Marie Bamutese, zelf twintig jaar geleden als Rwandese vluchtelinge in België aangekomen. Zij vindt de rol van het onderwijs cruciaal, zowel bij ons als in Afrika. Er moet daarbij ook veel aandacht gaan naar de wantoestanden van vandaag, want die zijn mee een gevolg van het koloniale verleden

Ik weet niet wie de titel en de inleiding voor dit artikel van Marie Bamutese heeft geschreven. Vermits de tekst in de derde persoon spreekt over Marie, is het niet zijzelf. Dat kan ook niet anders want eigenlijk is deze titel en inleiding pure misleiding. Puur formeel kloppen de woorden wel – de knackmanipulator is niet dom – maar de geest van inleiding en artikel is totaal verschillend. Toen ik de titel las was mijn eerste reactie: dit artikel moet ik niet lezen; het is het zoveelste afschijtsel van een gefrustreerde zwarte madam die haar onmiskenbaar intellect misbruikt om haar frustraties op “ons” af te reageren. 

Als je zegt “racisme bij ons”, denkt iedereen spontaan aan discriminatie op de huur-en arbeidsmarkt. De titel suggereert dat die discriminatie samenhangt met een huidig nieuw belgische kolonialisme. Dat is niet zo.

Vorige week heb ik al commentaar gegeven op een artikel van Farah Zardoua die zwaar lijdt  aan die frustratieziekte.

Maar toen ik mijn afkeer overwon was ik blij verrast en ik kan niet anders dan Marie bewonderen om haar kennis, inzicht, en de evenwichtige manier waarop ze deze verwerkt.

Natuurlijk heeft ze groot gelijk dat het oude staatskolonialisme gewoon vervangen is door een economisch kolonialisme. De economische uitbuiting is gewoon verder gegaan. Dit nieuwe kolonialisme is nog erger dan het oude, want het gaat niet samen met de oprichting van scholen en gezondheidscentra door de missionarissen.

Nu kan je dit nieuwe kolonialisme niet zo maar laten samenvallen met racisme. Want als het voor hen nuttig en mogelijk zou zijn, zouden die economische uitbuiters precies hetzelfde doen in onze “blanke” streken. Lees verder “Marie Bamutese verraden door een redacteur van Knack”

Er zal (veel) meer nodig zijn dan wat elektrische auto’s.

MO*

Mia Kristin Häckl en Julia Schöneberg

Hoog tijd om “ontwikkelings”doelen los te laten en te werken aan een post-2030 utopie

Het systeem veranderen is mogelijk, maar niet zonder bestaande machtsverhoudingen te ontwortelen

Voortbouwend op de kritiek van Brecht De Smet op de inherente tekortkomingen van het paradigma van “ontwikkeling”, pleiten onderzoekers Mia Kristin Häckl en Julia Schöneberg ervoor om werk te maken van een post-2030 utopie. Ze stellen voor om het globale Noorden te “on-ontwikkelen” en te vertrekken van de veelheid aan radicale alternatieven van onderuit

Dit artikel leest niet overal gemakkelijk. Maar de inzichten zijn wel interessant en in mijn ogen fundamenteel juist. Zonder diepgaande analyse zou ik het willen hebben over vier elementen: de macht, de kleinschaligheid, de diversiteit en de onontwikkeling.  Deze vier zijn uiteraard met mekaar verbonden.

Een wereld waarin de macht bij het kapitaal en de kapitalist ligt, kàn geen goede plek zijn voor iedereen. De overgrote meerderheid van de mensen  heeft geen macht en de macht ligt geconcentreerd bij enkelen. Die enkelen zijn dan ook nog radikaal gefocust op winst. Het is voor mij onbegrijpelijk dat niet meer mensen inzien dat in die wereld een gelukkige mensheid niet mogelijk is. Dat de overgrote meerderheid van de machtelozen dit niet inziet is het resultaat van eeuwenlange manipulatie door de machthebbers.

De auteurs pleiten voor kleinschaligheid. Trouwe lezers van mijn blogs en de lezers van mijn boek Eutopia weten dat voor mij kleinschaligheid een sleutelbegrip is. Iedereen aanvaardt dat in een democratie de scheiding der machten essentieel is. Welnu, laat ons die scheiding door decentralisatie nog verder doorvoeren om meer democratie te krijgen. Voor mij is dit een van de redenen waarom ik pleit voor een Europa van de regio’s, waarbij die regio’s wel voldoende schaalgrootte moeten hebben, maar verder zo klein mogelijk zijn. Grote staten zoals Duitsland, Frankrijk en belgië moeten ontmanteld worden. Uiteraard is samenwerking op voet van gelijkheid van de kleine eenheden belangrijk omdat voor bepaalde bestuursdomeinen de kleine staten te weinig schaalgrootte zullen hebben. Lees verder “Er zal (veel) meer nodig zijn dan wat elektrische auto’s.”

Het belgische, Waalse, Vlaamse socialisme en de Internationale

Streven

Ludo Abicht

Geen andere uitweg

Dit boek van de politieke historicus Harry Van Velthoven leest als de lange kroniek van een reeds vroeg aangekondigde scheiding tussen Waalse (en Franstalige) sociaaldemocraten en hun Vlaamse ‘verwanten’. ‘Aangekondigd’ is hier wellicht niet de juiste term. In het licht van de ontwikkeling die in dit essay in detail geschetst wordt zou men eerder kunnen spreken van ‘vermoed, gevreesd, bestreden en ontkend’, tot de breuk in 1978 onvermijdelijk geworden was

Op zich is de geschiedenis van het belgische socialisme van weinig belang. belgië als land betekent niets. belgische politici halen topfuncties binnen in internationale instanties, juist omdat belgië niets betekent. Frankrijk zal nooit aanvaarden dat een Duitser Europees president wordt. belgië leverde ondertussen Van Rompuy en nu Michel. Dat kan enkel omdat het nationalisme van deze heren ongevaarlijk is. belgië heeft geen macht. Dat Michel – en Reynders ! (als je niets hoort van Reynders is het opletten geblazen ! ) – toch hun top positie hebben misbruikt om Wallonië te bevoordeligen bij de verdeling van Europees geld om de klimaatproblemen aan te pakken, interesseert de Europese groten niet. Het is een louter belgische aangelegenheid.

Wat heeft dit te maken met het artikel van Abicht en het thema van het uit mekaar vallen van de socialistische partij in een Vlaamse en een Waalse socialistische partij ? Welnu, je kan wat Michel en Reynders nu doen zien als een samenvatting van de geschiedenis van belgië.. Zoals Harry Van Velthoven ze beschrijft wordt die geschiedenis eigenlijk gekenmerkt door een oorspronkelijk totale Franstalige dominantie die langzaam is afgekalfd en omgekeerd, waarbij de Franstaligen nog altijd krampachtig achterhoedegevechten leveren en proberen de illusie hoog te houden dat ze het eigenlijk nog voor het zeggen hebben in dit onland. De manier waarop Magnette op dit ogenblik probeert de belgische politiek te domineren is daarvan een illustratie. Het gaat er daarbij niet enkel om dat zijn partij in normale omstandigheden door de verkiezingsuitslag incontournable is en hij het zich dus als machtspoliticus kan permitteren, maar ook de manier waarop hij er geen graten in ziet dat de overgrote meerderheid van de grote meerderheid van dit land niet zou vertegenwoordigd zijn in het bestuur is tekenend. Ik kan me voorstellen dat hij geniet van de idee dat Wallonië/de Franstaligen eindelijk nog eens de lakens kunnen uitdelen en het land domineren. Overigens is er iets mis met een staatsstructuur die zo ’n situatie mogelijk maakt.  Lees verder “Het belgische, Waalse, Vlaamse socialisme en de Internationale”

Corona en ethiek

VRTNWS

Ignaas Devisch

Lessen na corona: ethiek mag geen beleidshoer worden

Het lijkt een eeuwigheid geleden maar bij de uitbraak van de pandemie was het plots alle hens aan dek van de ethiekboot. Zo werd ik vanuit verschillende hoeken op federaal en Vlaams niveau met grote urgentie gevraagd mee te werken aan richtlijnen in de ziekenhuizen en de zorg. Het dreigende tekort aan bedden of medisch materieel en het schrikbeeld dat we zouden moeten triëren, zorgde voor grote angst bij de spoeddiensten en de diensten intensieve zorg

Ignaas Devisch heeft natuurlijk gelijk. Hij sluit ook aan bij de oproep van Luk Bouckaert die ik zondag voor acht dagen besprak waarin deze pleit voor ethiek in de economie.

Nu is het natuurlijk zo dat Devisch wat overdrijft: zeker in de geneeskunde is ethiek altijd wel aanwezig en niet enkel in crisissituaties zoals deze pandemie. Ook buiten de coronacrisis worden de ethische vragen gesteld over abortus, euthanasie…

Maar dat het beter zou zijn dat de ethische vragen die zich zouden kunnen stellen in crisissituaties al worden besproken nog voor die crisissen is natuurlijk correct. Zeker als je crisissen kunt voorzien. We weten nu al zeker dat er ooit een nieuw virus zal toeslaan, en zelfs met de beste voorzorgsmaatregelen is het niet uit te sluiten dat dit tot een pandemie kan leiden. In dat verband mag voor mijn part ook al het denkwerk beginnen over de ethische vraagstukken in oorlogstijd. Jullie kennen mijn stelling: een derde wereldoorlog is onvermijdelijk. In ieder geval kan niemand hem uitsluiten.

Maar er is ook iets hypocriets in de stelling van Devisch, want niemand heeft hem belet om voor de crisis zelf al een debat op gang te brengen onder ethici over mogelijke ethische vragen. Waarom hebben ethici gewacht tot de vragen gesteld werden door geneeskundigen ? Of politici ethische vragen gesteld hebben weet ik niet. Ik heb er in ieder geval niets van gehoord. Het lijkt me dat nogal wat politici niet bezig zijn met ethiek, maar enkel met vastgelegde ideologie, macht en partijbelangen. Lees verder “Corona en ethiek”

Naar een nieuw soort vakbond

Uitpers

Francine Mestrum

De kinderen van de mondialisering

Er is iets aan het veranderen en het is zeer positief. Natuurlijk zijn er nog steeds diegenen, zeker in Vlaanderen, die onder de kerktoren blijven murmelen dat ze alle problemen in Brussel of in Neder-over-Heembeek kunnen oplossen. Het ga hen goed. Sommige politici schieten pas vandaag wakker en kijken met ogen vol verwondering naar de vernieling van standbeelden – was er dan iets fout met onze koningen

Francine Mestrum straalt optimisme uit. Ik bewonder dat. Maar ik deel het niet. Ik ben er van overtuigd dat geen enkele van de nieuwe “opstanden” een a-kapitalistische samenleving ook maar één stap dichterbij brengt.

Over de Arabische lente moeten we het niet meer hebben. Die heeft geleid tot islamisering. De islam heeft geen enkel antikapitalistisch potentieel, niet als religie en niet als ideologie. Als linkse partijen zich tot moslims richten is dat enkel electoraal opportunisme waarbij ze mensen wijs maken dat ze meer zullen krijgen als ze voor die partijen stemmen. Zo ontwikkel je hebzucht. Een a-kapitalistische samenleving zal gekenmerkt worden door solidariteit. Dat is het tegenovergestelde van hebzucht. De solidariteit die links nu propageert is een aanfluiting van solidariteit omdat ze de mensen leert dat ze moeten samenspannen om meer te hebben. In echte solidariteit delen mensen omdat ze bereid zijn om minder te hebben.

De beweging van Anuna en Greta is helemaal opgekocht door het kapitaal. De transitie naar een klimaatgunstige wereld is een kapitalistisch project geworden. In Europa heet dat project “Green Deal”. Lees verder “Naar een nieuw soort vakbond”

Waar is links eigenlijk mee bezig ?

De Wereld Morgen

Sven Tuytens

Rechtse oppositie sluit militaire staatsgreep tegen progressieve Spaanse regering niet uit

In een EU-lidstaat komen stemmen openlijk op voor een militaire staatsgreep. Een gepensioneerde generaal vindt een staatsgreep tegen de linkse regering van Spanje nodig. Hij is niet de enige, meerdere rechtse politici verlangen naar het tijdperk van dictator Franco. “Links heeft vandaag de regering, maar niet de macht. De echte macht blijft in handen van steeds diezelfden die al het mogelijke zullen doen om deze coalitieregering ten val te brengen, een regering die ze als ‘onwettelijk’ beschouwen omdat ze niet aan hun belangen beantwoordt.” Sven Tuytens analyseert de situatie vanuit zijn woonplaats Madrid

Enkele dagen geleden waarschuwde Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de navo, voor de Chinese dreiging en riep op tot meer bewapening. Met de n-va en de liberalen aan de macht zal belgië daar enthousiast in meegaan. In Europa zijn er mensen die twijfelen aan de betrouwbaarheid van de Amerikanen. Ik twijfel daar niet aan. Ik ben er zeker van dat ze niet betrouwbaar zijn. Er zijn ook een aantal mensen die wel meewillen, maar niet mee willen betalen. Maar wees er maar zeker van dat als puntje bij paaltje komt Europa de kant van de navo zal kiezen. Het is nu wachten op de publieke hersenspoeling die de domme massa moet klaar maken om enthousiast ten strijde te trekken tegen het gele gevaar.

Wat heeft dat met Spanje te maken ? Op zich niets, maar het valt me wel op dat Europa oog wil hebben voor de Chinese dreiging, maar het blijkbaar niet belangrijk vindt dat in een lidstaat partijen die officieel in het Europese parlement vertegenwoordigd zijn oproepen tot een militaire staatsgreep.

Het is een denkoefening en retorische vraag: wat is te verkiezen: leven onder het Chinese regime, of onder dat van Franco ?

Sven Tuytens denkt dat er weinig kans is dat die staatsgreep er komt. Ik weet dat niet zo. In het verleden zijn er nog al wel staatsgrepen geweest waarvan men dacht dat ze er niet zouden komen. Coup plegers houden gewoonlijk van het verrassingseffect. Maar of die kans er nu is of niet, is eigenlijk niet terzake. Het feit alleen al dat leidinggevende figuren er totaal geen graten in zien om on het openbaar te dreigen met een militaire staatsgreep is verontrustend. Ze zien daar geen graten in omdat de aanhangers van Franco zo talrijk zijn dat een staatsgreep in Spanje tot de gewone mores behoort. Met zo ’n grote aanhang is het verrassingseffect zelfs niet nodig. Lees verder “Waar is links eigenlijk mee bezig ?”

Over kleinschaligheid en het matteüseffect

De Groene Amsterdammer

Floor Milikowski

Een klein land met verre uithoeken

De platte polder is niet zo plat meer

Kapitaal, kennis en welvaart concentreren zich steeds meer in enkele steden en regio’s. Nederland heeft behoefte aan een nieuw verhaal voor de toekomst, waarin iedereen weer het gevoel heeft serieus genomen te worden

Een groene Àmsterdammer is natuurlijk vooral bezig met problemen in Nederland. Maar eigenlijk doet het er niet toe, want de Nederlandse toestand is vergelijkbaar met de belgische.

Ik wil het hier hebben over twee thema’s: schaalgrootte en subsidiepolitiek.

Laat het alvast duidelijk zijn: het subsidiariteitsprincipe is voor mij heilig: wat op een lager niveau kan gedaan worden, moet niet op een hoger niveau gebeuren. En alles moet gebeuren op zo  klein mogelijke schaal. Dat geldt voor bedrijven, net zoals voor bestuursniveau’s.

In dat verband moeten we eens goed gaan nadenken over de massaproductie. Voor een aantal producten is massaproductie noodzakelijk omdat er een massa van die producten nodig is, of omdat bij kleinschalige productie de maakprijs te hoog wordt.

Maar er zijn zeker een aantal producten waar dit niet voor geldt, en die toch in massa geproduceerd worden. Getrouw aan het principe geef ik een voorbeeld dat kort bij ons bed ligt: de bakker. Op dit ogenblik vind je bijna geen warme bakker meer die zelf zijn brood bakt. Bakkerijen zijn broodwinkels geworden. Het brood wordt elders industrieel in massa gebakken en dan verdeeld over een aantal winkels. Dat drukt de maakprijs van het brood. Maar het maakt een brood daarom niet goedkoper, want de betere maakprijs gaat niet naar de consument, maar naar de industriële bakker. Ja, ik weet het: handwerk is onbetaalbaar geworden. Maar waarom ? Omdat het te duur is ? Neen, omdat de mensen te weinig verdienen. De mensen verdienen te weinig omdat de industriële bakker meer winst wil maken, en dus zijn personeel zo weinig mogelijk betaalt. Dat is het kapitalisme. Lees verder “Over kleinschaligheid en het matteüseffect”

Een nieuw economisch geluid ? Natuurlijk ! Maar…

Sampol

Nathalie Vallet

Een nieuwe lente, een nieuw economisch geluid

De verstandhouding tussen samenleving en economie kent turbulente tijden. Ze blijken immers steeds minder een verzoenbare eenheid te vormen. Dat is vreemd. Want de economie is in feite gewoon onderdeel van het leven zelf. Het heeft betrekking op het goed beheer van schaarse middelen in functie van de bevrediging van onze dagdagelijkse noden en behoeften. Hierdoor produceren en consumeren we, maken en verwerven we, geven en ontvangen we. Economisch gedrag is dus het transformationeel én transactioneel gedrag waar mensen dagdagelijks mee bezig zijn

Nathalie Vallet brengt een van de beste artikels die ik over dit onderwerp gelezen heb. Lange tijd heb ik een, toegegeven overdreven, gevoelen van minachting gehad voor de mensensoort “econoom”. De overgrote meerderheid van de zogenaamde economen waren  veredelde boekhouders. En wie er dan toch in slaagde een wat algemenere visie op de economie te hanteren bleef steken in de keuze voor ofwel het neoliberalisme ofwel keynesianisme. Daarbij beperkte de discussie zich tot de al dan niet belangrijke rol van de staat. Ook nu nog lees ik artikels van economen die enkel daarmee bezig zijn. Voor een aantal van hen zou een grotere rol van de overheid het nieuwe na de coronacrisis  moeten zijn. Ook Vallet heeft het hier over. Maar het is slechts een onderdeel in een veel groter geheel. Dat is verfrissend. Vallet vertrekt in haar denken over economie van een veel bredere basis. Dat ze docente is en economen opleidt, is hoopgevend. Lees verder “Een nieuw economisch geluid ? Natuurlijk ! Maar…”

De verborgen agenda van Kevin Smets

Knack

Kevin Smets

‘Waarom we niet zomaar moeten geloven wie dé Vlaming is’

Media en opiniemakers besteden geen aandacht aan de tekortkomingen van opiniestudies in het algemeen én nemen de resultaten ervan te gretig over om grote claims te maken over dé Vlaming, zegt Kevin Smets

Kevin Smets is docent aan de VUB. En hij schrijft hier een artikel waarin ik niets leer. Ik heb geen sociologie gestudeerd, maar alles wat hij hier schrijft als kritiek op de studie van De Vadder in het bijzonder, en de moeilijkheden, inherent aan elke enquète of statistiek, had ook ik kunnen schrijven. Waarom pleegt hij dan dit artikel ?

Het zou kunnen dat het ijdelheid is en Kevin wil tonen dat hij ijverig gestudeerd heeft en de leerstof kent. Maar gezien hij docent is, lijkt dat niet waarschijnlijk. Wat is dan wél zijn verborgen agenda ?

Laat me vooraf toch duidelijk maken dat ik verborgen agenda’s haat. Ze zijn een vorm van bedrog. Kevin Smets heeft er bij mij voor altijd gelegen. Als ik nog ooit een artikel van hem lees, zal het met veel wantrouwen zijn.

Ik denk dat de verborgen agenda te vinden is in de uitspraak die we tegenkomen in de titel. Kevin schaart zich bij de meute van politiek correcten die ontkennen dat er een Vlaamse identiteit is. Mijn indruk na het lezen van de titel wordt bevestigd wanneer hij stelt: “dat misschien niet zozeer België maar wel Vlaanderen verdeeld is”. Dat is geen ideologische blindheid meer, maar ideologische dwaasheid, die enkel kan voorkomen bij belgicisten. Lees verder “De verborgen agenda van Kevin Smets”